Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trên cương vị mới tham dự một Hội nghị Cấp cao của ASEAN với đối tác là Liên bang Nga và đã thể hiện mạnh mẽ mong muốn và vai trò trách nhiệm của Việt Nam tham gia đóng góp thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện và tiến bộ ASEAN-Nga.
| Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc dự phiên toàn thể của Hội nghị. |
Trong phát biểu tham luận tại Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao sáng kiến của Tổng thống Nga Putin và ý nghĩa tổ chức Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm ASEAN-Nga để trao đổi về phương hướng hợp tác trong bối cảnh quốc tế và khu vực tiếp tục đan xen nhiều thuận lợi và không ít khó khăn thách thức đối với an ninh và phát triển của cả ASEAN và Nga, nhấn mạnh 2 bên có lợi ích chung và nhu cầu cần đẩy mạnh hơn nữa quan hệ đối thoại trong thời gian tới.
Để thúc đẩy hợp tác 2 bên ngày càng phát triển thực chất và toàn diện hơn, Thủ tướng đã đề xuất các định hướng hợp tác lớn bao gồm (i) tăng cường hợp tác chính trị-an ninh, nhất là trong lĩnh vực an ninh biển, chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia; hai bên đẩy mạnh đối thoại, phối hợp tại các diễn đàn, cơ chế an ninh do ASEAN giữ vai trò chủ đạo và đề nghị Nga ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN ở khu vực; (ii) phát huy tối đa tiềm năng và thế mạnh của mỗi bên thúc đẩy quan hệ kinh tế-thương mại, đầu tư, năng lượng và du lịch, trong đó có việc đàm phán Hiệp định Thương mại tự do ASEAN – Nga, kết nối doanh nghiệp. Đề nghị Nga hỗ trợ Kế hoạch tổng thể về Kết nối ASEAN, Sáng kiến Hội nhập ASEAN cũng như các chương trình phát triển Tiểu vùng Mekong. Đồng thời đề nghị Nga cùng các nước ASEAN định kỳ tổ chức triển lãm kinh tế-thương mại ASEAN – Nga tại nước Nga; và (iii) tăng cường hợp tác văn hóa-xã hội, ưu tiên phát triển giáo dục, khoa học công nghệ, giao lưu văn hóa, trao đổi sinh viên và thanh niên, ứng phó biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai.
Thủ tướng bày tỏ tin tưởng vào triển vọng nhiều mặt của quan hệ ASEAN-Nga trên cơ sở lợi ích chung về hòa bình, an ninh và phát triển và cam kết Việt Nam sẵn sàng làm hết sức mình đóng góp vào nỗ lực chung đưa quan hệ 2 bên lên tầm cao mới.
Về vấn đề Biển Đông, Thủ tướng nhấn mạnh hòa bình, an ninh ở Biển Đông có ý nghĩa thiết yếu đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu, do vậy cần bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không; không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực; giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển 1982; tuân thủ đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố ứng xử ở Biển Đông (DOC) ký năm 2002, sớm tiến tới Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Các nước ASEAN đã có các tuyên bố bày tỏ sự lo ngại sâu sắc, cho rằng các hành động đơn phương sẽ làm thay đổi nguyên trạng tình hình ở Biển Đông, trái với DOC cũng như luật pháp quốc tế, làm gia tăng căng thẳng, xói mòn lòng tin, đe dọa hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không ở Biển Đông.
Thủ tướng nhấn mạnh yêu cầu cấp bách là các quốc gia liên quan kiềm chế, ngưng các hành động đơn phương như trên, không quân sự hóa, thúc đẩy các cuộc đối thoại và thương lượng để giải quyết tranh chấp và sớm có kết quả thực chất về xây dựng COC, tôn trọng các tiến trình ngoại giao và pháp lý quốc tế, tăng cường các biện pháp xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa.
Thủ tướng đánh giá cao vai trò và những đóng góp xây dựng của Nga vào hòa bình, an ninh, hợp tác ở Đông Nam Á trong nhiều năm qua và mong muốn Nga tiếp tục ủng hộ việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không và giải quyết hòa bình các tranh chấp ở Biển Đông trên cơ sở luật pháp quốc tế và các thỏa thuận khu vực.