Tình hình thế giới nổi bật trong năm 2022 và công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước

Tình hình thế giới nổi bật trong năm 2022

Dịch bệnh Covid-19 giảm mạnh trên phạm vi toàn cầu song sự phát triển của kinh tế thế giới còn gặp nhiều khó khăn. Dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ chậm lại từ mức 6,0% năm 2021 xuống còn 3,2% năm 2022 và 2,7% năm 2023; đây được xem là mức tăng trưởng thấp nhất kể từ năm 2001 ngoại trừ giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu và giai đoạn khó khăn nhất trong đại dịch Covid-19 vừa qua. Trong khi đó, lạm phát toàn cầu dự báo sẽ tăng từ mức 4,7% năm 2021 lên 8,8% năm 2022 mặc dù có thể giảm xuống mức 6,5% năm 2023#_ftn1.

Sự thiếu hụt năng lượng, nhất là ở châu Âu, và giá năng lượng cũng như thực phẩm tăng cao khiến lạm phát còn có thể kéo dài và tiến trình phục hồi kinh tế còn chậm chạp. Cho đến nay, những hệ lụy của dịch bệnh Covid-19 cùng với tác động của xung đột Nga-Ukraine và cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung được xem là những nguyên nhân quan trọng nhất có thể tác động tiêu cực đến sự phát triển của kinh tế thế giới trong dài hạn.

Trong năm 2022, bất chấp những khó khăn giai đoạn bắt đầu hậu Covid-19, các quốc gia và tổ chức tiếp tục duy trì nhiều nỗ lực đa dạng (nhất là tại các diễn đàn kinh tế thế giới và khu vực) để trao đổi các biện pháp thúc đẩy kinh tế và thương mại bền vững, cùng có lợi. Trong bối cảnh khó khăn về kinh tế dự báo còn kéo dài và nhiều hợp tác đa phương chưa thể giải quyết triệt để các vấn đề, hợp tác nhóm (nhất là liên quan tới nhóm Bộ tứ bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia với việc đang ưu tiên thúc đẩy nhiều sáng kiến liên quan kinh tế, công nghệ, sức khỏe con người…) có thể sẽ tạo ra những hướng đi mới hiệu quả hơn.

Bản thân các quốc gia cũng đang nỗ lực xử lý các vấn đề kinh tế như việc Mỹ tăng lãi suất để giảm lạm phát (nhưng chưa hiệu quả), Trung Quốc mở cửa thị trường sau thời gian thực hiện chính sách Zero Covid, các nước châu Âu tìm cách đa dạng hóa nguồn cung năng lượng và các chuỗi cung ứng hàng hóa…

Quan tâm của toàn thế giới hướng về một số xung đột mới trong quan hệ quốc tế, nhất là giữa Nga và Ukraine. “Chiến dịch quân sự đặc biệt” của Nga tại Ukraine từ tháng 2/2022 được xem như một hệ quả của việc thay đổi tương quan sức mạnh, các hoạt động gây sức ép lẫn nhau trong quan hệ quốc tế và quan ngại về ý đồ chiến lược của các bên.

Xung đột Nga-Ukraine là một tiền lệ mới trong quan hệ quốc tế hiện đại, gây ra các phản ứng và hành động khác nhau giữa các nước, tạo ra các hệ lụy nhiều chiều trong sự phát triển của cả kinh tế và chính trị quốc tế. Trong khi giới nghiên cứu và hoạch định chính sách còn tốn nhiều giấy mực để dự báo triển vọng của xung đột, một số chuyên gia cho rằng chiến dịch này có thể phản ánh tính toán của Moscow trong việc tái cấu trúc an ninh châu Âu so với giai đoạn hậu Chiến tranh lạnh và đánh dấu việc thế giới đang bước sang một giai đoạn mới đầy phức tạp và biến động#_ftn2.

Bên cạnh các thách thức về gìn giữ hòa bình tại nhiều quốc gia, thúc đẩy tiến trình phục hồi tại Afghanistan…, xung đột Nga-Ukraine có thể được xem là thách thức lớn nhất của Liên hợp quốc và các quốc gia thành viên trong vòng 20 năm qua (kể từ khi Mỹ đưa quân vào Iraq năm 2003)#_ftn3.

