| Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng các đồng chí lãnh đạo cấp cao Việt Nam tham dự lễ mít tinh của hơn 1.000 đại biểu các tầng lớp nhân dân Thủ đô Hà Nội, chào mừng Đoàn đại biểu Đảng và Chính phủ Cách mạng Cuba, do Tổng thống Osvaldo Dorticós Torrado dẫn đầu sang thăm Việt Nam, cuối tháng 10/1966. (Nguồn: TTXVN) |
Tháng 9/1973, bất chấp tình hình nguy hiểm, Chủ tịch Cuba Fidel Castro đã đến tận khu giải phóng Quảng Trị. Tháng 9/2021, trong bối cảnh phức tạp của đại dịch Covid-19, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có chuyến thăm chính thức Cuba. Năm nay, trong cái nắng vàng cuối Thu Hà Nội, Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz có chuyến thăm chính thức Việt Nam.
Có lẽ những tình cảm, sự thấu hiểu giữa hai dân tộc ở cách xa nhau nửa vòng Trái đất đã tạo nên một dòng chảy nghĩa tình đi qua hơn 6 thập niên thăng trầm của lịch sử, vượt cả giới hạn, quy tắc thông thường trong quan hệ quốc tế.
Tình đoàn kết anh em
Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2/12/1960, hai năm sau khi Cách mạng Cuba thành công (1/1/1959).
Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Cuba là nước luôn đi đầu trong phong trào quốc tế ủng hộ Việt Nam, là nước đầu tiên trên thế giới công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam và chấp thuận Phái đoàn Đại diện thường trú của Mặt trận (7/1962), thành lập Ủy ban Đoàn kết với miền Nam Việt Nam (25/9/1963), công nhận về mặt ngoại giao Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (20/12/1965); cử Đại sứ bên cạnh Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc Giải phóng (3/1969)…
Cuba cũng dành nhiều sự giúp đỡ về kinh tế, quân sự cho Việt Nam vào những thời khắc quan trọng của cuộc kháng chiến.
Quan hệ đoàn kết, anh em giữa Việt Nam và Cuba do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Fidel Castro đặt nền móng trong hơn 60 năm qua được thúc đẩy ngày càng phát triển lớn mạnh không ngừng.
"Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu mình", câu nói bất hủ của Chủ tịch Cuba Fidel Castro đã in sâu vào trái tim các thế hệ người Việt Nam, thể hiện sâu sắc tình anh em, tình đồng chí keo sơn giữa hai nước trong những năm tháng chiến tranh ác liệt và trong công cuộc xây dựng, đổi mới đất nước hiện nay.
Trong chuyến thăm chính thức Việt Nam lần đầu tiên vào tháng 9/1973, bất chấp tình hình nguy hiểm, Chủ tịch Fidel Castro đã đến tận khu giải phóng Quảng Trị. Thay mặt nhân dân Cuba, Chủ tịch Fidel Castro tặng Việt Nam 5 công trình kinh tế-xã hội với tổng giá trị khoảng 80 triệu USD.
Cuba cũng là nước có vai trò rất quan trọng trong việc vận động các nước Mỹ Latinh ủng hộ Việt Nam gia nhập Liên hợp quốc tại Khóa họp 32 Đại hội đồng Liên hợp quốc năm 1977.
Trong suốt thập niên 1980-1990, dù phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, đặc biệt là chống lại chính sách bao vây, cấm vận của Mỹ, Cuba tiếp tục viện trợ thuốc men, vaccine, lương thực cho Việt Nam.
Đáp lại tình cảm to lớn của nhân dân Cuba dành cho Việt Nam, khi Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Ðông Âu sụp đổ, Mỹ siết chặt cấm vận, Cuba đã phải đương đầu với muôn vàn khó khăn, trong hoàn cảnh đó, Việt Nam đã dành cho đất nước anh em Cuba sự ủng hộ hết lòng, đã gửi gạo, quần áo, đồ dùng học tập và nhiều mặt hàng tiêu dùng thiết yếu sang giúp nhân dân Cuba.
Việt Nam liên tục viện trợ lương thực, thực phẩm, máy móc và trang thiết bị giúp nước bạn, đồng thời tích cực vận động các quốc gia trên thế giới kêu gọi Mỹ bỏ bao vây cấm vận Cuba.
Với đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, Việt Nam đã nhiều lần bày tỏ tình đoàn kết, ủng hộ nhiệt tình đối với nhân dân Cuba anh em, thể hiện qua các phong trào đoàn kết, ủng hộ Cuba và các đợt quyên góp do các tổ chức chính trị - xã hội Việt Nam phát động.
| Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gặp Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cộng hòa Cuba Raul Castro Ruz trong chuyến thăm cấp nhà nước đến Cuba, tháng 3/2018. (Ảnh: BC) |
Không ngừng được củng cố, vun đắp
Những năm gần đây, quan hệ đoàn kết truyền thống, ủng hộ và hợp tác toàn diện anh em Việt Nam-Cuba không ngừng được quan tâm củng cố, thúc đẩy và phát triển trên mọi lĩnh vực, từ chính trị, kinh tế - thương mại, an ninh - quốc phòng, nông nghiệp, xây dựng đến giáo dục, y tế, công nghệ sinh học, giao thông, thể dục-thể thao...
