Xin Đại sứ cho biết ý nghĩa chuyến thăm lần này của Thủ tướng Malaysia tới Việt Nam?
Đây là chuyến thăm chính thức Việt Nam đầu tiên của ông Mahathir kể từ khi tái nhậm chức Thủ tướng Malaysia, và cũng là lần thứ 5 ông trở lại thăm Việt Nam, thể hiện sự coi trọng cũng như tình cảm gần gũi và gắn bó của ông với đất nước và nhân dân Việt Nam.
| Đại sứ Việt Nam tại Malaysia Lê Quý Quỳnh. (Nguồn: TTXVN) |
Thời gian qua, quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam – Malaysia đã phát triển mạnh mẽ, đánh dấu mốc quan trọng trong năm 2018 khi hai nước kỉ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Malaysia. Hai nước đã xây dựng quan hệ vững chắc và thực chất trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, sự tương đồng về lợi ích an ninh, kinh tế cũng như quan hệ giao lưu nhân dân ngày càng sâu sắc. Trên nền tảng những thành tựu đã đạt được, chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Malaysia lần này có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần tăng cường và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ song phương nhằm đẩy mạnh kết nối, hội nhập và thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư hai chiều; đồng thời tăng cường hơn nữa hợp tác giữa hai nước trong việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh khu vực và quốc tế.
Đâu là những nội dung hợp tác trọng tâm trong khuôn khổ chuyến thăm, thưa Đại sứ?
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam lần này, dự kiến lãnh đạo cấp cao hai bên sẽ cùng thảo luận nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ song phương, các giải pháp cụ thể, khả thi và phù hợp với tình hình của mỗi nước cũng như bối cảnh thế giới và khu vực nhằm triển khai thực chất và có hiệu quả quan hệ Đối tác Chiến lược giữa hai nước.
Về chính trị, dự kiến hai bên sẽ trao đổi Thư Thỏa thuận hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam với Thượng viện và Hạ viện Malaysia, thúc đẩy thành lập Nhóm Nghị sĩ Hữu nghị hai nước để góp phần đẩy mạnh hợp tác trên các kênh Đảng, Chính phủ, Quốc hội và giao lưu nhân dân cũng như thúc đẩy sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau. Ngoài ra, hai nước sẽ ký kết một số thỏa thuận hợp tác khác về Chương trình Hành động triển khai Đối tác Chiến lược Việt Nam – Malaysia giai đoạn 2020 – 2025, thúc đẩy hợp tác song phương hai nước.
Về kinh tế, hai bên sẽ thảo luận các biện pháp nhằm tăng cường thương mại - đầu tư trong đó có việc tạo điều kiện thuận lợi cho xuất nhập khẩu và dịch vụ hai chiều để đưa kim ngạch thương mại hướng tới mục tiêu đạt 15 tỷ USD hoặc cao hơn vào năm 2020. Việt Nam mong muốn hai bên cần rà soát, xem xét nghiêm túc việc rỡ bỏ các rào cản thương mại có thể ảnh hưởng tới các mặt hàng chủ chốt của nhau, trong đó có các mặt hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam… Ngoài ra, hai bên cũng sẽ trao đổi việc thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực tiềm năng khác như thương mại gạo, xuất khẩu thực phẩm từ Việt Nam sang Malaysia, hạ tầng chất lượng cao, năng lượng, công nghệ cao và đô thị thông minh…
Bên cạnh các vấn đề song phương, hai nước cũng sẽ thảo luận nhằm tăng cường hơn nữa tham vấn, phối hợp tại các diễn đàn đa phương khu vực và quốc tế; nhất là hợp tác với nhau và với các thành viên khác nhằm duy trì vai trò lãnh đạo và trung tâm của ASEAN trong các vấn đề chiến lược ở khu vực, với mục tiêu chung là bảo đảm hòa bình, ổn định và an ninh.
