| Bà Anissa Barrak phát biểu tại Ngày Quốc tế Pháp ngữ 20/3/2013. |
Năm nay, Văn phòng khu vực châu Á - Thái Bình Dương của OIF ở Hà Nội sẽ kỷ niệm 20 năm hoạt động vì tình đoàn kết, sự phát triển và hòa bình. Bà có thể cho biết những kết quả chính mà OIF đã đạt được ở Việt Nam và trong khu vực?
Việt Nam là điểm neo đậu và là trung tâm để từ đó, các tổ chức thành viên Pháp ngữ phối hợp với các nước Pháp ngữ trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương triển khai chiến lược hành động kể từ đầu những năm 1990. Một chiến lược tập trung vào việc tăng cường giảng dạy tiếng Pháp như một ngôn ngữ để tiếp cận những tri thức tuyệt vời và sử dụng vào việc phát triển sự hợp tác và phát huy các giá trị toàn cầu.
Trung tâm Pháp ngữ dành cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương (CREFAP) đã được OIF thành lập tại TP. Hồ Chí Minh vào năm 1993. Nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt số lượng giảng dạy tiếng Pháp và bằng tiếng Pháp, mỗi năm, CREFAP đào tạo khoảng một nghìn giáo viên tiếng Pháp và các chuyên gia giáo dục. Đồng thời, Trung tâm cũng thúc đẩy mạng lưới các nhà nghiên cứu nhằm cải tiến phương pháp giảng dạy. Đây là trọng tâm của Dự án Tăng cường giá trị tiếng Pháp ở Đông Nam Á nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy và tăng số lượng người học.
Từ khi Văn phòng khu vực của OIF tại Hà Nội được khai trương vào năm 1994, vai trò của cộng đồng Pháp ngữ đã được mở rộng cả về chính trị và hợp tác đa dạng: tăng cường khả năng của các chuyên gia pháp lý; xây dựng các chính sách đào tạo nghề và kỹ thuật; hỗ trợ sản xuất điện ảnh và giao lưu của các nghệ sĩ; thúc đẩy thương mại liên khu vực giữa các quốc gia Pháp ngữ vùng sông Mekong và cũng như Tây Phi và Trung Phi; vận động sự tham gia của giới trẻ thông qua chương trình Tình nguyện quốc tế của Tổ chức Pháp ngữ và các sự kiện thế giới, chẳng hạn như Thế vận hội Pháp ngữ, Diễn đàn thế giới về tiếng Pháp…
Qua sự phối hợp giúp đỡ của Hiệp hội quốc tế các Thị trưởng Pháp ngữ mà Việt Nam có ba thành viên (Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Huế), năm 2009, một Ngôi nhà Tri thức đã được thành lập ở Huế nhằm tạo điều kiện cho công chúng, nhất là thanh niên và phụ nữ tiếp cận kiến thức và văn hóa số bằng tiếng Pháp. Chương trình được triển khai gần đây nhất vào năm 2013, đào tạo tiếng Pháp và bằng tiếng Pháp cho gần 200 nhà ngoại giao và chuyên viên quan hệ quốc tế được triển khai tại Học viện Ngoại giao.
OIF còn phối hợp chặt chẽ với Hội đồng nghị viện Pháp ngữ và các cơ quan liên quan. Là một bộ phận của cộng đồng Pháp ngữ, Quốc hội Việt Nam đang tham gia một cách rất tích cực vào các hoạt động của Hội đồng nghị viện Pháp ngữ, thể hiện qua cuộc gặp gỡ quốc tế sắp tới của Hội đồng diễn ra từ ngày 27-29/4 tới tại Hà Nội. Và có rất nhiều hội thảo chuyên đề được tổ chức mỗi năm. Tổ chức Đại học Pháp ngữ (AUF) mà trụ sở khu vực tại Hà Nội có tới 73 trường đại học thành viên tại chín Nhà nước trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và nhiều chi nhánh Pháp ngữ tập trung trong các lĩnh vực y tế, các ngành khoa học kỹ thuật, nhân văn, xã hội và tiếng Pháp.
Về Đài truyền hình TV5 Monde, Đài đã phát sóng trên hai vệ tinh và từ 2011 có thêm phụ đề bằng tiếng Việt giúp người học tiếng Pháp và người nói tiếng Pháp có mối liên hệ thường xuyên với môi trường Pháp ngữ.
