| Ảnh minh họa |
Tuần qua, cổ phiếu của các công ty Trung Quốc tại Mỹ bị bán khống ồ ạt. Giá chứng khoán của những công ty hàng đầu Trung Quốc cũng liên tục mất giá. Thậm chí, các IPO (đợt phát hành cổ phiếu lần đầu) vốn luôn thu hút các nhà đầu tư ưa thích rủi ro cũng không tránh được xu hướng giảm giá. Những vụ tai tiếng liên quan tới gian lận sổ sách khiến cho giới đầu tư và môi giới phải đề cao cảnh giác, ngay cả những nhà đầu tư ưa mạo hiểm cũng bắt đầu chuyển hướng.
Enron của Trung Quốc
Công ty phần mềm Trung Quốc Longtop Financial Technologies đã làm mọi cách để có thể khiến các nhà đầu tư chứng khoán Mỹ tin rằng việc rót vốn vào cổ phiếu của công ty thực sự làm một hoạt động đầu tư an toàn. Tuy nhiên, những động thái PR của Longtop xem ra là hơi "quá".
Có một thực tế là công ty vẫn thường thông báo về doanh thu của mình cao hơn một chút so với những dự báo mà lãnh đạo công ty đã công bố vài tháng trước đó. Trong bản cáo bạch của mình, Longtop cho biết họ đang có 412 triệu USD tiền mặt, một con số khổng lồ nếu xét theo quy mô của một công ty như Longtop, và điều này khiến Longtop được so sánh với Microsoft. Trong tháng Giêng vừa qua, lãnh đạo Longtop đã hồ hởi công bố doanh số bán hàng tăng 41% lên gần 77 triệu USD trong ba tháng đầu năm 2011, trong khi doanh thu tăng 21% lên gần 36 triệu USD.
Nếu đúng như vậy, hẳn các nhà đầu tư sẽ cảm thấy vô cùng hài lòng. Nhưng…
Tháng 5 vừa qua, vị giám đốc tài chính của công ty đang "ăn nên làm ra" này đã đột ngột xin từ chức sau khi có những cáo buộc Longtop gian lận kế toán. Công ty kiểm toán Deloitte Touche Tohmatsu cũng rút lui khi cho rằng Longtop đã nói "quá" về số tiền mặt của mình, đồng thời cáo buộc các quan chức của Longtop gây khó khăn cho họ trong quá trình xác mình tài khoản ngân hàng. Cổ phiếu của Longtop lập tức đã mất 50% giá trị. Trong khi đó, Sàn chứng khoán New York (NYSE) tuyên bố ngừng giao dịch cổ phiếu của Longtop và Ủy ban chứng khoán Mỹ (SEC) đã mở điều tra. Điều tồi tệ là Longtop không phải là công ty duy nhất của Trung Quốc có tình trạng như vậy.
Chuyện cơm bữa
Chỉ tính riêng 5 tháng đầu năm 2011, có rất nhiều công ty Trung Quốc đang niêm yết trên TTCK Mỹ đã bị phát hiện làm giả sổ sách. Tuần trước, cổ phiếu của Sino-Forest rớt 64% sau khi một nghiên cứu cho thấy công ty lâm nghiệp Trung Quốc này đã phóng đại quá mức tài sản của họ. Một công ty khác, China Mediaexpress, chuyên bán quảng cáo trên xe buýt, cũng đã nói không đúng về số lượng khách hàng thực tế của họ.
Thực tế thì lừa đảo chứng khoán và sổ sách tài chính không có gì mới. Bản thân Mỹ cũng có những vụ lớn, như Enron. Nhưng đến thời điểm này của năm 2011, có vẻ như phần lớn các vụ lừa đảo này trên đất Mỹ đến từ Trung Quốc.
Vào giữa tháng Năm, 15/19 cổ phiếu bị ngừng giao dịch ở Nasdaq là của những công ty có trụ sở tại Trung Quốc. Theo các nhà lập pháp Mỹ, những lỗ hổng trong luật pháp quốc tế khiến các công ty Trung Quốc dễ gian lận hơn khi niêm yết trên thị trường Mỹ. SEC đã tiến hành điều tra với các công ty kế toán Mỹ có khách hàng Trung Quốc để tìm hiểu xem các công ty này có hỗ trợ khách hàng gian lận hay không. Vào đầu tháng Sáu, các quan chức SEC ra khuyến cáo nhà đầu tư không nên bỏ tiền vào các công ty Trung Quốc niêm yết chứng khoán thông qua hình thức mua bán và sáp nhập (M&A), vốn cho phép những công ty này bán cổ phần mà không phải tiến hành các thủ tục kiểm tra thông thường như IPO.
Những cảnh báo về các vụ lừa đảo của chứng khoán Trung Quốc tại Mỹ đã tăng mạnh trong vài tháng qua. Nhưng trường hợp một công ty lớn như Longtop đang gia tăng sự sự quan ngại đối với các nhà đầu tư. Đáng lo hơn, công ty này đã IPO theo cách thông thường, với hai bên bảo lãnh phát hành là Goldman Sachs và Deutsche Bank. Nhiều quỹ đầu tư lớn cũng đã mua cổ phiếu của Longtop. Và khi sự việc Longtop vỡ lở, câu hỏi đặt ra là liệu tất cả những nhà đầu tư và ngân hàng đầu tư đã xem xét sổ sách của Longtop chưa?
Việt Dũng (tổng hợp)