Hai bên duy trì trao đổi thường xuyên đoàn các cấp thăm lẫn nhau, nổi bật có các chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (4/2012 và tháng 3/2018), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng (3/2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (9/2015), Chủ tịch nước Trần Đại Quang (11/2016), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (9/2021), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tham dự tang lễ Lãnh tụ Fidel Castro Ruz (11/2016), Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai (2/2020), Phó Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh (7/2019), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh (5/2019), Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng (2/2017), Bộ trưởng Quốc phòng Ngô Xuân Lịch (6/2017)...
Về phía Cuba có thể kể đến các chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Fidel Castro (2/2003), Chủ tịch Raul Castro (7/2012), Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Díaz-Canel (11/2018), Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernandez (6/2017), các Phó Chủ tịch Thứ nhất Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Díaz-Canel (6/2013) và Salvador Valdés Mesa (9/2018); Bộ trưởng các Lực lượng Vũ trang Cách mạng Cuba Leopoldo Cintras Frías (3/2017); đồng chí Roberto Morales Ojeda, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng và đồng chí Olga Lidia Tapia Iglesias, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Khoa học, Giáo dục và Thể thao lần lượt sang Việt Nam dự Lễ viếng Chủ tịch nước Trần Đại Quang (9/2018) và nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười (10/2018).
Trước tác động của đại dịch Covid-19, Lãnh đạo Cấp cao và các bộ, ngành hai nước tiếp tục duy trì trao đổi qua hình thức trực tuyến, trong năm 2021 là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Raúl Castro (9/2); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Miguel Díaz-Canel (5/5 và 27/7); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch D. Canel (23/8); Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Manuel Marrero Cruz (1/7); Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh với Bộ trưởng Ngoại giao Cuba Bruno Rodriguez Parrilla (16/3); Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn và Ngoại trưởng Cuba B. R. Parrilla (7/5); Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung và Trưởng Ban Khoa học, Giáo dục, Thể thao Trung ương Cuba Jorge Luis Broche…
Trong năm 2022, ngày 25/3, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ hội đàm trực tuyến với Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez.
Hai bên triển khai hiệu quả các cơ chế Ủy ban hợp tác liên Chính phủ (Phiên 38 trực tuyến ngày 30/12/2020 và phiên 39 trực tuyến ngày 28/12/2021); Hội thảo lý luận lần IV giữa hai Đảng (Havana, 11/2018), Đối thoại Chính sách Quốc phòng cấp Thứ trưởng Quốc phòng (Đối thoại lần III vào tháng 9/2019); Tham khảo chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao (Phiên V tổ chức tại Havana, 9/2019; Phiên VI tổ chức trực tuyến, 3/2021; Phiên VII tổ chức tại Hà Nội, 8/2022) và Vụ trưởng Chính sách đối ngoại (Phiên họp lần I tổ chức tại Cuba, tháng 10/2015).
Trong lĩnh vực ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc.
Gần đây, Việt Nam ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2021-2023; tích cực thúc đẩy, hỗ trợ Cuba ký kết Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC) tháng 10/11/2020; Cuba đã ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021...
Việt Nam nhất quán ủng hộ chấm dứt chính sách bao vây, cấm vận kinh tế-tài chính của Mỹ chống Cuba.
Hợp tác ngày càng toàn diện, hiệu quả
Thời gian qua, hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Cuba cũng không ngừng được thúc đẩy hiệu quả mặc dù cũng chịu những tác động không nhỏ của đại dịch Covid-19.
Về trao đổi thương mại, năm 2020 ở mức 178,5 triệu USD, giảm 21,3% so với năm 2019 (226,8 triệu USD) do tác động của dịch Covid-19, trong đó xuất khẩu sang Cuba đạt 175,6 triệu USD, giảm 20,7% so với 2019 (221,6 triệu USD) và nhập khẩu từ Cuba đạt 2,9 triệu USD, giảm 44,2% so với 2019 (5,2 triệu USD).
Năm 2021, kim ngạch song phương đạt 261,7 triệu USD, tăng 46,6% so với năm 2020; 8 tháng đầu năm nay, kim ngạch thương mại đạt 106 triệu USD, giảm khoảng 20% so với năm trước. Cuba nhập từ Việt Nam khoảng 300.000 - 400.000 tấn gạo/năm…
Vào ngày 1/4/2020, Hiệp định thương mại Việt Nam-Cuba (ký ngày 9/11/2018) chính thức đi vào hiệu lực, với nhiều cam kết ưu đãi thương mại mới, đem lại lợi ích cho doanh nghiệp hai nước và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa song phương.
