Thách thức đối với ASEAN trong môi trường quốc tế nhiều biến động

TIN LIÊN QUAN
	Thủ tướng mong muốn doanh nghiệp ASEAN liên kết, tạo động lực mới cho phát triển
	Tăng cường mối quan hệ thương mại giữa Việt Nam và ASEAN

Sự thay đổi xu hướng chính sách của nhiều nước trên thế giới cũng như xu hướng chống lại toàn cầu hóa sẽ tác động như thế nào tới ASEAN?

Sự bất bình đẳng và xu hướng chống lại toàn cầu hóa đang khá rõ nét trong khu vực của chúng ta. Cụ thể, ở Indonesia, Philippines chủ nghĩa dân túy đã trỗi dậy khi nhiều nhà lãnh đạo không có kinh nghiệm trong lĩnh vực chính trị đã được bầu lên nắm quyền trong nước. Ở Indonesia, Tổng thống Jokowi sẽ không thể chiến thắng nếu như không có sự hỗ trợ của tầng lớp dân thường khi ông cam kết sẽ khiến cho cuộc sống của dân thường đất nước vạn đảo này ngày càng tốt hơn.

thach thuc doi voi asean trong moi truong quoc te nhieu bien dong

Simon Tay, Giám đốc Viện nghiên cứu quốc tế của Singapore. (Nguồn: AP)

Tôi nghĩ rằng, đây là một tin tốt bởi nếu xét theo một góc độ khác, các chính phủ tại ASEAN vẫn tiếp tục thích nghi với những thay đổi trong xã hội. Họ đang cố gắng cải tiến để tạo ra cuộc sống tốt đẹp hơn cho người dân nước mình. Theo tôi những gì đang diễn ra ở một số nước là xu hướng cho thấy sự chuyển đổi của xã hội và nền chính trị hỗn hợp mà các nước ASEAN đang trải qua.

Còn đối với xu hướng chống lại toàn cầu hóa của một số nước trên thế giới, chúng tác động tới sự phát triển của nền kinh tế ASEAN nhiều hơn là các khía cạnh khác. Ví dụ, sự kiện bầu cử Mỹ hay Brexit của Anh tác động lớn tới thế giới bởi đây là hai nền kinh tế có ảnh hưởng toàn cầu. Xu hướng chống lại tự do thương mại và toàn cầu hóa của hai nền kinh tế này buộc các quốc gia trong khu vực ASEAN phải quan tâm bởi các nền kinh tế của Hiệp hội vẫn khá phụ thuộc vào các thị trường lớn trong châu Âu và Mỹ.

Sẽ tồn tại những nguy cơ nào đối với ASEAN trong bối cảnh địa chính trị và kinh tế thay đổi, thưa ông?

Chính quyền Tổng thống Obama đã thực hiện chính sách “Xoay trục” về châu Á và đặc biệt quan tâm tới ASEAN. Trong cam kết trước đây của Mỹ với châu Á dường như ASEAN chưa thực sự nổi bật nhưng Tổng thống Obama đã nhận ra những tiềm năng và nỗ lực khai thác. Ở giai đoạn này, chúng ta vẫn chưa chắc chắn về những ưu tiên của chính quyền Mỹ sắp tới. Tổng thống đắc cử Donald Trump vẫn chưa đề cập tới ASEAN trong bất cứ một tuyên bố chính sách nào.

Hiện tại vẫn chưa rõ ràng về những kịch bản nào có thể đến đối với vấn đề Biển Đông. Chính sách của ông Trump là “làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” nên có thể Mỹ sẽ tiếp tục duy trì những lợi ích quân sự trong khu vực. Nhưng liệu rằng “chiếc ô bảo vệ” của Mỹ có vươn rộng ra khu vực Đông Nam Á hay không còn là một câu hỏi để ngỏ.

Xét ở một khía cạnh khác, những đổi thay mới trong môi trường quốc tế có mang lại những cơ hội cho ASEAN?

Một trong những cơ hội lớn cho ASEAN nói riêng và châu Á nói chung là việc Mỹ hướng nội hơn sẽ tạo điều kiện để thương mại nội khu vực và nội khối ASEAN được thúc đẩy mạnh mẽ hơn. Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) cần nhanh chóng trở thành nền tảng cho Hiệp hội. Tôi hy vọng rằng quá trình này sẽ sớm được hoàn thiện và thương mại cũng như đầu tư nội khối ASEAN sẽ tăng lên đáng kể trong vòng 3 năm tới.