Với đà phát triển từ Hội nghị thượng đỉnh Pháp ngữ lần thứ bảy tổ chức tại Hà Nội năm 1997, Pháp ngữ đã được tăng cường ở Việt Nam nhờ vào những nỗ lực hợp tác song phương và đa phương cũng như sự quan tâm của các nhà lãnh đạo Việt Nam.
Tổng Thư ký của OIF đã tới Việt Nam. Vậy xin bà cho biết mục đích của chuyến thăm?
Tổng Thư ký Pháp ngữ Abdou Diouf mong muốn thực hiện chuyến thăm chính thức Việt Nam vào dịp lễ kỉ niệm chính thức Ngày Quốc tế Pháp ngữ cùng với các nhà lãnh đạo cấp cao và những người nói tiếng Pháp của Việt Nam. Ông coi trọng vị trí của Việt Nam trong cộng đồng Pháp ngữ và vai trò chủ chốt của Việt Nam trong việc thúc đẩy Pháp ngữ về mặt ngôn ngữ và giá trị tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
| Bà Anissa Barrak (ngoài cùng bên trái) trong Ngày Quốc tế Pháp ngữ 20/3/2013. |
Diễn đàn về hợp tác kinh tế Pháp ngữ sẽ diễn ra tại Hà Nội vào ngày 3-4/4 tới. Xin bà cho biết thêm thông tin về sự kiện này. Bà có cho rằng hợp tác kinh tế đang là điểm yếu của OIF không?
Pháp ngữ đã đặt hợp tác kinh tế vào trung tâm trong các mối quan tâm của tổ chức. Hiện một chiến lược mới đang trong quá trình soạn thảo và tham khảo toàn thể các nước Pháp ngữ. Chiến lược này sẽ được trình lên các vị Nguyên thủ quốc gia và đứng đầu Chính phủ Pháp ngữ tại Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 15 sẽ diễn ra ở Dakar (Sénégal) ngày 29- 30/11/2014.
Việt Nam đã quyết định đóng góp tích cực vào việc kết hợp cùng OIF tổ chức Diễn đàn khu vực các nước Pháp ngữ về Hợp tác kinh tế, như là sự đóng góp của khu vực châu Á - Thái Bình Dương vào việc xây dựng chiến lực này. Những chuyên gia khu vực và quốc tế đến từ mọi khu vực trong không gian Pháp ngữ sẽ tham gia Diễn đàn.
Ý kiến của bà về tương lai của Cộng đồng Pháp ngữ ở Việt Nam?
Mặc dù số lượng người nói tiếng Pháp trên tổng số dân đang thách thức chúng ta (tính đến năm 2010 là 632.000, chiếm 0,7% dân số), thế nhưng tiếng Pháp vẫn được coi là ngôn ngữ của thành công. Hiện nay, có khoảng 60.000 học sinh đang học tiếng Pháp ở Việt Nam, trong đó có 11.000 học sinh trong các lớp song ngữ. Gần 20.000 sinh viên đang theo các chương trình giảng dạy bằng tiếng Pháp trên hơn 45 cơ sở đại học. Cùng với năm ngoại ngữ khác, nhờ có đội ngũ các giáo viên Pháp ngữ mạnh, đến năm 2020, việc giảng dạy tiếng Pháp sẽ được triển khai dần từ cấp tiểu học.
| "Ngày 20/3 là ngày hội của đại gia đình Cộng đồng các nước cùng sử dụng tiếng Pháp và cùng chia sẻ các giá trị như mở rộng ra thế giới sự khoan dung, chính nghĩa tự do và gìn giữ sự đa dạng, đối thoại giữa các nền văn hóa, thắt chặt tình đoàn kết; thể hiện sức sống, sự năng động của mình trên trường quốc tế..." (Ông Valeriu Arteni, Đại biện Đại sứ quán Romania tại Việt Nam, Chủ tịch Nhóm các Đại sứ quán, Phái đoàn và tổ chức Pháp ngữ tại VN) |
Bên cạnh những thách thức về kinh tế, tổ chức Pháp ngữ và các quốc gia thành viên trong khu vực sẽ phối hợp chặt chẽ nhằm thúc đẩy sự đa dạng ngôn ngữ, chống lại sự độc nhất của một ngôn ngữ và hệ lụy - chỉ một tư duy của nó.