Cũng trong năm 2022, căng thẳng tại một số khu vực khác cũng tiếp tục gia tăng và gây quan ngại mạnh mẽ đối với các chuỗi cung ứng, hòa bình và ổn định khu vực như liên quan tình hình Đài Loan (Trung Quốc gia tăng sức ép sau chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi tới vùng lãnh thổ này), bán đảo Triều Tiên (quân đội Triều Tiên tuyên bố đã ra lệnh bắn pháo xuống biển để đáp trả cuộc tập trận bắn đạn thật giữa Hàn Quốc và Mỹ gần biên giới liên Triều…), Biển Đông (các nước trong và ngoài khu vực tăng cường tập trận tại đây, có nhiều tuyên bố chính sách cứng rắn, sức ép từ cái gọi là “chiến thuật vùng xám” tiếp tục hiện hữu mạnh mẽ).

Cạnh tranh nước lớn trở nên sâu sắc hơn và có thể là nhân tố chi phối cục diện quan hệ quốc tế trong dài hạn. Mỹ và phương Tây cung cấp nhiều hỗ trợ cho Ukraine trong cuộc xung đột với Nga, khiến cạnh tranh Mỹ-Nga ngày càng trở nên phức tạp và có tác động toàn diện hơn khi phân tích cục diện quốc tế. Cạnh tranh Mỹ-Trung tiếp tục đi vào chiều sâu trên cả các mặt chính trị, kinh tế, khoa học - công nghệ… và diễn ra trên cả mặt trận đối nội và đối ngoại.

Công bố tháng 6/2022 của tổ chức nghiên cứu Pew cho biết 47% người Mỹ cho rằng ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới đã suy giảm trong những năm gần đây trong khi 2/3 số được hỏi cho rằng ảnh hưởng của Trung Quốc đang gia tăng và quan điểm chủ yếu của những người Mỹ cho rằng Trung Quốc là “đối thủ” hoặc “kẻ thù” hơn là “đối tác” của Mỹ#_ftn4.

Về cơ bản, chính quyền ông Biden tiếp tục chiều hướng cạnh tranh với Trung Quốc đã được đẩy mạnh từ thời chính quyền ông Trump với nhiều tuyên bố tại các diễn đàn khác nhau, duy trì các sức ép để cân bằng hơn trao đổi thương mại hai chiều, đẩy mạnh hơn nữa việc ngăn chặn Trung Quốc tiếp cận công nghệ hiện đại của Mỹ (bao gồm chip máy tính).

Tuy nhiên, dự báo Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn thứ 4 của Mỹ (sau EU, Canada, Mexico) trong năm 2022 với kim ngạch 2 chiều khoảng 760 tỷ USD (Trung Quốc xuất khẩu 600 tỷ, nhập 160 tỷ USD từ Mỹ)#_ftn5. Những diễn biến phức tạp trong quan hệ nước lớn khiến Trung-Nga có nhiều dấu hiệu xích lại gần nhau hơn, tăng cường hợp tác trong những vấn đề chiến lược như đảm bảo năng lượng, lương thực, ứng phó với khó khăn trong thanh toán quốc tế do không thông qua hệ thống SWIFT#_ftn6.

Những chuyển động trong cạnh tranh nước lớn khiến một trật tự thế giới đa cực (nhưng hỗn loạn) hình thành ngày càng rõ hơn, giảm hiệu quả của các cơ chế đa phương trong hợp tác giải quyết các vấn đề toàn cầu và khiến các nước vừa và nhỏ gặp khó khăn hơn trong quan hệ quốc tế.

Khu vực châu Á-Thái Bình Dương tiếp tục phát triển năng động và là đầu tàu của thế giới với dự kiến tăng trưởng GDP là 4,0% trong năm 2022 và 4,3% cho năm 2023 với mức lạm phát về cơ bản phù hợp với dự báo của các ngân hàng trung ương trong khu vực#_ftn7, tiếp tục mô hình phát triển kinh tế hướng ngoại và duy trì sự hiện diện của phần lớn số các gia đình trung lưu trên thế giới tại đây.

