Thúc đẩy vai trò và vị thế của nhà giáo qua khung chính sách

Chiều 26/11, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và Văn phòng UNESCO tại Việt Nam tổ chức Hội thảo tham vấn về “Khung chính sách và pháp lý cho nhà giáo trong bối cảnh toàn cầu hóa: Kinh nghiệm quốc tế và đề xuất đối với Việt Nam”.

Vì mục tiêu đảm bảo nền giáo dục chất lượng

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực xây dựng Luật Nhà giáo, lần đầu tiên, Hội thảo tham vấn quốc gia theo hình thức trực tiếp và trực tuyến về Khung chính sách và pháp lý dành cho nhà giáo trong bối cảnh toàn cầu hóa: Kinh nghiệm quốc tế và đề xuất cho Việt Nam đã thu hút sự quan tâm và đóng góp ý kiến của hơn 150 nhà hoạch định chính sách, nhà lập pháp, cán bộ quản lý giáo dục, nhà giáo, đại diện công đoàn ngành giáo dục cùng hơn 10 tổ chức quốc tế, tổ chức của UN và tổ chức phi chính phủ của Việt Nam.

Các chuyên gia từ UNESCO Hà Nội, Trụ sở chính của UNESCO, Ban Phát triển Nhà giáo của UNESCO và Đại diện Lực lượng đặc nhiệm quốc tế về Giáo viên vì Giáo dục 2030 do UNESCO chủ trì và đại diện từ Đại học Sư phạm Thượng Hải đã tham gia và đóng góp chuyên môn cho Hội thảo.

Với mục tiêu đảm bảo nền giáo dục chất lượng và cơ hội học tập suốt đời cho tất cả mọi người để đảm bảo tính cạnh tranh của quốc gia, hạnh phúc và an sinh của người dân cũng như hội nhập toàn cầu, Việt Nam đã và đang nỗ lực trong quá trình sửa đổi và củng cố các chính sách dành cho nhà giáo thông qua việc đề xuất xây dựng Luật Nhà giáo.

Hiện nay, Luật Nhà giáo đã được Chính phủ Việt Nam trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Tám, Quốc hội khóa XV (diễn ra trong tháng 10-11/2024), dự kiến sẽ được trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV (tháng 6/2025). Luật Nhà giáo nếu được Quốc hội Việt Nam thông qua kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý, môi trường thuận lợi để nhà giáo phát huy tối đa tiềm năng của mình và đóng góp hiệu quả vào công cuộc đổi mới giáo dục quốc gia.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng chia sẻ, ở nhiều quốc gia, nhất là với đất nước có truyền thống trọng học, trọng thầy, thì vị trí, vai trò của nhà giáo luôn được quan tâm. Nhằm khẳng định vị trí, vai trò của nhà giáo, Bộ GD&ĐT đề xuất Chính phủ xây dựng Đề án Luật Nhà giáo với phương châm nhất quán nhằm phát triển đội ngũ nhà giáo, chuyển từ quản lý hành chính sang quản lý chất lượng làm sao để thu hút, giữ chân được những người tài vào nghề sư phạm, yên tâm cống hiến.

Thứ trưởng cho biết, thời gian qua, dự thảo Luật Nhà giáo được xây dựng với quy trình, thủ tục công phu, kỹ lưỡng. Trong đó có sự tham gia trách nhiệm, tâm huyết của đội ngũ chuyên gia, các cơ sở giáo dục đại học, các sở GD&ĐT. Dự thảo Luật Nhà giáo đã trình Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Theo đó, có 127 lượt ý kiến tại các tổ và có 37 ý kiến thảo luận tại nghị trường.

Trong quá trình đó, Bộ GD&ĐT đã tham vấn với UNESCO - cơ quan chuyên môn về giáo dục của Liên hợp quốc và Lực lượng đặc nhiệm giáo viên quốc tế vì Giáo dục 2030 do UNESCO chủ trì về bối cảnh toàn cầu và khu vực của công việc chuyển đổi của nhà giáo. Các tài liệu tham vấn chuyên môn gồm hướng dẫn quốc tế liên quan, nghiên cứu và kinh nghiệm trong việc xây dựng chính sách cho nhà giáo từ các quốc gia thành viên và các trung tâm nghiên cứu.

Tăng vị thế của nhà giáo

Trao đổi về quá trình soạn thảo Luật Nhà giáo và xin ý kiến ​​đóng góp, ông Vũ Minh Đức, Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, chia sẻ Luật Nhà Giáo đã và đang được soạn thảo kỹ lưỡng thông qua nghiên cứu và tham vấn rộng rãi để đảm bảo tạo động lực và củng cố tất cả nhà giáo trở thành những lực lượng có trình độ, tận tụy, có trách nhiệm và thành thạo trong nghề này, cho dù họ ở đâu. Chúng tôi đánh giá cao những cuộc đối thoại như vậy với những người tham gia trong nước và quốc tế thông qua hội thảo hôm nay.

