Xung đột Bờ Tây: Nhà nước Do Thái tung lệnh "nóng", Mỹ lo lắng, cảnh cáo hành động của quan chức Israel

Xung đột Bờ Tây: Nhà nước Do Thái ký lệnh 'nóng', Mỹ lo lắng, cảnh cáo hành động của quan chức Israel. (Nguồn: Fláh 90)

Quang cảnh khu định cư Homesh ở Bờ Tây. (Nguồn: Flash 90)

Mới đây, Thiếu tướng Yehuda Fox, Chỉ huy trưởng Bộ Tư lệnh trung ương quân đội Israel (IDF), đã ký lệnh cho phép người Israel được vào tiền đồn bất hợp pháp Homesh ở Bờ Tây, động thái mở đường cho việc xây dựng một khu định cư tại khu vực gây tranh cãi này.

Việc bãi bỏ các biện pháp hạn chế người Do Thái tới tiền đồn Homesh là bước đi bắt buộc để hợp pháp hóa tiền đồn này, tiến tới xây dựng thêm khu định cư mới.

Hồi tháng 3, Quốc hội Israel đã biểu quyết bãi bỏ một đạo luật vốn ra lệnh sơ tán 4 khu định cư ở phía Bắc Bờ Tây cùng thời điểm IDF rút quân khỏi Dải Gaza năm 2005. Luật này cho phép người Do Thái được quay trở lại 4 khu định cư vốn bị bỏ hoang từ thời điểm 2005 đến nay, trong đó có tiền đồn Homesh.

Theo phán quyết trước đó của Tòa án Tối cao Israel, tiền đồn Homesh vốn được xây dựng trên một phần đất thuộc sở hữu của người Palestine ở Bờ Tây. Cộng đồng quốc tế từ lâu cũng coi tất cả các khu định cư ở Bờ Tây là bất hợp pháp.

Trong khi đó, Israel coi những khu định cư do Bộ Quốc phòng nước này xây dựng trên phần đất chiếm đóng của Palestine là hợp pháp, còn những tiền đồn xây dựng trên đất của người dân Palestine và không có giấy phép cần thiết, là bất hợp pháp.

Ngày 21/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller ra tuyên bố nêu rõ: “Chúng tôi vô cùng lo lắng trước lệnh của chính phủ Israel cho phép công dân của họ thiết lập sự hiện diện lâu dài tại tiền đồn Homesh”.

Trong khi đó, người phát ngôn Đại sứ quán Mỹ tại Israel cùng ngày cho biết: "Chúng tôi cho rằng việc xây dựng các khu định cư là một trở ngại cho hòa bình cũng như triển vọng giải pháp 2 nhà nước".

Theo người này, những hành động gây trở ngại bao gồm "việc xây dựng các khu định cư mới, lập hoặc hợp pháp hóa các tiền đồn hoặc cho phép xây dựng dưới bất cứ hình thức này trên đất của người dân Palestine hoặc sâu vào lãnh thổ Bờ Tây nơi sát với các cộng đồng người Palestine".

* Trong một diễn biến khác, sáng 21/5, Bộ trưởng An ninh quốc gia Israel Itamar Ben-Gvir, thủ lĩnh đảng tôn giáo cực hữu Otzma Yehudit trong liên minh tại Quốc hội, lại đến thăm điểm nóng xung đột đền Al-Aqsa mà Israel gọi là Núi Đền ở Jerusalem.

Báo chí Israel dẫn lời ông Gvir tuyên bố: “Núi Đền là địa điểm quan trọng nhất của người Do Thái. Chúng tôi kiểm soát tại đây”.

Ông Gvir từng đến thăm đền Al-Aqsa hồi đầu tháng 1/2023 ngay sau khi nhậm chức Bộ trưởng, khiến không chỉ Palestine mà cả cộng đồng Arab và nhiều nước trên thế giới cùng lên tiếng phản đối.

Về động thái này, cùng ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Miller nói: “Chúng tôi lo ngại về chuyến thăm khiêu khích ngày hôm nay và những luận điệu kích động kèm theo. Không gian linh thiêng này không nên được sử dụng cho các mục đích chính trị và chúng tôi kêu gọi tất cả các bên tôn trọng sự tôn nghiêm của nó".

Mỹ "tái khẳng định lập trường lâu dài trong việc ủng hộ nguyên trạng lịch sử tại các thánh địa của Jerusalem và nhấn mạnh vai trò đặc biệt của Jordan với tư cách là người trông coi các thánh địa Hồi giáo ở Jerusalem”.

Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Ai Cập ra tuyên bố nhấn mạnh rằng, những chuyến thăm liên tiếp đền thờ Hồi giáo Al Aqsa sẽ không làm thay đổi tình trạng lịch sử và pháp lý hiện có của địa điểm linh thiêng này.

Bộ trên lưu ý, đền thờ Al Aqsa là một địa điểm Hồi giáo linh thiêng, kêu gọi phía Israel ngay lập tức từ bỏ các hành vi leo thang gây căng thẳng trên các vùng đất bị chiếm đóng.

Quần thể nơi có ngôi đền Al-Aqsa là địa điểm linh thiêng đối với cả người Hồi giáo và Do Thái giáo, lâu nay đã trở thành điểm nóng và biểu tượng của cuộc xung đột giữa hai cộng đồng. Ngôi đền này trên lý thuyết do Jordan được ủy quyền quản lý, nhưng trên thực tế vẫn do phía Israel kiểm soát.