Bên cạnh đó, châu Á-Thái Bình Dương thu hút sự quan tâm của nhiều quốc gia do chịu sự tác động của tình trạng thắt chặt tài chính toàn cầu và việc suy giảm nhu cầu từ bên ngoài, nguy cơ gia tăng liên quan tình hình eo biển Đài Loan, mối đe dọa từ các xung đột lãnh thổ liên quan Biển Đông, chương trình phát triển tên lửa và hạt nhân của Bắc Triều Tiên, xung đột biên giới giữa Trung Quốc và Ấn Độ, tình hình bất ổn tại Myanmar…

Ngay trước bầu cử giữa nhiệm kỳ, tháng 10/2022, Mỹ công bố Chiến lược an ninh quốc gia lần đầu tiên trong nhiệm kỳ Tổng thống Joe Biden, nhấn mạnh ưu tiên xử lý quan hệ với Trung Quốc và Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, cho thấy quyết tâm của Mỹ trong quan hệ với khu vực mặc dù tiếp tục phải ưu tiên quan tâm tới xung đột Nga-Ukraine và tại các khu vực khác trên thế giới.

Sau khi tổ chức thành công Đại hội lần thứ XX của Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng vào tháng 10/2022, gần 1 tháng sau đó tại Hội nghị Thượng đỉnh CEO của Diễn đàn APEC, Chủ tịch Tập Cận Bình cho rằng châu Á-Thái Bình Dương không phải là sân sau của bên nào và không nên trở thành đấu trường cạnh tranh nước lớn#_ftn8.

Đáng chú ý, trong năm 2022, Canada và Hàn Quốc lần đầu tiên công bố chiến lược Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, nhấn mạnh tăng cường hợp tác với khu vực. Cũng trong năm 2022, ASEAN đã nỗ lực duy trì vai trò trung tâm, hợp tác hóa giải các thách thức trong khu vực và nâng cấp quan hệ với Mỹ lên mức đối tác chiến lược toàn diện#_ftn9.

Năm 2022 đánh dấu sự gia tăng đáng kể của các vấn đề an ninh phi truyền thống tại nhiều nơi trên thế giới. Ngoài các dòng người tị nạn nảy sinh từ xung đột Nga-Ukraine, thế giới cũng chứng kiến nhiều dòng người chạy trốn khỏi các xung đột lớn nhỏ tại Syria, Afghanistan, Nam Sudan, Yemen, Haiti… và dự báo vấn đề này sẽ còn tiếp diễn trong năm 2023. Trong khi đó, đánh giá của một số tổ chức cho rằng các nỗ lực cứu trợ nhân đạo có thể bị thiếu hụt về nguồn tài chính#_ftn10.

Trong năm qua, cướp biển và cướp có vũ trang tại vùng Vịnh Guinea (vốn cướp đi nhiều mạng sống, sự ổn định và thiệt hại tài chính vào khoảng 1,9 tỷ USD hàng năm) giảm xuống do nỗ lực đấu tranh của các quốc gia trong nhiều năm song vẫn còn cần nhiều nỗ lực đầu tư vào việc đảm bảo cơ sở an ninh bền vững hơn để ứng phó với các tội phạm này trong khu vực#_ftn11.

Tội phạm công nghệ cao và tấn công mạng tiếp tục diễn ra với mức độ phức tạp hơn (ví dụ một lỗ hổng an ninh xảy ra cuối năm 2021 đã khiến hàng triệu công ty bị ảnh hưởng, bao gồm Amazon và Cisco) và khiến các công ty (và Chính phủ) tiếp tục phải vật lộn để ứng phó với tình trạng này#_ftn12.

Hội nghị lần thứ 27 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP27) đã kết thúc với thỏa thuận lịch sử qua việc các nước nhất trí thành lập Quỹ tổn thất và thiệt hại để bù đắp cho các nước đang phát triển chịu ảnh hưởng nặng nề của hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu gây ra. Tuy nhiên, dư luận vẫn còn quan ngại liên quan việc các vấn đề tiếp tục gia tăng và việc hiện thực hóa cam kết đạt được vẫn là một vấn đề#_ftn13.

