Tăng cường hợp tác Nam - Nam thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng

Indonesia - nước chủ nhà của Hội nghị năm nay đặc biệt coi trọng ý nghĩa của Hội nghị và muốn thể hiện vai trò, vị thế của mình trong việc thúc đẩy hợp tác với các nước đang phát triển ở cả châu Á và châu Phi. Trong bài phát biểu khai mạc, Tổng thống Joko Widodo điểm lại các sự kiện của Hội nghị Cấp cao Á - Phi 60 năm trước. Với sự tham gia của lãnh đạo 29 nước Á - Phi, Hội nghị năm 1955 đã đánh dấu sự khởi đầu cho quá trình hợp tác Á - Phi.

Còn mãi tinh thần Bandung

Hội nghị đã đưa ra Mười nguyên tắc Bandung, làm nền tảng cho quan hệ giữa các nước ở hai châu lục, trong đó các nguyên tắc như: Tôn trọng chủ quyền, không can thiệp, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, thúc đẩy hợp tác, tôn trọng luật pháp quốc tế... Hội nghị đã trở thành động lực đưa đến những biến đổi to lớn với việc hàng loạt nước giành độc lập ở châu Á và châu Phi, tiền đề cho việc thành lập Phong trào Không liên kết, Nhóm 77 và hợp tác Nam - Nam.

Tuy nhiên, Tổng thống nước chủ nhà cũng như các nhà lãnh đạo tham dự hội nghị đều chỉ rõ những thách thức đang nổi lên ở cả khu vực và toàn cầu, mà các các quốc gia Á - Phi đang phải đối mặt, bao gồm khủng bố, xung đột vũ trang, bất ổn, tranh chấp chủ quyền, đe doạ sử dụng vũ lực, nghèo đói, dịch bệnh, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, lương thực và nguồn nước, sự bất bình đẳng của hệ thống kinh tế, tài chính, thương mại toàn cầu... Với chủ đề "Tăng cường hợp tác Nam-Nam để thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng trên thế giới", Tổng thống Joko Widodo đã thu hút sự chú ý vào tình hình Palestine, thông qua đó làm nổi bật yêu cầu cần thiết về một cơ cấu kinh tế mới, hỗ trợ cuộc đấu tranh vì sự ổn định và bình đẳng của cả hai châu lục.

Vì vậy, chia sẻ kinh nghiệm, tăng cường quan hệ đối tác, giữ vững tinh thần hội nghị Bandung trong các thảo luận về chiến lược để vượt qua những thách thức chung, thúc đẩy phát triển kinh tế ở cả hai châu lục thông qua thúc đẩy hợp tác Nam - Nam là những chủ đề xuyên suốt mà các bên đều hướng tới.

Phát biểu tại Phiên toàn thể thứ nhất của Hội nghị, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang khẳng định Hội nghị Bandung năm 1955 đã tạo nguồn cảm hứng mạnh mẽ để nhân dân các nước Á-Phi đứng lên giành độc lập dân tộc và vươn lên phát triển về mọi mặt; ngày nay, vị trí, vai trò của hai châu lục Á - Phi ngày càng tăng trên trường quốc tế.

Cùng quan điểm đó, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe nhấn mạnh trong bài phát biểu của mình, tinh thần Bandung đã mở ra cánh cửa của sự hợp tác, tinh thần ấy là minh chứng mạnh mẽ cho sự đoàn kết được xây dựng giữa hai châu lục.

Hướng tới tương lai, Thủ tướng Campuchia Hunsen khẳng định, hợp tác an ninh, an toàn giữa hai khu vực phải được thực hiện ngay lập tức. Ông cho rằng, chính hoà bình và sự công bằng sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới, là cơ sở để các quốc gia Á - Phi không ngần ngại đầu tư và xây dựng các mối quan hệ song phương tốt hơn.

Quan hệ Nam – Nam chưa bao giờ “nguội”

Châu Á và châu Phi hiện được xếp vào những khu vực năng động nhất, với dân số chiếm 75% tổng dân số thế giới, GDP chiếm 30% GDP thế giới. Do đó, các nước Á – Phi cần tăng cường đoàn kết và tầm nhìn của mình để tăng cường hợp tác trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội. Trên thực tế, các nước Á - Phi hiện đều ưu tiên vào phát triển kinh tế-xã hội, thúc đẩy tự do hoá thương mại toàn cầu, đồng thời, tăng cường liên kết khu vực và liên khu vực. Tuy nhiên, hợp tác giữa hai châu lục tiềm năng chưa được khai thác hiệu quả, chưa đem lại nhiều lợi ích về kinh tế, xã hội cho chính các nước Á và Phi. Trong bối cảnh đó, các nước Á - Phi, thành viên Phong trào Không liên kết có nhu cầu tập hợp lực lượng để bảo vệ những nguyên tắc Bandung, để từ đó thúc đẩy hợp tác nhiều mặt trên các lĩnh vực: Chính trị, an ninh, đầu tư, thương mại, du lịch, trao đổi văn hoá... nhằm tranh thủ thế mạnh của nhau, phục vụ cho công cuộc phát triển kinh tế ở mỗi nước, mỗi khu vực.

