Sóng gió đối với Colombo đã ít nhiều lắng xuống khi ngày 16/12, ông Ranil Wickremesinghe được tái bổ nhiệm vào vị trí Thủ tướng bởi Tổng thống Maithreepala Sirisena, người đã đơn phương cách chức ông gần hai tháng trước và khơi mào cho khủng hoảng chính trị tại Sri Lanka.
Trước đó, ngày 15/12, người được ông Sirisena chỉ định thay thế cho ông Wickremesinghe vào vị trí Thủ tướng, chính trị gia Mahinda Rajapaksa, đã ký đơn từ chức, sau sự phản đối gay gắt của Quốc hội và đảng Đoàn kết Dân tộc (UNP). Tuy nhiên, liệu sự ổn định này có thể được duy trì tại Colombo, hay chỉ là khoảng lặng trước một “cơn bão” khác, rình rập tàn phá Sri Lanka một lần nữa?
| Tổng thống Maithreepala Sisirena (phải) trao lại các giấy tờ chính thức, khôi phục chức vị Thủ tướng cho ông Ranil Wickremesinghe ngày 16/12. (Nguồn: EPA/EFE) |
Chấm dứt vòng xoáy bất ổn
Đáp án cho câu trả lời này sẽ phụ thuộc vào hệ thống chính trị của Sri Lanka. Việc ông Wickremesinghe được tải bổ nhiệm vào vị trí Thủ tướng không chỉ là phần thường cho những nỗ lực không biết mệt mỏi của đảng UNP, mà còn là chiến thắng của nền dân chủ tại Sri Lanka.
Trước những nỗ lực đơn phương của Tổng thống Sisirena nhằm thâu tóm quyền lực và bổ nhiệm chính trị gia gây tranh cãi Rajapaksa làm Thủ tướng, Quốc hội, đã chỉ trích gay gắt và yêu cầu khôi phục lại chức vị của ông Wickremesinghe. Ngay cả khi đối mặt với quyết định bị giải tán của Tổng thống, cơ quan này đã tổ chức hai cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm và trong cả hai lần bỏ phiếu, ông Rajapaksa đều thất bại. Khi ông này từ chối “hạ màn”, Quốc hội Sri Lanka đã nhờ đến phán quyết của Tòa án Tối cao, tuyên bố việc bổ nhiệm của ông Sirisena là vi hiến. Cuối cùng, nỗ lực của họ đã được đền đáp.
Điều này đã khiến giới quan sát bất ngờ, khi mà thể chế dân chủ lâu đời tại quốc gia này tưởng chừng đã suy yếu, trong bối cảnh nền kinh tế quốc gia đang gặp khó khăn, còn hòa bình mới chỉ được lặp lại chưa đầy 10 năm sau khi lực lượng Những Con hổ Giải phóng Tamil (LTTE) buông súng.
Cuộc “chính biến” vừa qua đã chứng minh điều ngược lại, khi khẳng định sức sống mãnh liệt của nền dân chủ tại đây, đặc biệt là vai trò của Quốc hội và nhân dân. Đây sẽ là chìa khóa then chốt để khôi phục ổn định tại Colombo, qua đó đưa đảo quốc này thoát khỏi tình trạng khó khăn về kinh tế và chính trị.
Khoảng lặng trước “cơn bão” mới?
Tuy nhiên, sự ổn định chính trị tại Sri Lanka dường như đang phụ thuộc quá nhiều vào mối quan hệ trắc trở giữa Tổng thống Maithreepala Sisirena và Thủ tướng Ranil Wickremesinghe. Trước đó, họ đã hợp tác để ông Sisirena chiến thắng cựu Thủ tướng Rajapaksa trong bầu cử Tổng thống năm 2015. Song chỉ ít lâu sau, hai nhà lãnh đạo đã sớm “đường chia hai lối” khi có quá nhiều khác biệt về quan điểm. Cuộc khủng hoảng vừa qua thể hiện rõ nét sự rạn nứt này.
Nhưng đó chưa phải là tất cả - Bloomberg cho rằng biến động ở Sri Lanka không đơn thuần phản ánh sự xung đột giữa hai nhà lãnh đạo, mà còn thể hiện cạnh tranh chiến lược đang nóng lên trong khu vực giữa Ấn Độ và Trung Quốc. Theo đó, Bắc Kinh đã tìm cách khai thác bất hòa của liên minh Wickremesinghe - Sisirena được New Delhi ủng hộ nhằm đưa cựu Tổng thống Rajapaksa trở lại vị trí lãnh đạo, qua đó củng cố dự án Vành đai, Con đường của nước này.
Dù vậy, ý tưởng này đã bị “phá sản” trước sức ép chính trị đến từ đảng UNP, Quốc hội và người dân Sri Lanka. Trong khi Mỹ và Ấn Độ ngay lập tức chào mừng sự trở lại của ông Wickremesinghe, Trung Quốc lại chỉ đưa ra một tuyên bố chung, thể hiện sự “ủng hộ” của nước này với giải pháp cho tình hình chính trị tại Colombo.
Song chừng nào chưa được cải thiện, mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo này sẽ tiếp tục là mầm mống đe dọa sự ổn định của đảo quốc này. Ngay sau khi ông Wickremesinghe được bổ nhiệm lại, ông Sisirena đã có nhiều động thái chỉ trích vị Thủ tướng, phản đối đề cử của UNP và mong muốn đưa người trong đảng nắm giữ nhiều vị trí chủ chốt trong chính quyền mới. Nội các chắp vá sẽ khiến Thủ tướng Wickremesinghe gặp khó khăn trong triển khai chính sách, đặc biệt là các chiến dịch chống tham nhũng và hòa giải dân tộc như ông hằng cam kết.
Ngoài ra, ông Rajapaksa, dù thất bại trong việc giữ ghế Thủ tướng, vẫn tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong chính trường Colombo trên cương vị Lãnh đạo phe Đối lập và chờ đợi cơ hội đến từ sự khác biệt quan điểm giữa ông Sisirena và ông Wickremesinghe để một lần nữa trỗi dậy. Một trong những bất đồng đó có thể đến từ việc giải quyết số nợ 50 tỷ USD với mức thanh toán 4 tỷ USD/năm, trong khi đồng Rupee đang liên tục trượt giá. Đây sẽ là những bài toán nan giải mà Thủ tướng Sri Lanka Ranil Wickremesinghe cùng đảng UNP cần giải quyết nếu muốn khôi phục sự ổn định và phát triển cho Sri Lanka.