Công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước

Trong bối cảnh thế giới và khu vực có nhiều biến động, Việt Nam kiên định đường lối đối ngoại độc lập tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa và tranh thủ các điều kiện thuận lợi để đẩy mạnh quan hệ ngoại giao. Các chuyến thăm của Lãnh đạo cấp cao (Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức Trung Quốc và là Lãnh đạo nước ngoài đầu tiên được Lãnh đạo Đảng và Nhà nước Trung Quốc đón tiếp sau Đại hội Đảng lần thứ XX; Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thăm cấp Nhà nước và ra Tuyên bố chung về việc nâng cấp quan hệ giữa Việt Nam và Hàn Quốc lên mức Đối tác chiến lược toàn diện; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dự Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Mỹ, thăm và làm việc tại Mỹ và Liên hợp quốc, thăm châu Âu, dự Hội nghị Cấp cao ASEAN; Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ thăm Anh, Australia, New Zealand…) đã làm gia tăng mạnh mẽ độ tin cậy và hợp tác cùng có lợi giữa Việt Nam với cộng đồng quốc tế.

Việt Nam cũng tham gia tích cực và góp phần cùng các quốc gia ASEAN duy trì các lập trường nguyên tắc, xử lý khéo léo và hài hòa các vấn đề phức tạp trong khu vực, tiếp tục nâng cao vị thế của ASEAN trong quan hệ với bên ngoài trong bối cảnh tình hình có nhiều bất ổn, bất định và khó lường#_ftn14.

Năm 2022 cũng đánh dấu mốc 45 năm Việt Nam là thành viên của Liên hợp quốc, cơ hội để nhìn lại việc Việt Nam đã tham gia nhiều cơ chế quan trọng của Liên hợp quốc (trong đó có việc 2 lần đảm nhiệm vị trí Ủy viên không trường thực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc) và tham gia ngày càng sâu rộng vào các hoạt động của Liên hợp quốc (trong đó có công tác gìn giữ hòa bình).

Thành tựu trong lĩnh vực kinh tế đối ngoại thể hiện sự chủ động, tích cực, hướng phát triển ngày càng bền vững hơn. Cho đến năm 2022, Việt Nam có quan hệ ngoại giao với 190 quốc gia trên thế giới, trong đó có quan hệ đối tác chiến lược và đối tác toàn diện với 30 nước; có quan hệ kinh tế với hơn 230 quốc gia, vùng lãnh thổ; đã ký 15 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có các FTA thế hệ mới; là thành viên tích cực của hơn 70 tổ chức, diễn đàn đa phương quan trọng#_ftn15.

Tổng giá trị xuất nhập khẩu hàng hóa của cả nước sau 11 tháng năm 2022 đạt 673,7 tỷ USD (trong đó, xuất khẩu đạt 342,19 tỷ USD; nhập khẩu đạt 331,51 tỷ USD; cán cân thương mại thặng dư tới 10,68 tỷ USD, vượt xa con số 4 tỷ USD của cả năm 2021)#_ftn16. Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thực hiện tại Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2022 cũng tăng 16,3% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất của 9 tháng các năm từ 2018-2022, tỷ lệ vốn FDI thực hiện trên vốn đăng ký ghi nhận kỷ lục đạt 82,3%#_ftn17. Việt Nam cũng tiếp tục chú trọng thúc đẩy các lĩnh vực khoa học – công nghệ - giáo dục, bảo vệ môi trường… trong hợp tác quốc tế.

Tháng 10/2022, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres thăm chính thức Việt Nam, gặp các Lãnh đạo cấp cao Việt Nam, đánh giá cao sự phát triển và “tin tưởng Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai hiệu quả các chính sách ổn định vĩ mô, lấy người dân làm trung tâm, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, trở thành mô hình thành công để các quốc gia khác học tập”#_ftn18.

Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực có nhiều biến động, Việt Nam kiên quyết làm tốt công tác bảo vệ chủ quyền, giữ gìn môi trường hòa bình ổn định, kết hợp đảm bảo trật tự an toàn xã hội. Phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40 và 41 tháng 11/2022, Lãnh đạo Việt Nam và các nước ASEAN đã khẳng định tầm quan trọng và trách nhiệm của các nước trong duy trì hòa bình, an ninh, ổn định ở Biển Đông, nhấn mạnh việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất và phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Sự đồng thuận trong quan điểm này cũng như việc đảm bảo ổn định trên thực tế tại Biển Đông có sự đóng góp rất lớn của cả hệ thống chính trị và cộng đồng quốc tế, sự tham gia nhiệt tình của nhân dân, học giả, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài...

