Ngày 19/4, Tổng thống Moon Jae-in khẳng định rằng các thỏa thuận về phi hạt nhân hóa, thiết lập một chế độ hòa bình và bình thường hóa quan hệ giữa hai miền Triều Tiên và Mỹ sẽ không khó để đạt được thông qua hội nghị thượng đỉnh liên Triều vào tuần tới, và hội nghị sau đó đã được lên kế hoạch giữa nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Đàm phán đầy rủi ro
Phát biểu với lãnh đạo các công ty truyền thông Hàn Quốc, ông Moon nói: “Tôi không cho rằng việc phi hạt nhân hóa có ý nghĩa khác nhau đối với Hàn Quốc và Triều Tiên. Triều Tiên đang bày tỏ sự quyết tâm hoàn tất phi hạt nhân hóa. Họ không đề cập đến bất kỳ điều kiện nào mà Mỹ không thể chấp nhận, như việc yêu cầu quân đội Mỹ rút khỏi Hàn Quốc. Tất cả những gì họ nói đến là việc chấm dứt các chính sách thù địch chống lại Triều Tiên và sau đó là sự đảm bảo an ninh”.
| Người dân Hàn Quốc xem tin tức về cuộc gặp gỡ liên Triều, Mỹ - Triều. (Nguồn: AP) |
Phát biểu với hãng tin Reuters, một quan chức Mỹ cho biết Giám đốc Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) Mike Pompeo đã gặp gỡ ông Kim trong tháng 4 này để thảo luận về hội nghị thượng đỉnh được đề xuất với Tổng thống Trump và thông báo rằng nhà lãnh đạo Triều Tiên không yêu cầu việc Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc là điều kiện tiên quyết để tiến hành hội nghị. Tuy nhiên, quan chức giấu tên này cho biết mặc dù ông Kim để ngỏ đàm phán về “phi hạt nhân hóa”, nội dung này vẫn chưa được xác định và có thể chỉ là trò “lừa bịp” bởi nó cần tới một lộ trình và cơ chế thanh tra.
Triều Tiên đã lên tiếng bảo vệ các chương trình hạt nhân và tên lửa của họ như biện pháp răn đe cần thiết chống lại sự thù địch của Mỹ, bất chấp sự chỉ trích và các lệnh trừng phạt của quốc tế. Trong nhiều năm qua, Triều Tiên đã nói rằng họ sẽ xem xét từ bỏ kho vũ khí hạt nhân nếu Mỹ rút quân khỏi Hàn Quốc và rút lại cái gọi là chiếc ô hạt nhân của Mỹ cho Hàn Quốc và Nhật Bản.
Ngày 18/3, ông Trump - người đã thông báo kế hoạch gặp gỡ ông Kim vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 trong cuộc gặp thượng đỉnh chưa từng có tiền lệ để tìm cách thuyết phục ông Kim từ bỏ vũ khí hạt nhân - tái khẳng định cam kết “vững chắc” của Mỹ duy trì chiếc ô đó. Trong một tuyên bố chung sau cuộc họp với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, ông Trump nói rằng cam kết của Mỹ để bảo vệ Nhật Bản “thông qua các khả năng quân sự toàn diện của Mỹ” là rất “vững chắc”.
Phải đến khi Tổng thống Moon gặp gỡ nhà lãnh đạo Kim vào tuần tới và sau đó, khi ông Kim gặp gỡ Tổng thống Trump vào tháng 5 hay tháng 6, thì những người ngoài cuộc mới có thể biết được ý định của Triều Tiên. Cho đến khi đó, các nhà lãnh đạo vẫn cần đưa ra các tuyên bố cẩn trọng để định hình các cuộc đàm phán đầy rủi ro của mình.