Về hợp tác đầu tư, một số doanh nghiệp Việt Nam đang triển khai các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng khu công nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất bột giặt và tã lót tại Đặc khu Phát triển Mariel, San Miguel, Santa Cruz.
Trước những thay đổi về chính sách quản lý kinh tế, môi trường đầu tư của bạn, doanh nghiệp Việt Nam ngày càng quan tâm mở rộng hợp tác đầu tư tại Cuba.
Về hợp tác nông nghiệp, Dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011-2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đạt kết quả tích cực; các dự án hỗ trợ Cuba sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản giai đoạn I và II đã đạt kết quả tốt đẹp.
Hiện nay, hai bên đang tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án nông nghiệp - thủy sản khác, trong đó Chính phủ Việt Nam đã phê duyệt Dự án “Hợp tác Việt Nam-Cuba phát triển sản xuất lúa gạo giai đoạn 2019-2023” và đang triển khai.
Bộ Quốc phòng và Bộ Nông nghiệp Việt Nam cũng đang hỗ trợ kỹ thuật giúp bạn phát triển cây ngô cao sản. Hai bên đã thống nhất nội dung triển khai Dự án hỗ trợ Cuba nuôi trồng thủy sản giai đoạn 3 (2022-2025).
Về hợp tác vaccine, nhân chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (18-20/9/2021), hai bên đã ký hợp đồng mua 5 triệu liều vaccine Abdala và tiếp nhận 900 nghìn liều đầu tiên, đồng thời tiếp nhận 150.000 liều Abdala do Bộ các Lực lượng vũ trang Cách mạng Cuba tặng Bộ Quốc phòng Việt Nam.
Cuba đã chuyển tiếp 4,1 triệu liều vaccine Abdala còn lại trong tháng 10/2021. Tháng 1/2022, Thủ tướng Cuba thông báo sẵn sàng trao tặng Việt Nam 180.000 liều vaccine Cuba dành cho trẻ em; sẵn sàng cử Đoàn Y tế Henry Reeve gồm 300 người sang Việt Nam hỗ trợ chống dịch Covid-19.
Ngày 11/5, Lãnh đạo Bộ Ngoại giao đã gặp Đại sứ Cuba tại Việt Nam chuyển thông điệp của Thủ tướng Chính phủ cảm ơn nghĩa cử của Cuba, chia sẻ về số lượng vaccine đã tiếp nhận của Việt Nam, tình hình dịch Covid-19 cơ bản đã được kiểm soát nên trước mắt chưa yêu cầu sự hỗ trợ của Đoàn Y tế Henry Reeve cũng như khả năng tiếp nhận, mua vaccine mới.
| Trưng bày các tác phẩm đoạt giải trong cuộc thi vẽ tranh thiếu nhi kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Cuba. (Nguồn: TTXVN) |
Việt Nam-Cuba! Ðoàn kết nhất định thắng!
Có lẽ, nhân dân Việt Nam không quên những cán bộ, chuyên gia và công nhân Cuba đã đến Việt Nam trong những tháng năm khói lửa.
Ðó là những thủy thủ Cuba chia lửa với nhân dân Việt Nam trong những ngày bom đạn trên cảng Hải Phòng. Ðó là những công nhân, chuyên gia Cuba sát cánh cùng các chiến sĩ công binh xây dựng đường Trường Sơn, ngày đêm lao động giúp xây dựng Bệnh viện Hữu nghị Ðồng Hới, khách sạn Thắng Lợi...
Các công trình Cuba viện trợ không chỉ là những món quà quý giá về vật chất, mà còn thể hiện tình cảm đặc biệt của nhân dân Cuba trong hoàn cảnh nước bạn cũng gặp muôn vàn khó khăn và phải nhận viện trợ nước ngoài.
Không chỉ đồng hành trong những tháng năm chiến tranh gian khó, Cuba còn kề vai, sát cánh với Việt Nam trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, đối phó những hành động bao vây cô lập, cấm vận, chống phá Việt Nam sau ngày chiến thắng.
Trải qua thăng trầm của lịch sử, giờ đây, hai nước đang đứng trước những vận hội mới và cả những thách thức mới. Việt Nam và Cuba có đầy đủ các yếu tố để vun đắp mối quan hệ song phương tiếp tục phát triển bền chặt hơn.
Chúng ta vô cùng tự hào về sự nghiệp cách mạng của nhân dân hai nước và về mối quan hệ đoàn kết thủy chung giữa hai Ðảng, hai dân tộc. Càng tự hào, chúng ta càng vững tin vào tương lai tươi sáng của mỗi nước và của mối quan hệ đặc biệt gắn bó Ðảng và nhân dân hai nước suốt chặng đường dài hơn 6 thập niên qua.
Chúng ta tin vào sức sống mãnh liệt của khẩu hiệu đã đồng hành, tiếp sức cho hai nước trên mỗi chặng đường: "Việt Nam-Cuba! Ðoàn kết nhất định thắng!"