Quan hệ Việt Nam – Italy và chính sách đối ngoại 'Ngoại giao cây tre'

Định nghĩa gợi liên tưởng về “ngoại giao cây tre” mô tả ngắn gọn kinh nghiệm của Việt Nam trong việc cân bằng các hành động chức năng và các lợi ích địa chính trị cạnh tranh gay gắt. Thuật ngữ này – cũng đồng nghĩa với một sự linh hoạt nhất định về chính trị – được đặt ra khá gần đây, nhưng thực tế bản thân nó đã được áp dụng ít nhất ba thập kỷ (chưa kể tính linh hoạt và hợp lý là đặc điểm làm nền tảng cho tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và tư tưởng Hồ Chí Minh).

Mối quan hệ của Italyvới Việt Nam - kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao vào năm 2023 - có nguồn gốc rất xa xưa và đã được củng cố và củng cố theo thời gian ở cấp độ văn hóa, khoa học và kinh tế, cũng như trong trường hợp này, theo tinh thần của "ngoại giao cây tre" và cởi mở đó.

Đối thoại với mọi bên đối thoại vạch ra đường lối chiến lược trong chính sách đối ngoại của Việt Nam. Chính trong xu hướng này và tuân theo truyền thống chính sách đối ngoại lâu đời mà đất nước này đã có thể duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Italy và với tất cả các quốc gia mà không bao giờ bước vào bất kỳ phạm vi ảnh hưởng nào của nước ngoài.

Nói cách khác, chính sách đối ngoại của Việt Nam luôn hướng tới mục tiêu theo đuổi lợi ích quốc gia thông qua quan hệ “cân bằng” và bình đẳng với các cường quốc, không phụ thuộc vào bất kỳ nước nào.

Phải nói rằng, trong hơn 30 năm qua, Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể nhờ đường lối chính sách được xây dựng một thời trên nguyên tắc độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa. Điều này đã giúp lãnh đạo Việt Nam xây dựng mạng lưới quan hệ đối tác chiến lược và toàn cầu khác biệt nhằm duy trì mức độ phát triển kinh tế - xã hội cao, tạo uy tín trong khu vực và quốc tế; trong số này, quan hệ đối tác được ký kết bởi Italy vào năm 2013 và việc ký kết EVFTA gần đây và các hiệp định tiếp theo với châu Âu.

Chính vào năm 2013, khi đón Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đến Quirinale trong tiệc chiêu đãi trưa cấp nhà nước mà tôi có vinh dự được dự, Tổng thống Giorgio Napolitano lúc bấy giờ đã có những lời như sau:

“Cuộc gặp ngày hôm nay và bất kỳ cuộc gặp nào khác mà bạn có với chính phủ Italy và các cơ quan thể chế chắc chắn sẽ rất quan trọng trong việc đánh dấu một giai đoạn mới trong sự phát triển quan hệ giữa hai nước chúng ta. Thưa Tổng Bí thư và các thành viên của Phái đoàn Việt Nam, kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây 40 năm, sự hợp tác giữa Rome và Hà Nội ngày càng được tăng cường.

Đồng thời, tầm quan trọng của Việt Nam ở châu Á và Thái Bình Dương đã tăng lên đáng kể, khiến Việt Nam trở thành một trong những khu vực kinh tế sôi động và hấp dẫn nhất trên thế giới hiện nay. Tôi chỉ có thể nhiệt liệt chúc mừng các bạn về mức độ phát triển cao mà đất nước các bạn đã đạt được và hoan nghênh vai trò chính trị mà đất nước này đã có.

Việt Nam là một trong những quốc gia năng động nhất ở Đông Nam Á và toàn châu Á, là một trong những quốc gia đang góp phần thực sự vào việc chuyển dịch trọng tâm của đời sống quốc tế và sự phát triển của thế giới hướng tới Thái Bình Dương và hướng tới châu Á, một trong những quốc gia đang đóng góp nhiều nhất cho sự phát triển toàn cầu của nền kinh tế. Ngay trong giai đoạn khủng hoảng chưa thể vượt qua hết sức phức tạp này, nền kinh tế Việt Nam đã đóng góp đáng kể vào tăng trưởng với tốc độ rất nhanh; ngày nay sự phát triển này đang ổn định trên cơ sở cân bằng và bền vững.

Cũng nhân dịp đó, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, khi nâng ly chúc mừng với Tổng thống Napolitano, đã tái khẳng định mối quan hệ hữu nghị lâu đời với Italy và tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược vừa được ký kết. “Mặc dù rất xa cách về địa lý nhưng Việt Nam và Italy đã có quan hệ giao lưu và hiểu biết lẫn nhau từ lâu. Các thế hệ người Việt vẫn còn lưu giữ hình ảnh con tàu Australe, con tàu hữu nghị rời cảng Genoa năm 1973 chở lương thực, thuốc men và những nhu yếu phẩm do nhân dân Italy quyên góp đối với nhân dân Việt Nam trong những năm khó khăn của chiến tranh. Đây đã trở thành biểu tượng cao quý của tình đoàn kết, của tình hữu nghị mà chúng ta luôn gìn giữ và tôn trọng”.

Việt Nam và Italy chính thức thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược. Đây là dấu mốc quan trọng, không chỉ có ý nghĩa là điểm đến mà còn là sự khởi đầu cho một chân trời mới trong quan hệ hai nước, hướng tới sự phát triển sâu rộng hơn, lợi ích hơn, ổn định lâu dài và bền vững hơn. Tôi rất tin tưởng rằng, với quyết tâm chính trị và nguyện vọng chung của nhân dân hai nước, Việt Nam và Italy có thể trở thành hai quốc gia bổ sung cho nhau trong hợp tác bình đẳng và cùng có lợi, vì sự thịnh vượng của mọi người, vì hòa bình, ổn định và phát triển của châu Á, châu Âu và thế giới”.

Chín mươi năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trên cơ sở vận dụng “sáng tạo” những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, coi trọng truyền thống chính trị, bản sắc ngoại giao và dấu ấn văn hóa của dân tộc, đồng thời, tiếp thu một số giá trị “phù hợp” của văn hóa thế giới và tư tưởng tiến bộ phổ quát, Việt Nam đã xây dựng được học thuyết ngoại giao tầm cao xuất phát từ Thời đại Hồ Chí Minh.

Di sản quý báu này kiêu hãnh mang đặc điểm của tre, lá mỏng manh, nhưng lại là hiện thân của tâm hồn, tinh thần và sức mạnh của dân tộc Việt Nam, ngọt ngào, ngoan cường, quyết đoán, linh hoạt, sáng tạo mà không kém phần dũng cảm, kiên cường trước những khó khăn.

Việt Nam - một đất nước bất khuất, đáng tự hào, có văn hóa và nhân hậu đã đã cho cả thế giới thấy rằng độc lập và tự do không bao giờ là hàng hóa có thể mua bán được.

----------------

* Tác giả là Lãnh sự danh dự Việt Nam tại Torino, Chủ tịch Trung tâm Việt Nam học/Italy - Việt Nam, thành viên Ủy ban Khoa học Hội đồng Kinh tế và Văn hóa châu Á (Turin/TP. Hồ Chí Minh).