Những giá trị ngày càng tăng của tiếng Pháp và cộng đồng Pháp ngữ đang gắn liền với sự gia tăng nhu cầu tiếng Pháp ở châu Á những năm gần đây. Báo cáo sắp tới về tiếng Pháp trên thế giới do Trung tâm quan sát tiếng Pháp của OIF thực hiện dự kiến công bố trong năm 2014 sẽ mang đến cho chúng ta cái nhìn đúng đắn hơn.
Xin cảm ơn bà!
Hải Vũ -Thục Linh (thực hiện)
| Quelle place pour la langue française et la Francophonie au Vietnam? Entretien avec Mme Anissa BARRAK Représentante régionale de l’Organisation internationale de la Francophonie en Asie-Pacifique Le Bureau régional de l’OIF pour l’Asie et le Pacifique à Hanoi fêtera ses 20 ans au service de la solidarité, du développement et de la paix cette année. Pourriez-vous nous dire les résultats de l’OIF au Vietnam et dans la région ? Le Vietnam a constitué le point d’ancrage et le centre de rayonnement de la stratégie déployée depuis le début des années 90 par les acteurs de la Francophonie, en concertation avec les pays francophones dans la région Asie-Pacifique[1]. Une stratégie axée sur le renforcement de l’enseignement de la langue française comme langue d’accès à des savoirs d’excellence, et de son usage pour le développement de la coopération et pour la promotion des valeurs universelles. Un Centre régional francophone pour l’Asie-Pacifique (CREFAP) a été ouvert en 1993 à Hochiminh ville par l’Organisation internationale de la Francophonie (OIF) [2]. En réponse au déficit en nombre d’enseignants de et en la langue française, le CREFAP forme chaque année un millier de professeurs de français et de professionnels de l’éducation et anime des réseaux de chercheurs pour la rénovation des méthodes d’enseignement. Il est la clé de voûte du projet de Valorisation du français en Asie du sud-est destiné à l’amélioration de la qualité de l’enseignement et à l’augmentation du nombre d’apprenants[3]. Depuis l’ouverture du Bureau régional de l’OIF à Hanoi en 1994, les interventions de la Francophonie ont été élargies à la concertation politique et à une coopération multiforme : renforcement des capacités des professionnels de la Justice ; structuration des politiques de formation professionnelle et technique ; soutien à la production cinématographique et à la circulation des artistes ; promotion du commerce inter-régional entre les pays francophones du Mékong et ceux d’Afrique de l’ouest et d’Afrique centrale ; mobilité des jeunes via le Volontariat international de la Francophonie et leur participation aux grandes événements mondiaux, tels que les Jeux de la Francophonie ou le Forum mondial de la langue française… Une Maison des savoirs, créée à Huê en 2009 conjointement avec l’Association internationale des Maires francophones[4] offre à la population, en particulier aux jeunes et aux femmes, un accès aux savoirs et à la culture numérique en langue française. Dernier programme en date lancé en 2013, et non des moindres, la formation au et en français au profit de 200 diplomates et fonctionnaires en charge des relations internationales, mise en œuvre par l’Académie diplomatique du Vietnam (lire encadré). L’OIF agit en synergie avec l’Assemblée parlementaire de la Francophonie et les opérateurs. L’Agence universitaire de la Francophonie (AUF) dotée d’un bureau régional basé à Hanoi, compte en Asie-Pacifique, 73 universités membres réparties dans 9 États avec de nombreuses filières universitaires francophones d’excellence concentrées dans les thématiques de la santé, les sciences pour l'ingénieur, les sciences humaines et sociales et le français. Avec sa section francophone, l’Assemblée nationale du Vietnam participe de façon dynamique aux activités de l’Assemblée parlementaire de la Francophonie (APF) comme en témoigne la prochaine rencontre internationale de l’APF qu’elle accueille du 27 au 29 avril 2014 à Hanoi. De nombreux séminaires thématiques sont organisés chaque année au bénéfice des parlementaires. Quant à TV5Monde qui diffuse ses programmes sur deux signaux en Asie-Pacifique, elle a fait le choix depuis 2011 du sous-titrage en vietnamien ce qui lui permet d’offrir aux apprenants et aux locuteurs de français un lien permanent avec un environnement francophone. Avec l’impulsion donnée par le VIIe Sommet de la Francophonie à Hanoi en 1997, la Francophonie s’est renforcée au Vietnam grâce aux actions conjuguées des coopérations