Sức nặng của đồng tiền
Vấn đề này có thể gây ngạc nhiên vì Australia lâu nay nằm trong số những đồng minh trung thành nhất của Mỹ. Australia đã từng tham chiến cùng với Mỹ trong chiến tranh Triều Tiên, cũng như hiện diện tại Afghanistan, Iraq và Syria.
Năm 2014, cựu Thủ tướng Tony Abbott đã khẳng định với Tổng thống Barack Obama rằng “Mỹ chắc chắn có những người bạn quan trọng hơn, giàu có hơn, nhưng tôi xin nói với ông là Mỹ chưa bao giờ có được một người bạn đáng tin cậy hơn Australia”.
Tuy nhiên, vị thế và ảnh hưởng của Trung Quốc ngày càng lớn tại Australia. Tiến sĩ Michael Fullilove thuộc Viện Lowy cho biết: “Đối tác thương mại Trung Quốc đã trở thành địch thủ đáng ngại nhất của đồng minh chủ chốt của chúng tôi là Mỹ”. Trong một cuộc thăm dò, Viện Lowy đã đặt câu hỏi với người dân Australia: Quốc gia nào quan trọng nhất đối với Australia? Có 43% số người được hỏi trả lời là Mỹ, và 43% cho là Trung Quốc.
| Ảnh minh họa: Cũng như những nước khác tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Australia không thể không làm ăn với Trung Quốc. (Nguồn: EPA) |
Cũng như những nước khác tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Australia không thể không làm ăn với Trung Quốc. Theo hãng tin tài chính Bloomberg của Mỹ, Australia là nền kinh tế lệ thuộc vào Trung Quốc nhiều nhất trong số những nước phát triển.
Một hiệp định tự do mậu dịch giữa hai nước đã bắt đầu có hiệu lực từ năm 2015. Australia xuất khẩu sắt và than đá, sữa, rượu vang và thịt… Du học sinh từ Trung Quốc làm đầy két tiền của các trường Đại học Australia. Tăng trưởng của ngành du lịch phần lớn dựa vào du khách Trung Quốc. Năm 2015, du khách Trung Quốc đến Australia là hơn 1 triệu người, tăng 22% so với năm trước. Ngoài ra, cộng đồng người Hoa ở Australia đang gia tăng. Trong tổng số 24 triệu dân Australia, khoảng 900.000 là người gốc Hoa, và hơn phân nửa sinh tại Trung Quốc.
Từ cuối tháng 8/2016, ảnh hưởng của Bắc Kinh trên chính trường làm người dân Australia lo lắng. Người dân Australia phát hiện ra sức nặng của tiền đóng góp từ Trung Quốc cho các chính đảng và ý thức được quyền lực mềm của Bắc Kinh. Tập đoàn truyền thông ABC tiết lộ, có những cá nhân và công ty có liên hệ với Trung Quốc đã chuyển trên 5,5 triệu USD cho các nhân vật của Công đảng.
Đại sứ Mỹ tại Australia John Berry nói thẳng với nhật báo The Australian rằng: “Chúng tôi ngạc nhiên trước sự can dự của Bắc Kinh vào chính sách của Canberra” và tỏ ý mong muốn Australia có được những cải cách để "chống lại ảnh hưởng trái khoáy của các chính phủ không có những giá trị như chúng tôi”.
| Múa lân ở khu Chinatown, Sydney. (Nguồn: AP) |
“Đùa với lửa”
Đây không phải là những hành động duy nhất của Trung Quốc tại Australia khiến Mỹ bực tức. Cách đây chưa đầy một năm, cảng Darwin ở miền bắc Australia trở thành trung tâm của sự chú ý. Australia đã ký hợp đồng cho một công ty Trung Quốc quản lý cảng Darwin trong 99 năm, mà theo báo chí Australia, công ty này có quan hệ với quân đội Trung Quốc. Trong khi đó, hàng trăm quân nhân Mỹ đồn trú tại Darwin quá cảnh qua cảng này. Theo một thỏa thuận được ký năm 2011, số quân nhân Mỹ trú đóng tại đây trong năm 2017 sẽ là 2.500 người. Washington phát hiện ra hợp đồng này khi đã được ký xong.
Từ đó đến nay, Canberra xem xét thận trọng các dự án đầu tư của Trung Quốc. Hồi tháng 8/2016, với lý do an ninh quốc gia, Chính phủ Australia đã bác bỏ đề nghị khai thác mạng lưới điện ở New South Wales. Australia cũng đã phủ quyết việc Trung Quốc mua lại trang trại lớn nhất thế giới Kidman Station, chiếm đến 2,5% diện tích đất nông nghiệp của Australia. Bắc Kinh đã không che giấu sự bực tức sau vụ việc này.
Theo báo Le Monde (Pháp), Chính phủ Australia đang "đùa với lửa" khi giao du với Bắc Kinh. Ảnh hưởng của Trung Quốc càng gây lo ngại hơn với yêu sách chủ quyền ngày càng lớn, như tại Biển Đông, nơi mà 60% hoạt động thương mại Australia phải đi qua. Washington đã phái hạm đội đến vùng biển tranh chấp, với lý do bảo đảm tự do hàng hải và cũng để gửi một thông điệp cứng rắn đến Bắc Kinh. Tuy nhiên, Canberra không tham gia hoạt động tuần tra với lý do “không muốn leo thang căng thẳng”.
Song Australia lại đầu tư mạnh cho quốc phòng, cụ thể, ngân sách quốc phòng của nước này sẽ tăng từ 32,4 tỉ AUD (22 tỉ Euro) hiện nay lên 58,7 tỉ AUD (gần 40 tỉ Euro) năm 2026. Australia sẽ tăng gấp đôi đội tàu ngầm lên 12 chiếc, đây là chương trình quốc phòng quan trọng nhất trong lịch sử nước này. Tập đoàn đóng tàu Pháp DCNS đã giành được hợp đồng cung cấp tàu ngầm cho Australia hồi tháng 4/2016, qua mặt Nhật Bản và Đức.