Châu Phi đang có nhu cầu tranh thủ đầu tư, viện trợ, công nghệ, trao đổi kinh nghiệm phát triển, thúc đẩy hội nhập, liên kết kinh tế góp phần giải quyết nội chiến, đấu tranh chống đói nghèo, bệnh tật. Châu Á - nơi có nhiều nền kinh tế phát triển năng động, đang hướng tới châu Phi như thị trường mới, tiềm năng, giàu tài nguyên.

Trong tình hình đó, các nước Á - Phi nên đẩy mạnh các sáng kiến hợp tác mới, thiết thực vì lợi ích của người dân trong khu vực. Việc tổ chức và tham gia thành công Hội nghị cấp cao Á - Phi lần này, tức là các nước thành viên đã đóng góp vào nỗ lực toàn cầu để duy trì hòa bình và an ninh thế giới, xóa đói giảm nghèo và thúc đẩy phát triển bền vững.

Các dự án hợp tác phát triển giữa châu Á và châu Phi hiện đã và đang được triển khai rộng rãi trên nhiều phương diện, bao gồm phát triển kinh tế, năng lượng, cơ sở hạ tầng… Tổng thống Zimbabwe Robert Mugabe khẳng định, kết nối giữa châu Phi và các nước châu Á đang cho thấy một sự phát triển tích cực. Tuy nhiên, ông hy vọng, sự đầu tư của các doanh nhân châu Á đang và còn tiếp tục gia tăng mạnh ở châu Phi, dựa trên những quan hệ truyền thống sẵn có, đẩy mạnh hợp tác Nam - Nam.

Tôn trọng luật pháp quốc tế

Khẳng định Mười nguyên tắc Bandung đến nay vẫn còn nguyên giá trị, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang nêu rõ, Việt Nam ủng hộ mạnh mẽ chủ đề của Hội nghị Cấp cao lần này là “Tăng cường hợp tác Nam-Nam nhằm thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng trên thế giới”; kêu gọi trước tiên hai châu lục cần tăng cường hợp tác bảo đảm môi trường hòa bình, an ninh - điều kiện tiên quyết cho sự phát triển bền vững. Chủ tịch nước nhấn mạnh các nước cần tuân thủ Mười nguyên tắc Bandung, đặc biệt là “tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ”, “không xâm lược, đe doạ xâm lược và sử dụng vũ lực”, “giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hoà bình phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc”.

Trên tinh thần đó, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đề nghị cần ưu tiên tăng cường liên kết bền vững Á-Phi dựa trên các luật lệ và chuẩn mực chung, nhất là kết nối về kinh tế, thông qua các sáng kiến hợp tác Nam-Nam về thương mại, đầu tư, nông nghiệp, viễn thông, lao động, y tế, giáo dục... ở cấp độ khu vực, tiểu khu vực và hợp tác song phương; đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy kết nối về hàng hải, hàng không, gắn kết Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương trong môi trường an ninh, hòa bình và ổn định.

Về Đông Nam Á, Chủ tịch nước chia sẻ Việt Nam cùng các nước ASEAN đang hoàn tất xây dựng Cộng đồng ASEAN vào cuối năm nay; nhấn mạnh các nước ASEAN đang nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải trên Biển Đông, con đường huyết mạch kết nối ASEAN với các nước và khu vực khác, trong đó có châu Phi; khẳng định Việt Nam kiên trì chủ trương giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển của Liên hợp quốc 1982, thực hiện nghiêm túc và đầy đủ Tuyên bố về Ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (DOC) và thúc đẩy sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Với thông điệp “Tăng cường kết nối Á-Phi vì hòa bình, thịnh vượng thế giới trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế”, bài phát biểu của Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã nhận được sự hoan nghênh và nhất trí cao của Hội nghị. Chủ tịch nước nhấn mạnh, ở cấp độ toàn cầu, Việt Nam chủ trương tăng cường tham gia chủ động, tích cực, có trách nhiệm vào các cơ chế hoạch định chính sách, góp phần phát huy tiếng nói chung của các nước đang phát triển; thông báo Việt Nam đã tham gia các hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc ở Nam Sudan, Cộng hoà Trung Phi và sẽ tăng cường tham gia các hoạt động này, đặc biệt tại châu Phi trong thời gian tới.

Theo kế hoạch, ngày 23/4, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang sẽ tiếp tục tham dự các phiên họp trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao Á - Phi 2015. Bên lề Hội nghị, Chủ tịch nước dự kiến sẽ tiếp xúc song phương với Tổng thống Iran, Tổng thống nước chủ nhà Indonesia, Thủ tướng Palestine... Ngày 24/4, Chủ tịch nước sẽ dự Lễ kỷ niệm 60 năm Hội nghị Bangdung và Dự lễ khánh thành tượng đài Á - Phi.