Venezuela: Hòa đàm vẫn rối ren

Ngày 27/12, Liên minh Bàn Đoàn kết Dân chủ (MUD) đối lập đã tuyên bố bác bỏ mọi khả năng tiếp tục đối thoại với lý do chính phủ Venezuela đã không thực hiện cam kết trong hai lần đàm phán trước. Thư ký điều hành MUD Jesús Torrealba tuyên bố sẽ chỉ đàm phán khi nào chính phủ thực thi thỏa thuận đã đạt được.

Về phần mình, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tái khẳng định cam kết đối thoại và xây dựng hòa bình. Ông Maduro nhấn mạnh nếu cuộc đối thoại không được tiến hành là do MUD muốn đối đầu và muốn kêu gọi các thế lực bên ngoài can thiệp vào nước này.

Cuối tháng 11 vừa qua, Tổng thống Maduro đã tuyên bố sẽ không để phe đối lập rời bỏ các cuộc đàm phán, đồng thời nêu rõ việc đưa chính phủ của ông và MUD đối lập tại Venezuela xích lại gần nhau "là lộ trình" hướng tới "xây dựng một thỏa thuận hai bên cùng chấp nhận được". Ông nhấn mạnh đối thoại là con đường duy nhất để tìm kiếm hòa bình, sự tôn trọng và khoan dung giữa những người dân Venezuela.

Biện pháp hữu hiệu

Chính phủ Venezuela và MUD đã khởi động vòng đối thoại chính trị đầu tiên vào ngày 30/10 vừa qua tại ngoại ô thủ đô Caracas và vòng đối thoại thứ hai diễn ra hôm 12/11 nhằm tìm giải pháp cho tình hình căng thẳng hiện nay tại quốc gia Nam Mỹ này.

Tổng thống Maduro và 3 đại diện của chính phủ đã cùng với Thư ký điều hành MUD Torrealba và 4 đại diện liên minh đối lập đã tham gia các cuộc đối thoại, với vai trò trung gian hòa giải của Tòa thánh Vatican và UNASUR. Sau hai cuộc đối thoại, Chính phủ Venezuela và các thủ lĩnh phe đối lập đã đạt được thỏa thuận về chương trình đàm phán dài hạn. Theo đó, hai bên nhất trí tổ chức một "cuộc họp toàn thể đối thoại cấp quốc gia" để chuẩn bị cho tiến trình đàm phán dài hạn về nội dung 4 điểm, bao gồm tôn trọng pháp trị và quyền lực chính phủ; nhân quyền và hòa giải; các vấn đề kinh tế và xã hội; và thời gian biểu tổ chức tổng tuyển cử. Bên cạnh đó, hai bên cũng nhất trí thành lập 4 ủy ban nhằm thảo luận cụ thể các vấn đề trên.

Hai cuộc đối thoại này diễn ra sau khi phe đối lập kêu gọi hàng trăm nghìn người xuống đường biểu tình để phản đối việc Hội đồng bầu cử Venezuela đình chỉ tiến trình thu thập chữ ký để thúc đẩy trưng cầu ý dân nhằm bãi nhiệm Tổng thống Maduro. Trước đó, lực lượng đối lập đã đặt điều kiện phải tổ chức cuộc trưng cầu ý dân nhằm bãi nhiệm Tổng thống Maduro hoặc tổ chức tổng tuyển cử trước thời hạn, trả tự do cho các nhân vật đối lập, tôn trọng quyền của cơ quan lập pháp. Tuy nhiên, Tổng thống Maduro đã nhiều lần bác bỏ mọi yêu cầu liên quan tới tổ chức trưng cầu ý dân hay một cuộc tổng tuyển cử sớm, khẳng định rằng vấn đề này không được Hiến pháp quy định.

Gốc rễ từ sự sụt giảm kinh tế

Tình hình bất ổn ở Venezuela trong thời gian qua bộc lộ rõ những diễn biến phức tạp. Cuộc khủng hoảng chính trị có gốc rễ từ sự sụt giảm mạnh của nền kinh tế. Sau khi ông Maduro nhậm chức Tổng thống thay người tiền nhiệm Hugo Chavez (tháng 9/2013), kinh tế Venezuela bắt đầu suy thoái từ năm 2014. Giới chuyên gia dự báo kinh tế Venezuela trong năm 2016 sẽ suy giảm 11,3% và đây là năm thứ 3 liên tiếp kinh tế nước này tăng trưởng âm. Tuy nhiên, kịch bản tương tự như năm nay sẽ tiếp diễn vào năm 2017 và cách duy nhất để kinh tế Venezuela phục hồi tăng trưởng là tiến hành cải cách cấu trúc.

Trong 3 năm qua, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Venezuela suy giảm tới 20,4% và thu nhập bình quân đầu người giảm 56,8%. Dự báo tỷ lệ lạm phát của Venezuela trong năm 2016 vào khoảng 511%. Dù tốc độ lạm phát đã bắt đầu chậm lại vào nửa cuối năm, giới quan sát nhận định tỷ lệ lạm phát năm 2017 vẫn tiếp tục tăng lên tới 850%. Các chuyên gia cũng dự báo dầu mỏ vẫn là một yếu tố đáng bận tâm nhất đối với Chính phủ Venezuela không chỉ trong năm nay mà xu hướng sẽ tiếp diễn trong năm 2017. Sản lượng dầu của Venezuela đã giảm trung bình 257.000 thùng/ngày so với năm 2015. Mặc dù thành công hoán đổi nợ trị giá 2,799 tỷ USD, với lãi suất 5,25% và 8,50%, hết hạn vào năm 2017 đến năm 2020, nhưng Tập đoàn Dầu khí quốc gia Venezuela (PDVSA) đang đối diện rất nhiều khó khăn về tài chính liên quan đến khoản nợ hơn 2,6 tỷ USD phải thanh toán trong năm tới.

Sau 3 năm khủng hoảng, thành phần kinh tế tư nhân của Venezuela gần như tê liệt, suy giảm ở mức trên hai con số. Doanh số ở hầu như tất cả các lĩnh vực đều giảm mạnh do sự mất giá của đồng nội tệ và lạm phát tăng cao. Số lượng và qui mô doanh nghiệp hoạt động ở Venezuela giảm mạnh. Nhập khẩu đã giảm xuống tới ngưỡng nguy hiểm và các nguồn tài chính bên ngoài dường như đã đóng cửa đối với Venezuela. Mô hình kinh tế của Venezuela đặt cược vào giá dầu trên mức 60 USD/thùng để phục hồi, tuy nhiên theo các chuyên gia một kịch bản như vậy là rất khó xảy ra trong ngắn hạn.

Có thể khẳng định rằng, các cuộc đối thoại và đàm phán được coi là biện pháp hữu hiệu trong bối cảnh giới chức Venezuela đang nỗ lực làm lắng dịu cuộc khủng hoảng chính trị ngày một dâng cao. Tuy nhiên, các nhà phân tích chính trị nhận định, nếu Chính phủ Venezuela và MUD không thống nhất được lộ trình đàm phán thì quốc gia Nam Mỹ này sẽ còn chìm sâu vào bất ổn.