Chúng ta phải nhớ rằng ASEAN là một nhóm các quốc gia. ASEAN sẽ có lợi khi hợp tác cùng với các quốc gia và tổ chức khác trên thế giới. Tuy nhiên, nếu như vì một lý do nào đó họ không muốn hợp tác với chúng ta thì chúng ta cần phải gắn kết với nhau nhiều hơn. Có lẽ, trong những hoàn cảnh như hiện nay, nền kinh tế ASEAN và nhiều nền kinh tế trong khu vực châu Á sẽ xích lại gần nhau hơn.

Ảnh minh họa: Cho đến nay, ASEAN đã phát triển rất tốt và sẽ tiếp tục hành trình tươi sáng này. (Nguồn: Brink Asia)

Giả sử TPP không có hiệu lực, làm thế nào để Mỹ quan tâm nhiều hơn tới ASEAN?

Tôi hy vọng TPP sẽ không “chết” bởi vì hiệp định này là một trong số ít những thỏa thuận bao gồm cả những nước phát triển và đang phát triển, thậm chí những điều khoản trong TPP còn tính xa hơn cả hiệp định WTO. TPP giải quyết các vấn đề đang nổi lên giữa các nước như các tiêu chuẩn về môi trường và quyền sở hữu trí tuệ.

TPP là một thỏa thuận mang lại lợi ích cho tất cả các bên tham gia. Có lẽ chính quyền sắp tới của Mỹ mong muốn thực hiện các thỏa thuận thương mại với các nước trong khu vực một cách song phương. Nếu TPP không trở thành hiện thực và Mỹ lựa chọn cơ chế hợp tác song phương thì sự hiện diện của Mỹ tại khu vực sẽ giảm sút một cách đáng kể.

Trong những tháng vừa qua, dường như vấn đề kinh tế, thương mại được quan tâm nhiều hơn trong ASEAN, ông nghĩ như thế nào về điều này?

Đúng như vậy, tôi nghĩ rằng AEC và vấn đề thương mại tạo ra được nhiều sự chú ý hơn so với các lĩnh vực hội nhập khác của Hiệp hội. Điều này được giải thích bởi hai lý do, thứ nhất, thương mại có thể đo lường được nên dễ nhận biết được mức độ tăng, giảm. Thứ hai, mặc dù trong xu hướng thế giới có mức tăng trưởng chậm, nền kinh tế của nhiều nước ASEAN vẫn khởi sắc, bất chấp nhiều vấn đề còn tồn tại.

Nhìn chung, khu vực có một triển vọng phát triển tốt. Tuy nhiên, các nước trong Hiệp hội cần phải đảm bảo sự cân đối giữa cải cách kinh tế và phát triển xã hội. Nếu như các quốc gia thực hiện những cải cách để thuận lợi hóa thương mại thì cần phải cân đối với những thay đổi có thể xảy đến với tình hình xã hội trong nước.

Đâu là thách thức mà ASEAN phải đối mặt để có được một khối thống nhất cũng như những nguy cơ gia tăng sự khác biệt và cách tiếp cận chính sách giữa các thành viên?

Rõ ràng, nhiều nước trong Hiệp hội đang phải đối mặt với những sự lựa chọn trong quan hệ quốc tế. Các quốc gia phải đứng trước tình huống phải lựa chọn hướng đi trong quan hệ với Mỹ và Trung Quốc. Thách thức thứ hai là các chính phủ phải cân bằng giữa chủ nghĩa dân túy đang trỗi dậy mạnh mẽ trong nước với những lời hứa hẹn với cộng đồng quốc tế cũng như các thành viên ASEAN khác.

Có thể nói cho đến nay, ASEAN đã phát triển rất tốt và sẽ tiếp tục hành trình tươi sáng này. Tôi hy vọng trong bối cảnh quốc tế có nhiều biến động, ASEAN có thể chứng minh được rằng sự hợp tác và tin tưởng lẫn nhau trong khu vực có thể đem lại thành công. Câu hỏi về tương lai và sự đoàn kết trong ASEAN luôn được đặt ra và có lẽ chúng ta không phải cùng một “chiến tuyến” trên tất cả các vấn đề nhưng chúng ta luôn luôn là những người bạn cùng nhau vượt qua những khó khăn trong những “cơn bão biển”.