Châu Phi đang giữ một vị trí quan trọng trong chiến lược toàn cầu của TQ. Với tầm quan trọng về mặt địa chính trị, lại là thị trường nhiều tiềm năng, giàu tài nguyên thiên nhiên, nên ngày càng có nhiều công ty TQ muốn xâm nhập, mở rộng địa bàn hoạt động tại đây. Điều này góp phần không nhỏ đẩy thương mại hai chiều TQ - châu Phi nhanh chóng đạt mức kỷ lục 106,84 tỷ USD trong năm 2008, tăng 45% so với năm 2007. Từ chỗ chủ yếu là hàng dệt may (năm 2002), tới nay sản phẩm cơ khí và điện chiếm hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu. Số lượng nước châu Phi có quan hệ thương mại đạt kim ngạch hơn 1 tỷ USD với TQ đã tăng từ 14 nước năm 2007 lên 20 nước năm 2008.Hơn 80% nhà đầu tư TQ tại châu Phi là công ty tư nhân. Họ thường cùng chọn một mô hình làm ăn giống nhau, đều bắt đầu từ lĩnh vực thương mại, rồi lấn dần sang các lĩnh vực khác. Vốn có cách nhìn và cách làm kinh doanh khác với những đối tác phương Tây, Châu Phi nhanh chóng trở thành thị trường hấp dẫn cho các nhà đầu tư TQ. Trước nhu cầu ngày càng cao đối với nhôm, đồng, nickel, quặng sắt và dầu khí, việc đổi dự án cơ sở hạ tầng lấy hợp đồng nguyên liệu thô trở thành một chính sách chiến lược, khá hiệu quả. Nhanh chóng đưa giá trị nhập khẩu từ châu Phi tăng trung bình khoảng 28%/năm, chủ yếu là khoáng sản, đạt 46 tỷ USD năm 2008. Chẳng hạn, tháng 9/2007, TQ ký một thoả thuận cho CHDC Congo vay 5 tỷ USD để phát triển cơ sở hạ tầng và khai khoáng. Đổi lại, TQ sẽ có quyền khai thác một số nguồn tài nguyên khổng lồ của nước này, bao gồm gỗ, cobalt và đồng. Một khoản vay tương tự dành cho Angola cũng dẫn đến việc Angola trở thành nhà cung cấp dầu hàng đầu cho TQ. Tập đoàn China Inc đã đầu tư hàng tỷ USD tại châu Phi và bắt đầu thu lợi nhuận lớn. Trong cộng đồng các quốc gia châu Phi, có tới 38 nước thâm hụt thương mại với TQ. Những nước này phụ thuộc vào nhập khẩu các loại hàng hoá tư liệu sản xuất, hàng công nghiệp, thực phẩm và dệt may. Các nước có thặng dư thương mại với TQ chủ yếu là những nước mạnh về dầu lửa, khí đốt và tài nguyên thiên nhiên. Để chọn cho mình một đường đi riêng, TQ áp dụng cách nhìn nhận về châu Phi khác với các nước châu Âu. Kết hợp đồng thời 5 nội dung: Thăm cấp cao; Chính sách và biện pháp ưu đãi cho các nước châu Phi (tăng cường đầu tư, cắt giảm thuế nhập khẩu...); Hỗ trợ tài chính (hủy nợ, thiết lập Quỹ Phát triển TQ - châu Phi); Gây ảnh hưởng về văn hóa và Viện trợ kinh tế trong một thời gian dài, đã giúp TQ phát triển quan hệ hợp tác gần gũi với nhiều nước châu Phi, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nhân TQ đầu tư tại khu vực này. Nếu như năm 2003, đầu tư của TQ tại châu Phi chỉ đạt 74,8 triệu USD, đến nay, các hoạt động đầu tư của TQ đang dần trải rộng trên toàn lục địa Phi. Cụ thể, dự án 1 tỷ USD phát triển nông nghiệp ở Angola, dự án nhà máy lắp ráp ô tô 16 triệu USD ở Nigeria, dự án khai thác quặng sắt 2,6 tỷ USD ở Liberia, dự án nâng cấp mở rộng cảng Nouakchott 282 triệu USD ở - Mauritania, dự án nhà máy điện 500 triệu USD ở Zimbabwe, dự án nhà máy xi măng và phân bón 340 triệu USD ở Cameroon, dự án mở rộng hệ thống viễn thông 150 triệu USD ở Ghana, Khu thương mại tự do Hồ Victoria 1,5 tỷ USD ở Uganda, dự án đầu tư cơ sở hạ tầng 6 tỷ USD ở Congo, dự án khai thác quặng sắt 4,9 tỷ USD ở Gabon, dự án nhà máy điện 396 triệu USD ở Sudan, mua 20% cổ phẩn của Standard Bank trị giá 5,5 tỷ USD ở Nam Phi...Trước những chỉ trích từ phương Tây, TQ cũng đã nỗ lực chứng tỏ mục tiêu của mình không phải chỉ là nhằm vào các nguồn lực của châu Phi. Chẳng hạn, TQ bắt tay với Mali, Senegal, Tanzania, Mauritius là 4 nước vốn không nổi tiếng về tài nguyên thiên nhiên.Thu Trà