| Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry phát biểu tại sự kiện, ngày 7/8. |
Sự kiện này còn có sự tham dự của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Ted Osius, Giám đốc USAID Việt Nam Joakim Parker, lãnh đạo Bộ Ngoại giao, đại diện các tổ chức xã hội dân sự và doanh nghiệp hai nước.
Phát biểu tại sự kiện, Phó Thủ tướng bày tỏ niềm vui mừng và hân hạnh chào đón Ngoại trưởng Hoa Kỳ John Kerry trở lại thăm Việt Nam. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam luôn coi Ngoại trưởng Kerry là người bạn của nhân dân Việt Nam, người đã đóng góp không mệt mỏi cho quá trình bình thường hóa quan hệ và thúc đẩy hợp tác toàn diện giữa hai nước.
“Chúng ta đều biết Ngài Ngoại trưởng vừa có chuyến công du dài ngày từ Trung Đông đến Đông Nam Á và mặc dù còn phải chống nạng nhưng vẫn cố gắng thực hiện chuyến thăm quan trọng đến Việt Nam với mong muốn tăng cường hơn nữa quan hệ giữa hai nước và cùng chúng ta tham dự sự kiện đặc biệt này”, Phó Thủ tướng nói.
Phát triển tích cực, nhanh chóng, liên tục
Theo Phó Thủ tướng, qua hơn hai thập kỷ, quan hệ giữa hai nước đã từng bước tiến từ quan hệ giữa hai cựu thù đến bình thường hóa quan hệ, trở thành đối tác hợp tác nhiều mặt và xác lập quan hệ Đối tác toàn diện, với mục tiêu vì sự phát triển của hai dân tộc, vì hòa bình, ổn định và hợp tác phát triển ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Từ Hiệp định thương mại song phương (BTA), hai nước đã tiến tới phối hợp tích cực để Việt Nam trở thành thành viên WTO và gần đây nhất là cùng tham gia xây dựng Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).
Phó Thủ tướng nhắc lại chuyến thăm lịch sử tới Hoa Kỳ mới đây của Tổng Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng. Trong khuôn khổ chuyến thăm này, Tổng thống Barack Obama và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhất trí đánh giá quan hệ giữa hai nước trong 20 năm qua phát triển tích cực, nhanh chóng, liên tục và đạt được những thành quả to lớn, thiết thực cho nhân dân hai nước.
Triển vọng về tầm cao mới
Phó Thủ tướng nhấn mạnh: “Với những nguyên tắc mang tính nền tảng của quan hệ là tôn trọng độc lập, chủ quyền và hệ thống chính trị của nhau, tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và tinh thần “Gác lại quá khứ, vượt lên khác biệt, phát huy tương đồng, hướng tới tương lai” được khẳng định trong bản Tuyên bố chung và Tầm nhìn Việt Nam – Hoa Kỳ, tôi tin tưởng rằng quan hệ Việt – Hoa Kỳ đang đứng trước triển vọng tốt đẹp để phát triển lên tầm cao mới”.
2015 là năm các quốc gia thành viên của Liên hợp quốc kỷ niệm 15 năm thực hiện Tuyên bố Thiên niên kỷ và đánh giá những thành quả của sự hợp tác quốc tế trong việc triển khai các mục tiêu tiến bộ của Tuyên bố này. Phó Thủ tướng cho biết, từ khi ký Tuyên bố Thiên niên kỷ, Việt Nam đã quyết tâm thực hiện 8 mục tiêu phát triển, coi đó là một ưu tiên trong công cuộc phát triển của đất nước và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong bối cảnh phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.
Từ một trong những nước nghèo nhất thế giới, Việt Nam đã trở thành một quốc gia có thu nhập trung bình thấp vào năm 2010 và hoàn thành nhiều Mục tiêu phát triển Thiên niên kỷ như xóa đói cùng cực, phổ cập giáo dục tiểu học, thực hiện có hiệu quả bình đẳng giới, đạt được nhiều chỉ tiêu tiến bộ về y tế, hoàn thành các chỉ tiêu về bảo đảm bền vững môi trường và thiết lập mối quan hệ toàn cầu vì phát triển cho đến cuối năm 2015.
Phó Thủ tướng khẳng định, có được thành công trên, ngoài những nỗ lực của Chính phủ và nhân dân Việt Nam, còn có sự ủng hộ và giúp đỡ của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là sự hỗ trợ tài chính và sự trợ giúp kỹ thuật của các cơ quan phát triển quốc tế, trong đó Cơ quan Phát triển quốc tế của Hoa Kỳ (USAID).
“Chúng tôi hoan nghênh việc Quốc hội Hoa Kỳ thông qua gói viện trợ 350 triệu USD cho giai đoạn 2014-2018 đối với Việt Nam, tập trung vào ba mục tiêu lớn là tăng trưởng kinh tế bền vững, bảo vệ và cải thiện sức khỏe và giải quyết hậu quả chiến tranh”, ông nói.
Phó Thủ tướng cũng cho rằng, đây là những minh chứng tích cực cho mối quan hệ đối tác vì phát triển giữa hai nước.