Để phấn đấu vì những mục tiêu trên, các nhà lãnh đạo hai nước cũng sẽ thảo luận về việc hợp tác trong vấn đề Biển Đông nhằm bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển 1982, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về cách ứng xử ở Biển Đông (DOC) và cần cấp thiết xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).
Đại sứ có thể đánh giá những điểm nổi bật trong quan hệ Malaysia – Việt Nam thời gian vừa qua?
Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973 đến nay, quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam và Malaysia đã trải qua hơn 45 năm gắn bó và không ngừng phát triển. Việc nâng tầm quan hệ hai nước lên Đối tác chiến lược vào năm 2015 là dấu mốc quan trọng, khẳng định sự trưởng thành vượt bậc trong quan hệ hai nước và tạo khuôn khổ chính trị và pháp lý cho việc thúc đẩy mạnh mẽ sự hợp tác trên tất cả các lĩnh vực chính trị - ngoại giao, quốc phòng - an ninh, kinh tế - thương mại, văn hóa - giáo dục...
| Thủ tướng Mahathir Mohamad và Đại sứ Lê Quý Quỳnh chứng kiến Lễ ký kết hợp tác giữa doanh nghiệp hai nước. (Ảnh: ĐSQ) |
Về chính trị - ngoại giao, hai bên duy trì trao đổi đoàn cấp cao và các cơ chế hợp tác song phương, Trong 5 năm trở lại đây, cả hai nước đều đã thực hiện chuyến thăm chính thức cấp Thủ tướng. Ngoài ra, Việt Nam đã đón Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Malaysia sang thăm. Bên cạnh đó, hai bên đã phối hợp tổ chức thành công nhiều sự kiện quan trọng dịp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ Ngoại giao Việt Nam – Malaysia (30/3/1973 - 30/3/2018).
Về quốc phòng và an ninh, hai nước duy trì trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm giữa các quân, binh chủng. Bên cạnh đó, hai bên liên tục cử tàu hải quân thăm lẫn nhau. Hai bên cũng tăng cường trao đổi thông tin liên quan đến công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia.
Về kinh tế, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 6 trong tổng số các nước có quan hệ thương mại với Việt Nam, với kim ngạch thương mại hai chiều năm 2018 đạt 11,5 tỷ USD (theo số liệu thống kê của Malaysia là 13,2 tỷ USD) và đang đi đúng hướng tới mục tiêu 15 tỷ USD hoặc cao hơn vào năm 2020. Tính đến tháng 4/2019, tổng số vốn đăng ký đầu tư Malaysia vào Việt Nam đạt gần 13 tỷ USD, với gần 600 dự án đầu tư, đứng thứ 8/130 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Các doanh nghiệp Malaysia ngày càng tham gia đầu tư nhiều và hiệu quả tại Việt Nam trong các lĩnh vực hạ tầng chất lượng cao, năng lượng, công nghệ cao và đô thị thông minh…
Giáo dục-đào tạo, giao lưu văn hóa, giao lưu nhân dân giữa hai bên diễn ra sôi động, thể hiện qua con số khoảng 1.000 lưu học sinh Việt Nam du học tại Malaysia, khách Malaysia đi du lịch Việt Nam đạt hơn 540 nghìn lượt năm 2018, là thị trường gửi khách lớn thứ 7 của Việt Nam. Malaysia đang giúp Việt Nam đào tạo nguồn cán bộ chất lượng cao thông qua Chương trình Hỗ trợ Kỹ thuật Malaysia (MTCP) trên nhiều lĩnh vực như khoa học công nghệ, công nghệ thông tin, kinh tế, quản lý giáo dục… Chính phủ Malaysia cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt Nam ở Malaysia ổn định cuộc sống, làm việc và hội nhập xã hội sở tại.
Việt Nam - Malaysia cũng phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn quốc tế và khu vực thời gian qua như ASEAN, APEC, ASEM, Liên hợp quốc. Malaysia đã ủng hộ Việt Nam ứng cử thành công vai trò Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 cũng như hoàn thành vị trí Chủ tịch APEC 2017. Về vấn đề Biển Đông, hai bên cũng đã phối hợp chặt chẽ, cùng các nước ASEAN khác giữ vững đoàn kết và tiếng nói chung, bảo đảm hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông; thúc đẩy thực hiện DOC, xây dựng COC hiệu quả, thực chất và toàn diện.
