Quan hệ Nhật – Hàn: Tín hiệu hòa giải mới

Sau một thời gian dài nguội lạnh, sự kiện kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao cùng với chuyến thăm của Ngoại trưởng Hàn Quốc Yun Byung-se tới Nhật Bản được xem như tín hiệu hòa giải và cơ hội hâm nóng lại quan hệ hai nước.

Kết quả tích cực

Nhật Bản và Hàn Quốc là hai nước láng giềng ở khu vực Đông Bắc Á. Tuy nhiên, do những hiềm khích trong lịch sử, đặc biệt trong giai đoạn Nhật chiếm đóng bán đảo Triều Tiên trong Thế chiến II, cùng với những mâu thuẫn về chủ quyền lãnh thổ mà quan hệ hai nước từ lâu đã trở lên căng thẳng. Thủ tướng Shinzo Abe và Tổng thống Park Geun-hye vẫn chưa hội đàm cấp cao trực tiếp với nhau kể từ khi cả hai lên nắm quyền lãnh đạo đất nước.

Chuyến thăm hôm 21/6 vừa qua cũng là chuyến thăm Nhật Bản đầu tiên của ông Yun Byung-se kể từ khi nhậm chức năm 2013 và là chuyến thăm đầu tiên của một Ngoại trưởng Hàn Quốc tới Nhật kể từ tháng 5/2011. Do đó, sự kiện kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao cùng với chuyến thăm của ông Yun Byung-se được dư luận rất trông đợi sẽ giúp cải thiện quan hệ hai nước.

Kết quả chuyến thăm được cho là tích cực khi hai bên đã thống nhất sẽ tăng cường hợp tác trong một số lĩnh vực. Nhật Bản đã nhận được sự bảo lãnh từ phía Hàn Quốc liên quan tới việc đăng ký xin công nhận di sản văn hóa thế giới đối với quần thể 23 di tích cuộc cách mạng công nghiệp Minh Trị. Hai Ngoại trưởng cũng thống nhất sẽ tiến hành thăm viếng lẫn nhau, tiếp tục thương lượng giải quyết các vấn đề gây mâu thuẫn trong quan hệ song phương.

Đặc biệt, hai nhà lãnh đạo Shinzo Abe và Park Geun-hye đã trực tiếp tham dự hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước được tổ chức tại Tokyo và Seoul với nhiều phát biểu và hoạt động tích cực. Theo hãng tin UPI, phát biểu tại Seoul, Tổng thống Hàn Quốc cho rằng hai nước cần tiến tới loại bỏ bất đồng về lịch sử, một dấu hiệu cho thấy Hàn Quốc muốn cải thiện quan hệ với Nhật Bản. Trong khi đó, trong cuộc gặp tại Thủ đô Tokyo, Thủ tướng Abe đã cùng Ngoại trưởng Yun Byung-se nâng cao bức ảnh cha ông Abe là cựu Ngoại trưởng Shintaro Abe cùng hội đàm với các quan chức Hàn Quốc, tiến tới ký kết Hiệp ước bình thường hóa quan hệ hai nước ngày 22/6/1965.

Ông Abe cho rằng Hàn Quốc là nước láng giềng quan trọng của Nhật và nhấn mạnh đến mối quan hệ hợp tác giữa hai nước đặt trong mối quan hệ đồng minh với Mỹ có tầm “tối quan trọng” đối với an ninh khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Cần xóa bỏ mặc cảm lịch sử

Đánh giá về kết quả chuyến thăm và các hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước, nhiều nhận định cho rằng đây là bước tiến mới quan trọng trong quan hệ Nhật - Hàn. Theo Chính phủ Nhật Bản, những động thái trên có thể sẽ mở ra triển vọng cho một cuộc gặp thượng đỉnh giữa Nhật - Hàn trong thời gian tới.

Tuy nhiên, sẽ còn quá sớm để khẳng định quan hệ hai nước sẽ cải thiện hơn. Do những mâu thuẫn về tranh chấp chủ quyền lãnh thổ đối với quần đảo Dokdo/Takeshima, cũng như hiềm khích về quá khứ Thế chiến II mà tới nay, giữa hai bên còn tồn tại nghi kỵ rất lớn. Theo một thăm dò dư luận gần đây, 73% người Nhật không tin cậy vào người láng giềng Hàn Quốc, trong khi 85% người Hàn Quốc có thái độ tương tự với Nhật Bản.

Mặc dù giới lãnh đạo có thể quyết tâm gạt bỏ quá khứ sang một bên nhưng điều này không dễ đạt được sự đồng thuận từ phần đông dân chúng cũng như nhiều phe phái chính trị khác. Nhiều nhóm Hàn Quốc cho rằng Nhật phải làm nhiều hơn để chứng tỏ thành thật xin lỗi người Hàn Quốc về quá khứ chiến tranh. Trong khi đó, Nhật Bản cho rằng lời xin lỗi mà họ đưa ra từ năm 1993 đã là đủ, đồng thời nhiều nhà lãnh đạo vẫn tiến hành các chuyến thăm tới ngôi đền Yasukuni gây tranh cãi.

Điều đó cho thấy, chặng đường cải thiện quan hệ Nhật – Hàn sẽ còn nhiều chông gai. Dư luận trông đợi thông điệp quan trọng của Thủ tướng Abe vào tháng Tám tới đây khi kỷ niệm 70 năm kết thúc Thế chiến II ở khu vực Đông Á sẽ giúp giải thích rõ ràng nhiều vấn đề trong quan hệ ở khu vực và góp phần tích cực cải thiện hơn nữa quan hệ Nhật – Hàn trong thời gian tới.

Ngọc Hùng