Bên cạnh việc kiên quyết, kiên trì giải quyết tranh chấp trên biển, đảo bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại quốc phòng và làm tốt công tác thông tin tuyên truyền đối nội, đối ngoại về chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc. Cuộc thi “Tổ quốc bên bờ sóng” nhằm đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền về biển, đảo quê hương theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Nghị quyết số 36-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đã được đông đảo cán bộ, chiến sĩ, người dân ủng hộ và tham dự#_ftn19.

Một số vấn đề đặt ra trong thời gian tới

Tình hình thế giới có nhiều biến chuyển lớn trong thời gian qua khiến đa số các chuyên gia cho rằng các quốc gia cần nhiều nỗ lực theo sát và tăng cường đối thoại để phục vụ cho tiến trình hoạch định chính sách một cách hợp lý và hiệu quả.

Một số vấn đề lớn đã và đang nổi lên thu hút sự quan tâm của dư luận bao gồm việc cạnh tranh nước lớn sẽ tác động đến sự thay đổi của trật tự hoặc cục diện thế giới như thế nào; cạnh tranh chiến lược và xung đột cục bộ gia tăng sẽ có tác động đến xu hướng hòa bình, hợp tác để phát triển hoặc tiến trình toàn cầu hóa ra sao; các quốc gia cần hợp tác thế nào để xử lý hiệu quả hơn các vấn đề toàn cầu như phục hồi phát triển kinh tế bền vững, đảm bảo các chuỗi cung ứng không bị đứt gẫy, ứng phó với các vấn đề môi trường, biến đổi khí hậu, xử lý các thách thức an ninh phi truyền thống khác đang có xu hướng tiếp tục gia tăng…

Trong bối cảnh khoa học công nghệ và mạng xã hội phát triển mạnh mẽ với dư luận nhiều chiều, các quốc gia, tổ chức lớn nhỏ, các cá nhân đều có cả các cơ hội và thách thức nhiều hơn trong việc tìm kiếm các câu trả lời cho các câu hỏi trên.

Việt Nam cần kiên trì tiếp tục tranh thủ sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại trong triển khai công tác đối ngoại, thực hiện thành công các mục tiêu đã đề ra. Trong bối cảnh dự báo tình hình kinh tế thế giới còn gặp nhiều khó khăn và phức tạp, dự kiến việc đạt được các mục tiêu phát triển trong năm 2023 (đã được thông qua tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV tháng 11/2022) như tốc độ tăng GDP khoảng 6,5%, GDP bình quân đầu người đạt 4.400 USD, tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng bình quân (CPI) 4,5%#_ftn20... đòi hỏi việc tiếp tục các nỗ lực trong nước phải gắn sát với hợp tác quốc tế và khu vực.

Bài học thành công trong xuất khẩu thủy hải sản của Việt Nam trong năm 2022 (lần đầu tiên dự kiến đạt mốc kỷ lục 11 tỷ USD khi tình hình thị trường còn phức tạp) tiếp tục cho thấy cần có sự kết hợp đúng đắn giữa chủ trương của Đảng và Nhà nước (quyết tâm đầu tư sản xuất khi còn gặp khó khăn do Covid-19) với sự năng động của doanh nghiệp (tìm các thị trường ngách khi các thị trường xuất khẩu chính về thủy hải sản đều gặp khó khăn lớn).

Những biến động trong tình hình quốc tế trong năm qua cũng cho thấy việc nâng cao năng lực tự chủ là nhân tố then chốt quyết định thành công của tiến trình hội nhập khu vực và quốc tế. Đây không chỉ là bài học lịch sử quan trọng rút ra nhất là sau thời kỳ Chiến tranh lạnh, là kinh nghiệm quý báu của Việt Nam khi thực hiện thành công tiến trình đổi mới và hội nhập, mà còn là xu hướng lớn đang diễn ra của thế giới và tại nhiều quốc gia, nhất là khi đang phải đối mặt với các sức ép từ cạnh tranh nước lớn, xung đột cục bộ, nhiều vấn đề toàn cầu và khu vực (nhất là các vấn đề năng lượng, lương thực, môi trường…) có khả năng sẽ còn diễn biến lâu dài và chưa có giải pháp ổn thỏa.