Nhìn lại…
Ngoại trưởng Kerry nhắc lại rằng, quá trình tiến tới bình thường hóa quan hệ giữa hai nước mất nhiều thời gian và trải qua nhiều khó khăn. Đây là quá trình có khối lượng lớn công việc được thực hiện kỹ càng, bằng sự can đảm, nhân nhượng của cả hai bên.
“Tôi không quên thời điểm tôi đứng cùng ông McCain tại phòng giam cũ ở Hỏa Lò, nơi ông ấy từng bị giam giữ. Tôi đã nghe ông kể về những ký ức thời chiến. Và, tôi đã biết ơn sự giúp đỡ, đóng góp của McCain cho tiến trình hòa giải quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ”, nhà ngoại giao Hoa Kỳ nói.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ cũng cảm ơn Việt Nam đã giúp tìm kiếm quân nhân Hoa Kỳ mất tích trong chiến tranh. “Họ đã tự nguyện đào cả ruộng lúa và cho phép chúng tôi vào nhà. Họ còn dẫn chúng tôi qua những nơi còn là bãi mìn. Bản thân tôi đã thực hiện 16-17 chuyến đi tới khu vực này và tiếp cận với hàng trăm câu chuyện về các quân nhân Hoa Kỳ mất tích. Chúng tôi đã tìm ra câu trả lời cho hàng trăm gia đình Hoa Kỳ có người thân mất tích. Chúng tôi cũng trợ giúp tìm kiếm các quân nhân Việt Nam mất tích trong chiến tranh. Công việc này vẫn đang tiếp tục, tại những nơi tưởng như vẫn tồn tại sự căm ghét thì lại không hề có”, ông Kerry nói.
Ông Kerry bày tỏ lòng biết ơn tới các lãnh đạo có tầm nhìn và những quyết định sáng suốt để hai bên cùng tiến về phía trước. Ông nói, công dân hai nước Việt Nam – Hoa Kỳ đang hiểu nhau hơn thông qua hoạt động kinh doanh, giáo dục và du lịch và đã đến lúc hai nước cùng nhìn về một tương lai tươi sáng.
Để chứng minh cựu thù có thể thành đối tác
Ngoại trưởng khẳng định quan hệ Hoa Kỳ - Việt Nam không phải được định hình bởi những gì đã từng có trong lịch sử, hai nước không ở quá trình hòa giải nữa. Hiện có khoảng 17.000 sinh viên Việt Nam đang theo học tại Hoa Kỳ, so với con số vài trăm trước đây. Thương mại song phương Hoa Kỳ - Việt Nam tăng từ mức 451 triệu USD lên 35 tỷ USD vào năm 2014. Ông Kerry nói, đây không chỉ là những con số thống kê, mà là dấu hiệu cho thấy quan hệ tốt đẹp giữa hai nước.
Năm 2013, hai bên đã xác lập quan hệ Đối tác toàn diện, tăng cường quan hệ trên nhiều lĩnh vực như giáo dục, môi trường, khoa học, y tế, công nghệ cao… Hai nước cũng đang có nhiều cơ hội bứt phá về thương mại, đặc biệt sau khi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được ký kết. “Điều quan trọng không phải là nền kinh tế có lớn hay không, mà là nền kinh tế lớn mạnh theo cách nào”, ông Kerry nhấn mạnh.
Việc hợp tác đối phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường sống cũng được Ngoại trưởng Kerry nhấn mạnh trong bài phát biểu. Ông cho rằng, một nền kinh tế lành mạnh và một môi trường lành mạnh phải song hành với nhau. Trong lĩnh vực giáo dục, Ngoại trưởng chia sẻ, hiện tại hai nước đang tiến tới xây dựng trường Đại học Fulbright tại Việt Nam. Tháng trước, Việt Nam đã cấp giấy phép xây dựng trường tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Ông Kerry cho rằng, hai nước đã chứng minh rằng những cựu thù có thể trở thành đối tác, kể cả trong một thế giới phức tạp mà hai bên đang đối mặt hôm nay.
Cuối bài phát biểu, ông Kerry nhắc tới câu chuyện về một lần đạp xe của Đại sứ Ted Osius cùng các quan chức ngoại giao Việt Nam. “Mùa xuân vừa rồi, Đại sứ Osius cùng Trợ lý ngoại trưởng Hoa Kỳ và các đại diện ngoại giao Việt Nam đã trèo lên đỉnh núi cao nhất Việt Nam là đỉnh Fansipan. Ông Osius nói, hành trình rất khó khăn vì trời nhiều mây, có mưa và họ suýt lạc đường. Nhưng cuối cùng, họ vẫn chinh phục “nóc nhà của Đông Dương” thành công”, ông kể.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ nhận định: “Với hai nước Việt Nam – Hoa Kỳ cũng vậy, có những ngọn núi rất cao chúng ta cần phải chinh phục và có những quyết định khó khăn chúng ta cần phải vượt qua. Chúng ta biết rằng, nếu cố gắng chúng ta có thể làm được với ước vọng chung. Đây sẽ là bằng chứng cho quyết tâm của cả người Việt Nam và người Mỹ. Chúng ta phải ghi nhớ quá khứ nhưng cũng luôn nỗ lực cho một tương lai hòa bình, thịnh vượng”.
Phạm Hằng