bi et multilatérales et à la volonté des autorités vietnamiennes. J’apprends que le Secrétaire général de la Francophonie visitera le Vietnam. Quelles sont les buts de cette visite? Le Secrétaire général de la Francophonie SEM. Abdou Diouf a tenu à effectuer sa visite officielle au Vietnam en la faisant concorder avec la célébration officielle de la Journée internationale de la Francophonie, aux côtés des hautes Autorités et des francophones du Vietnam. Il entend souligner la place du Vietnam au sein de la communauté francophone et son rôle essentiel dans la promotion de la Francophonie, en tant que langue et en tant que valeurs dans la région Asie-Pacifique. Il donne ainsi un sens concret à l’engagement pris par les Chefs d’Etat et de gouvernement au XIVe Sommet de la Francophonie à Kinshasa en 2012 à renforcer les relations de coopération multiformes afin de rehausser la visibilité de la Francophonie dans la région Asie-Pacifique. Le Forum régional sur la coopération économique francophone aura lieu à Hanoi les 3 et 4 avril prochain. Veuillez nous donner plus d’informations sur cet événement ? Pensez-vous que la coopération économique est encore le point faible de l’OIF? La Francophonie a placé la coopération économique au centre de ses préoccupations : une nouvelle stratégie est actuellement en cours d’élaboration en concertation avec l’ensemble des pays francophones. Elle sera soumise aux Chefs d’Etat et de gouvernement de la Francophonie lors de leur XVe Sommet qui se tiendra à Dakar (Sénégal) les 29 et 30 novembre 2014. Le Vietnam a décidé d’y contribuer activement en organisant conjointement avec l’OIF, une conférence régionale francophone sur la Coopération économique, au titre de la contribution de la région Asie-Pacifique à l’élaboration de cette stratégie. Des experts régionaux et internationaux y prendront part, venant de toutes les régions de l’espace francophone. Quel est votre avis sur l’avenir de la Francophonie au Vietnam? Bien que le nombre de locuteurs de français rapporté à la population totale (632.000 en 2010, soit 0,7%) nous interpelle, il n’en demeure pas moins que le français est perçu comme une langue d’excellence et de réussite. On compte aujourd’hui environ 60 000 élèves qui apprennent le français au Vietnam dont 11000 en classes bilingues. Près de 20 000 étudiants poursuivent des programmes d’enseignement en français dans plus de 45 établissements universitaires. Du fait de l’existence d’un vivier d’enseignants francophones, le français reste privilégié par rapport aux cinq autres langues étrangères dont l’enseignement sera introduit progressivement à l’horizon 2020 depuis le primaire. Le Vietnam est résolument engagé au sein de l’ASEAN qui avance à grands pas vers l’intégration régionale à l’horizon 2015. La persité linguistique extrême en Asie du Sud-Est a dicté le choix de l’anglais comme langue de travail. Dans le même temps, l’ASEAN s’inscrit dans un vaste mouvement de partenariat mondial où l’anglais ne saurait suffire. Les projections à 2050 indiquent que le nombre de locuteurs de français atteindra environ 700 millions de personnes dans le monde soit 13% de la population mondiale, dont plus de 80% sur le continent africain. Au-delà des enjeux économiques, il convient de rappeler que la Francophonie s’inscrit, de concert avec les Etats francophones de la région dans un engagement en faveur du plurilinguisme, contre la prédominance de la langue unique et de son corollaire, la pensée unique. Ces valeurs ajoutées du français et de la Francophonie ne sont pas étrangères à l’augmentation de la demande de langue française en Asie ces dernières années. Le prochain Rapport sur la langue française dans le monde produit par l’Observatoire de la langue française de l’OIF, dont la publication est prévue en 2014, nous en donnera la juste mesure.
[1] En Asie-Pacifique, l’organisation internationale de la Francophonie compte, 4 Etats membres : Cambodge, Laos, Vanuatu, Vietnam et, depuis 2008 la Thaïlande comme Etat observateur. [2] Appelée alors l’Agence de la Francophonie. [3] Valofrase fédère, autour des ministères de l’Education du Cambodge, du Laos et du Vietnam, les apports de l’OIF, de l’AUF et des coopérations bilatérales de la France, du Québec et de Wallonie Bruxelles. [4] 3 villes du Vietnam sont membres de ’AIMF : Hanoi, Hochiminh ville et Huê. |