Chúng ta cần tiếp tục phát huy tư tưởng Hồ Chí Minh về độc lập, tự chủ trong đối ngoại, đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên trên hết, kết hợp đúng đắn sự phát triển trong nước và ngoài nước, củng cố và xây dựng các cơ sở và lực lượng sản xuất tiên tiến, hiện đại phù hợp với yêu cầu và trình độ của Việt Nam nói chung cũng như các địa phương, doanh nghiệp… cụ thể.

#_ftnref1 https://www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2022/10/11/world-economic-outlook-october-2022

#_ftnref2 https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/2022-global-turning-point

#_ftnref3 https://www.crisisgroup.org/b8-united-states/ten-challenges-un-2022-2023

#_ftnref4https://www.pewresearch.org/fact-tank/2022/06/23/prevailing-view-among-americans-is-that-u-s-influence-in-the-world-is-weakening-and-chinas-is-growing/

#_ftnref5 https://www.cathaybank.com/about-us/insights-by-cathay/us-china-2022-fall-report-update

#_ftnref6https://tuoitre.vn/trung-quoc-san-sang-tang-hop-tac-nang-luong-voi-nga-bo-qua-swift-20221129223715017.htm

#_ftnref7 https://www.imf.org/en/Publications/REO/Issues/2022/10/25/Regional-Economic-Outlook-Asia-and-the-Pacific-October-2022-Sailing-into-Headwinds-523409

#_ftnref8 https://www.reuters.com/world/asia-pacific/chinas-xi-says-asia-pacific-should-not-become-an-arena-big-power-contest-state-2022-11-17/

#_ftnref9 https://www.qdnd.vn/quoc-te/tin-tuc/be-mac-hoi-nghi-cap-cao-asean-lan-thu-40-41-va-cac-hoi-nghi-cap-cao-lien-quan-710918

#_ftnref10 https://www.cfr.org/blog/ten-most-significant-world-events-2022

#_ftnref11 https://press.un.org/en/2022/sc15113.doc.htm

#_ftnref12 https://www.securitymagazine.com/articles/98695-leading-cyber-risks-and-trends-in-2022

#_ftnref13 https://dangcongsan.vn/the-gioi/tin-tuc/hoi-nghi-cop27-ky-vong-vuot-qua-thuc-tai-626125.html

#_ftnref14 https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc/hoi-nghi-cap-cao-asean-lan-thu-41-khang-dinh-vai-tro-va-trach-nhiem-cua-asean-trong-cac-van-de-quoc-te-khu-vuc-710711

#_ftnref15https://baochinhphu.vn/ngoai-giao-viet-nam-tan-tuy-phung-su-to-quoc-phuc-vu-nhan-dan-102220828084246356.htm

#_ftnref16 https://vneconomy.vn/xuat-nhap-khau-cham-moc-gan-700-ty-usd-thang-du-thuong-mai-len-toi-10-68-ty-usd.htm

#_ftnref17 https://www.gso.gov.vn/du-lieu-va-so-lieu-thong-ke/2022/10/giai-ngan-von-dau-tu-cong-dau-tu-truc-tiep-nuoc-ngoai-ky-vong-nhung-thang-cuoi-nam-2022/

#_ftnref18 https://dangcongsan.vn/thoi-su/tong-thu-ky-lien-hop-quoc-ket-thuc-chuyen-tham-chinh-thuc-viet-nam-622632.html

#_ftnref19 https://dangcongsan.vn/tu-tuong-van-hoa/cuoc-thi-to-quoc-ben-bo-song-lan-toa-tinh-yeu-que-huong-dat-nuoc-626123.html

#_ftnref20 https://dangcongsan.vn/multimedia/infographic/cac-chi-tieu-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-nam-2023-624166.html