Sáng 7/9/2016, tại Vientiane, Lào, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 29, các Hội nghị Cấp cao ASEAN+1 với Trung Quốc và Nhật Bản.
Phát biểu tại các Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường quan hệ đối ngoại của ASEAN, tranh thủ sự hợp tác, hỗ trợ của các đối tác bên ngoài để xây dựng Cộng đồng và thực hiện Tầm nhìn 2025, qua đó khẳng định vai trò và vị thế quốc tế của ASEAN. Thủ tướng khẳng định những nhân tố quyết định thành công trong quan hệ đối ngoại của ASEAN chính là sự tự cường và lớn mạnh của từng quốc gia thành viên, sự gia tăng gắn kết, đoàn kết và thống nhất của ASEAN cũng như khả năng xử lý hài hòa lợi ích của các đối tác với lợi ích của mỗi quốc gia và của cả ASEAN.
Về quan hệ ASEAN-Trung Quốc, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá quan hệ ASEAN - Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ, mang lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên và hiện là nhân tố quan trọng hàng đầu đối với hòa bình, an ninh và thịnh vượng trong khu vực.
Thời gian tới, hai bên cần coi trọng tăng cường nền tảng của quan hệ ASEAN – Trung Quốc, nhất là sự tin cậy chính trị và lòng tin chiến lược; đẩy mạnh hợp tác toàn diện và thực chất, giải quyết mọi khác biệt và tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, Công ước Liên Hợp quốc về Luật Biển 1982; đồng thời đẩy mạnh hợp tác thương mại, đầu tư và kết nối, hợp tác du lịch, trao đổi văn hóa và giao lưu nhân dân, cũng như hợp tác ứng phó với các thách thức về biến đổi khí hậu, khủng bố, tội phạm, dịch bệnh, thiên tai, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt chú trọng quản lý sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong. Thủ tướng cũng khẳng định Việt Nam coi trọng quan hệ với Trung Quốc và sẽ làm hết sức mình hợp tác cùng các nước ASEAN làm cho quan hệ ASEAN - Trung Quốc khởi sắc, thực chất, hiệu quả hơn, tin cậy hơn, đóng góp tích cực cho hòa bình và phát triển thịnh vượng của khu vực và trên thế giới.
Để thúc đẩy quan hệ ASEAN-Nhật Bản, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh cần ưu tiên đẩy mạnh hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư, sớm kết thúc đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện ASEAN-Nhật Bản (AJCEP) để tạo thuận lợi hóa thương mại và đầu tư, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tăng gấp đôi thương mại hai chiều và đầu tư vào năm 2022; tăng cường hợp tác kết nối, nhất là về cơ sở hạ tầng; tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp hai bên hợp tác, đẩy mạnh đầu tư và kinh doanh. Thủ tướng cũng đánh giá cao cam kết của Nhật Bản về ưu tiên ASEAN trong triển khai “Sáng kiến Đối tác cơ sở hạ tầng chất lượng cao” trị giá 200 tỉ USD, mong muốn Nhật Bản tiếp tục hỗ trợ nâng cao năng lực của các doanh nghiệp nhỏ và vừa của ASEAN, nhất là tiếp cận thị trường, vốn và công nghệ; đẩy mạnh kết nối thông qua giáo dục – đào tạo và giao lưu văn hóa và nhân dân, tạo nền tảng lâu dài cho kết nối ASEAN – Nhật Bản.
Trong thảo luận về tình hình khu vực và quốc tế, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhận định hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là những xu thế chủ đạo, nhưng thế giới cũng đang tiềm ẩn nhiều bất ổn, rủi ro lớn. Cùng với kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, giá dầu biến động khó lường, biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, khu vực Đông Á cũng đang đứng trước nhiều thách thức, cả an ninh truyền thống và phi truyền thống, nhất là nguy cơ khủng bố đã hiện hữu và tình hình Biển Đông diễn biến ngày càng phức tạp, khó lường.
Trước các thách thức trên, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác nội khối và hợp tác với các đối tác, nhất là về thương mại, đầu tư; thực hiện hiệu quả các kế hoạch về kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển; ứng phó biến đổi khí hậu; an ninh nguồn nước; chống khủng bố, bạo lực cực đoan; phát huy vai trò trung tâm trong xử lý các thách thức khu vực.
Nhắc lại các mục tiêu của Hiến chương ASEAN, Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025, Thủ tướng cho rằng mục tiêu hàng đầu là phải duy trì hòa bình, an ninh và ổn định của khu vực. Tất cả các nước, khu vực và cộng đồng quốc tế có trách nhiệm chung trong việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông và tạo điều kiện thuận lợi cho giải quyết tranh chấp. Về những diễn biến gần đây, Việt Nam mong rằng ASEAN và Trung Quốc cùng hướng tới một giai đoạn mới vì hòa bình, hợp tác và phát triển, xử lý thỏa đáng các vấn đề đặt ra. Theo đó, các bên cần kiềm chế, không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình, thúc đẩy đàm phán sớm đi đến kết quả thực chất, tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý; nghiêm chỉnh thực hiện DOC và sớm đạt COC.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hoan nghênh ASEAN và Trung Quốc đạt thỏa thuận về áp dụng Bộ quy tắc về tránh va chạm bất ngờ trên biển (CUES) ở Biển Đông, lập đường dây nóng giữa các Bộ Ngoại giao về các tình huống khẩn cấp trên biển; đề nghị hai bên phấn đấu hoàn tất COC ngay trong năm 2017, nhân dịp kỷ niệm 15 năm ký DOC (2002) và 50 năm thành lập ASEAN./.