Cuộc gặp được mong chờ từ lâu
Hội nghị thượng đỉnh giữa ông Moon và ông Kim vào ngày 27/4 tới là cuộc gặp lần thứ 3 trong lịch sử giữa các nhà lãnh đạo hai miền Triều Tiên. Ông Moon - người theo quan điểm tự do với cam kết xích lại gần Triều Tiên bất luận bị buộc phải đưa ra lập trường cứng rắn trước các vụ thử vũ khí của Triều Tiên năm ngoái - đang mong chờ có được hội nghị thành công và mở đường cho ông Kim và ông Trump giải quyết các bất đồng sâu sắc về hành động theo đuổi vũ khí hạt nhân của Triều Tiên trong nhiều thập kỷ qua.
Nhiều nhà phân tích cho rằng ông Kim coi cuộc gặp với ông Trump như một cách để khẳng định tính hợp pháp của cương vị lãnh đạo của ông và của chương trình hạt nhân mà ông đã xây dựng bất chấp sự chỉ trích và các lệnh trừng phạt quốc tế. Nhiều người cho rằng khó có khả năng Triều Tiên đánh đổi các vũ khí hạt nhân họ rất vất vả mới có được mà không nhận lại những gì họ muốn.
Cần một khởi đầu tốt từ cuộc gặp liên Triều
Theo trang mạng politifact.com, trước thông tin Giám đốc CIA Mike Pompeo đã tới Triều Tiên, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Mỹ Chuck Schumer đã đưa ra một số cảnh báo. Ông nói: “Chúng ta nên ủng hộ các biện pháp ngoại giao để giải quyết cuộc xung đột Triều Tiên kéo dài nhiều thập kỷ qua. Đó là lý do tại sao Mỹ nên theo đuổi cơ hội ngoại giao, bao gồm đàm phán trực tiếp với Bình Nhưỡng. Tuy nhiên, đến nay, chúng ta vẫn chưa nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy Triều Tiên đang sẵn sàng thực hiện các biện pháp cụ thể hướng tới phi hạt nhân hóa”.
| Ngày 19/4, Tổng thống Moon Jae-in cho biết Triều Tiên bày tỏ cam kết phi hạt nhân hoá Bán đảo Triều Tiên một cách vô điều kiện. (Nguồn: AP) |
Các nhân viên của ông Schumer nhấn mạnh rằng với việc nhắc đến các biện pháp cụ thể, ông Schumer ám chỉ các bước đi xác thực, trái ngược với những phát biểu mơ hồ. Hiện tại, Triều Tiên mới chỉ đưa ra một động thái rõ ràng. Họ nói rằng họ sẽ không thử bom và tên lửa trong lúc các cuộc đàm phán diễn ra. Scott Snyder, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói: “Điều này tách biệt hoàn toàn với việc phi hạt nhân hóa và không cho thấy rõ ý định phi hạt nhân. Tuy nhiên, nó cũng cho thấy sự sẵn sàng bắt đầu lại các cuộc đàm phán phi hạt nhân. So với 6 tháng trước đây, Triều Tiên đang thể hiện sự sẵn sàng đàm phán thay vì thái độ né tránh đàm phán”.
Trước đó, ngày 18/4, Hàn Quốc thông báo rằng họ đang xem xét làm thế nào để thay đổi hiệp định đình chiến trong nhiều thập kỷ qua với Triều Tiên thành một thỏa thuận hòa bình trong lúc họ chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh liên Triều trong tháng này. Ông Moon nói rằng ông nhận thấy khả năng đạt được một thỏa thuận hòa bình, hay thậm chí sự viện trợ của quốc tế cho nền kinh tế Triều Tiên, nếu nước này phi hạt nhân hóa.
Tuy nhiên, ông cũng khẳng định hội nghị thượng đỉnh liên Triều vẫn “còn nhiều hạn chế”, mà ở đó hai miền Triều Tiên có thể không đạt được tiến triển nào tách biệt với hội nghị Mỹ - Triều, và có thể không đạt được một thỏa thuận để vượt qua các lệnh trừng phạt quốc tế. Ông Moon nói: “Trước tiên, hội nghị thượng đỉnh liên Triều phải đạt được bước khởi đầu tốt, và cuộc đối thoại giữa hai miền phải được duy trì sau khi chúng ta nhận thấy các kết quả từ hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều”.