Tăng giá nhẹ trong ngắn hạn
Trong bối cảnh sự gia tăng sản lượng dầu đá phiến của Mỹ khiến nguồn cung dầu toàn cầu trở nên dư thừa, quyết định cắt đứt quan hệ ngoại giao của Saudi Arabia và các đồng minh với Qatar hồi đầu tháng 6 này có lẽ chỉ gây ra một sự tăng giá nhẹ.
| Qatar hiện là nhà xuất khẩu khí hóa lỏng tự nhiên hàng đầu thế giới. (Nguồn: Doha News) |
M.R. Raghu, Phó giám đốc Điều hành của Trung tâm Tài chính Kuwait, cho rằng: “Với thực tế là nguồn cung dầu mỏ trên thị trường toàn cầu hiện dư thừa, rất ít khả năng những xung đột ngoại giao tại vùng Vịnh có thể gây ra một sự tăng giá mạnh đột ngột trong ngắn hoặc trung hạn”.
Ngày 12/6 vừa qua, Qatar cho biết sẽ tuân thủ một thỏa thuận mà liên hiệp dầu mỏ OPEC và các nhà sản xuất dầu mỏ khác ký kết mới đây nhằm tăng cường việc cắt giảm sảng lượng trong 9 tháng tiếp theo (đến hết tháng 3/2018) nhằm tái cân bằng thị trường. Thị phần của Qatar trong tổng sản lượng cắt giảm (1,8 triệu thùng/ngày) chỉ là 30.000 thùng.
Mặc dù sản lượng khoảng 600.000 thùng dầu/ngày của Qatar chỉ chiếm chưa đến 1% tổng sản lượng dầu thô toàn thế giới, song Qatar vẫn là một nhân tố quan trọng trong thị trường khí hóa lỏng tự nhiên (LNG). Tiểu vương quốc này hiện là nhà xuất khẩu LNG hàng đầu thế giới (chiếm 1/3 nguồn cung toàn cầu), chủ yếu là sang châu Á và châu Âu. Theo hãng Cố vấn Kinh tế Oxford, xuất khẩu dầu và khí đốt của Qatar sẽ không bị ảnh hưởng đáng kể bởi các tuyến đường biển chính của nước này (bao gồm tuyến đường đi qua vùng biển Oman và Iran) sẽ vẫn được khai thông.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Jean-Francois Seznec thuộc Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương có trụ sở tại Mỹ, sự trung chuyển qua vùng biển Iran có thể khiến chi phí tăng cao: “Trong trường hợp căng thẳng tiếp tục kéo dài, có thể sẽ có một sự ảnh hưởng gián tiếp nhỏ. Tiền bảo hiểm sẽ bắt đầu gia tăng nhanh chóng và Qatar sẽ là bên phải chi trả cho sự gia tăng đó”.
Trong tổng số 80 triệu tấn LNG mà Qatar xuất khẩu, hầu hết được vận chuyển bằng các tàu chở dầu đến Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ và một số nước châu Âu. Chẳng hạn, 1/3 lượng khí đốt mà Anh nhập khẩu đến từ Qatar, và trong số các khách hàng khác ở châu Âu còn có Tây Ban Nha và Ba Lan.
Những hạn chế về đường không, đường biển và đường bộ mà Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất (UAE), Bahrain và Ai Cập áp đặt đến nay vẫn chưa thể tác động đến tuyến vận chuyển hàng hải mà các tàu chở LNG của Qatar sử dụng, bởi họ có thể đi qua Eo biển Hormuz.
Tăng vọt trong dài hạn
Cũng theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, bất cứ sự gián đoạn nào trong khâu xuất khẩu LNG của Qatar đều có thể khiến Liên minh châu Âu (EU) quan ngại.
| Sự leo thang nghiêm trọng trong những căng thẳng ở vùng Vịnh có thể sẽ gây ra một sự tăng vọt giá năng lượng. (Nguồn: Insanevisions) |
Trong một báo cáo mới đưa ra ngày 12/6, Trung tâm Tài chính Kuwait cho biết: “Nếu xuất khẩu khí đốt của Qatar gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận các thị trường trên thế giới, đặc biệt là châu Âu, thì EU sẽ cảm thấy bị đe dọa trước viễn cảnh phải phụ thuộc nhiều hơn vào việc nhập khẩu khí đốt từ Nga. Đây là một vấn đề khiến chính phủ các nước EU hết sức hoang mang, xét trên khía cạnh chính trị”.
Qatar hiện cung cấp hơn 2 tỷ feet khối khí đốt mỗi ngày thông qua một đường ống dẫn tới UAE, chủ yếu để phục vụ việc phát điện. Ngoài ra, một phần nhỏ của nguồn cung xuất khẩu khí đốt cũng dẫn tới Oman. Như vậy, bất cứ sự gián đoạn nào trong việc cung cấp khi đốt của Qatar cũng đều sẽ gây tổn hại cho một số nước.
Và sự leo thang nghiêm trọng trong những căng thẳng ở vùng Vịnh hay một cuộc đối đầu quân sự - dù vẫn được cho là ít khả năng xảy ra - sẽ gây ra một sự tăng vọt giá năng lượng.
Chuyên gia Seznec nhấn mạnh: “Nếu những căng thẳng này phát triển thành một cuộc đối đầu quân sự, tôi dự đoán sẽ có một sự tăng giá mạnh đột ngột, lên tới 150 USD/thùng dầu từ mức dưới 50 USD hiện nay”. Ngoài ra, giá khí đốt cũng có thể “gia tăng theo cấp số nhân”, ông nói thêm. Điều này sẽ kéo theo sự gia tăng đáng kể trong phí bảo hiểm.
Để giá dầu tăng lên gấp 3 lần theo dự đoán của chuyên gia Seznec, thì cuộc xung đột này phải phá vỡ các nguồn cung khí đốt và dầu từ hầu hết các nước Vùng Vịnh, kể cả Saudi Arabia, nhà xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới. Sáu nước thuộc Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh (GCC) - gồm Bahrain, Kuwait, Oman, Qatar, Saudi Arabia và UAE - hiện chiếm 1/5 sản lượng xuất khẩu dầu thô toàn cầu, tức là khoảng 13 triệu thùng/ngày. Đối với 6 nước này, nguồn thu từ việc xuất khẩu năng lượng chiếm khoảng 80% thu nhập công.
Chuyên gia Raghu cho rằng, nếu cuộc khủng hoảng này leo thang thì đồng nghĩa với việc “các tuyến đường biển bị phong tỏa và chi phí chuyển tàu chở khí đốt sẽ gia tăng”. Từ đó, nhiều nước nhập khẩu quan trọng của Qatar như Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ có thể đối mặt với sự thiếu nguồn cung, gây ra sự tranh giành các nguồn cung thay thế trong dài hạn.