Trao đổi về chương trình Hội thảo, bà Miki Nozawa, Trưởng ban Giáo dục, UNESCO Việt Nam cho biết, Hội thảo là minh chứng sống động cho cam kết chung của UNESCO và Bộ GD&ĐT trong việc thúc đẩy vai trò và vị thế của nhà giáo thông qua khung chính sách và pháp lý tại Việt Nam, một đất nước đang thay đổi nhanh chóng, đặc biệt đây là hoạt động ý nghĩa chào mừng Ngày Nhà giáo thế giới (5/10) và Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11).

Trong khi đó, bà Valerie Djioze-Gallet, đại diện Ban Phát triển Nhà giáo viên (Trụ sở chính của UNESCO), cho hay, UNESCO hoan nghênh chương trình nghị sự hàng đầu của Chính phủ Việt Nam trong việc tăng cường các chính sách và luật pháp dành cho nhà giáo và sẵn sàng phối hợp cùng Văn phòng UNESCO Hà Nội tiếp tục cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho đất nước này nhằm giải quyết các thách thức, chẳng hạn như việc ra quyết định dựa trên dữ liệu và minh chứng liên quan đến nhà giáo, tình trạng thiếu hụt nhà giáo và phát triển chuyên môn...

Hướng tới xây dựng chính sách phát triển đội ngũ nhà giáo

Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng nhận định, ở các nước tiến tiến và có truyền thống về giáo dục, họ xác định rõ vai trò, vị thế của nhà giáo đối với sự hưng thịnh của quốc gia. Đầu tư cho giáo dục, phát triển nhà giáo là đầu tư cho sự phát triển, cho hiện tại và tương lai.

Thông qua các ý kiến được trao đổi tại hội thảo, các thông điệp đều đề cập sự phát triển đội ngũ nhà giáo và xây dựng chính sách nhà giáo theo hướng tăng cường và thuận lợi nhất để phát triển nhà giáo. Đó không chỉ là vấn đề tiền lương mà còn là điều kiện làm việc, không gian sáng tạo, không gian làm việc, để nhà giáo có những điều kiện cơ bản nhất có thể sống được bằng nghề và đảm bảo chất lượng giáo dục.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT nhấn mạnh: “Đây không phải ưu đãi, biệt đãi đối với nhà giáo mà là những chính sách cơ bản của nhà giáo và kinh nghiệm trên quốc tế đều chứng minh việc đó. Trong thời gian tới, trong quá trình tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Nhà giáo, Bộ GD&ĐT sẽ hướng tới xây dựng những chính sách đúng mục tiêu phát triển đội ngũ nhà giáo”.

Thông qua các bài thuyết trình của các chuyên gia UNESCO, những người tham dự đã có được cái nhìn tổng quan về vai trò của nhà giáo ngày nay: Trong một khế ước xã hội mới về giáo dục, người giáo viên phải được đặt ở trung tâm, và nghề nghiệp của họ phải được đánh giá lại và hình dung lại như một nỗ lực hợp tác, làm bừng lên những tri thức mới, mang lại sự chuyển đổi về giáo dục và xã hội [1].

Các đại biểu cũng được giới thiệu về Hướng dẫn Xây dựng Chính sách Nhà giáo, một công cụ hữu ích và thiết thực để định hướng cho việc xây dựng và/hoặc xem xét các chính sách quốc gia về nhà giáo thông qua việc giải quyết các thành tố khác nhau trong chính sách nhà giáo và cách các thành tố này tác động lẫn nhau, góp phần xây dựng chính sách quốc gia về nhà giáo dựa trên minh chứng như một thành phần tích hợp trong các kế hoạch hoặc chính sách của cả ngành giáo dục phù hợp với các kế hoạch và chiến lược phát triển quốc gia nói chung.

Những vấn đề thực tế hơn mà nhà giáo trên thế giới nói chung và ở một số quốc gia nói riêng đang phải đối mặt cũng được nêu ra và thảo luận trong Báo cáo toàn cầu về Nhà giáo do UNESCO và Lực lượng Đặc nhiệm Quốc tế về Nhà giáo vì Giáo dục 2030 khởi xướng. Trường hợp cụ thể về Luật Nhà giáo của Trung Quốc cũng được Giáo sư Li Tingzhou, Đại học Sư phạm Thượng Hải chia sẻ.

Mỗi cuộc thảo luận nhóm đều được tổng kết bằng nội dung thảo luận sôi nổi về tính liên quan của các kinh nghiệm quốc tế đối với việc xây dựng khung chính sách và pháp lý nhà giáo tại Việt Nam và đề xuất các giải pháp, khuyến nghị liên quan đến nhà giáo để đáp ứng nhu cầu quốc gia, đồng thời phù hợp với xu hướng và tầm nhìn, dự báo ở cấp độ toàn cầu.

[1] Báo cáo của UNESCO do Ủy ban quốc tế về Tương lai của giáo dục công bố năm 2021 có tựa đề Cùng hı̀nh dung lại tương lai của chúng ta - Khế ước xã hội mới cho giáo dục.