Đại sứ có thể đánh giá về tiềm năng hợp tác giữa hai nước trong khuôn khổ Cộng đồng ASEAN, đặc biệt là trong khuôn khổ Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC)?
Tuy gia nhập ASEAN muộn hơn, Việt Nam chia sẻ nhiều lợi ích chung với Malaysia, trong đó có việc củng cố đoàn kết, tự cường, vai trò trung tâm của ASEAN, thúc đẩy hợp tác biển, kết nối…
Sự giao thoa về lợi ích là cơ sở để hai nước hợp tác tích cực và chặt chẽ trong khuôn khổ ASEAN cũng như các cơ chế do ASEAN dẫn dắt. Tại các hội nghị của ASEAN, hai bên thường xuyên trao đổi, phối hợp lập trường về những vấn đề cùng quan tâm, cũng như phát biểu ủng hộ lẫn nhau tại các phiên thảo luận, trong đó có vấn đề Biển Đông. Trong thương lượng COC, hai đoàn duy trì quan hệ chặt chẽ, phối hợp và ủng hộ ý kiến, đề xuất của nhau.
Kể từ khi AEC chính thức được hình thành năm 2015, Việt Nam luôn tích cực đóng góp vào nỗ lực chung, cũng như phát huy vai trò và tăng cường cơ hội để tham gia sâu rộng hơn vào thị trường ASEAN. Việc hội nhập sâu hơn vào AEC trong giai đoạn tới sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác mới cho Việt Nam và Malaysia. Là hai nền kinh tế đang phát triển năng động ở Châu Á, cùng chung một mái nhà ASEAN và đồng thời lại có mối quan hệ Đối tác chiến lược, Lãnh đạo và cộng đồng doanh nghiệp hai nước đều nhận định Việt Nam và Malaysia có rất nhiều tiềm năng và cơ hội để tiếp tục đẩy mạnh hợp tác kinh tế trên cơ sở cùng có lợi. Hai nước đã đạt nhiều thoả thuận cụ thể nhằm đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực bạn có thế mạnh và ta có nhu cầu như dầu khí, khí ga hóa lỏng, năng lượng, tài chính-ngân hàng, chế biến nông thủy sản, thực phẩm Halah; đồng thời quyết tâm đạt và vượt mục tiêu kim ngạch thương mại song phương 15 tỷ USD vào năm 2020. Ngoài ra, hai nước cùng đang tham gia đàm phán và là thành viên của những thỏa thuận tự do thương mại quan trọng nhất ở khu vực bao gồm Hiệp định CPTPP và Hiệp định RCEP.
Bên cạnh thương mại hàng hóa, cơ hội hợp tác giữa hai nước trong khuôn khổ AEC còn được mở rộng hơn trên các lĩnh vực như về sản xuất tiêu dùng, về dịch vụ, đầu tư, du lịch, giáo dục… Quan trọng nhất, AEC còn mang lại cơ hội kết nối để tiến tới nền kinh tế xanh, kinh doanh văn hóa biểu tượng, công nghệ thông tin... những lĩnh vực hai nước còn chưa khai thác hết tiềm năng hợp tác.
Ngoài ra, trong bối cảnh Việt Nam sắp trở thành nước Chủ tịch ASEAN và Malaysia là nước chủ nhà APEC trong năm 2020, Việt Nam và Malaysia sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các nước ASEAN nhằm khác triển khai các kế hoạch hành động chiến lược đến năm 2025; rà soát, thực thi các cam kết trong các FTA ASEAN +1... Việc hai nước hợp tác tốt trong khuôn khổ ASEAN sẽ mang lại lợi ích của nhân dân hai nước, phù hợp với xu thế phát triển và cũng là lợi ích chung của khu vực và thế giới.