Tỉnh Lạng Sơn có đường biên giới tiếp giáp với Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây, Trung Quốc dài 231,740 km, với 474 cột mốc trải dài trên địa bàn 21 xã, thị trấn biên giới thuộc 5 huyện: Tràng Định, Văn Lãng, Cao Lộc, Lộc Bình và Đình Lập.
Trên địa bàn tỉnh có 2 cửa khẩu quốc tế, 1 cửa khẩu song phương, 9 lối mở biên giới. Với vị trí là “đầu cầu” trên 2 tuyến hành lang kinh tế Nam Ninh - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng và Lạng Sơn - Hà Nội - Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài (Tây Ninh), là cửa ngõ quan trọng của Việt Nam và các nước ASEAN kết nối với thị trường Trung Quốc, tạo cho Lạng Sơn nhiều tiềm năng, lợi thế trong hợp tác phát triển kinh tế, thương mại biên giới và hội nhập quốc tế, do đó tỉnh Lạng Sơn luôn xác định nhiệm vụ đối ngoại trọng tâm là tăng cường quan hệ hợp tác hữu nghị trên tất cả các lĩnh vực với Quảng Tây (Trung Quốc), tạo môi trường hòa bình, ổn định khu vực biên giới, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới và lãnh thổ quốc gia.
| Bộ đội biên phòng Đồn Bắc Xa, Lạng Sơn tuần tra biên giới. (Nguồn:baolangson) |
Việc ký 3 văn kiện pháp lý về biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc (Nghị định thư phân giới cắm mốc biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; Hiệp định về Quy chế quản lý biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc; Hiệp định về cửa khẩu và Quy chế quản lý cửa khẩu biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc) (sau đây gọi tắt là 3 văn kiện pháp lý) đã tạo tiền đề cho hai nước, là cơ sở để các tỉnh biên giới tiến hành quản lý biên giới một cách hiệu quả.
Ngày 14/7/2010, sau khi 3 văn kiện pháp lý chính thức có hiệu lực, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lạng Sơn đã tập trung chỉ đạo các cấp, các ngành triển khai thực hiện nghiêm túc 3 văn kiện pháp lý biên giới trong công tác quản lý, bảo vệ đường biên mốc giới của tỉnh; tăng cường công tác nắm bắt tình hình nội ngoại biên, chủ động đấu tranh ngăn ngừa các hành vi vi phạm trên biên giới; đẩy mạnh công tác tuyên truyền 03 văn kiện pháp lý, nâng cao nhận thức của cán bộ, nhân dân, đặc biệt là nhân dân khu vực biên giới về ý nghĩa, tầm quan trọng của công tác phân giới, cắm mốc, qua đó người dân nghiêm túc thực hiện và phối hợp với Bộ đội Biên phòng bảo vệ đường biên, mốc giới.
Tiếp tục thúc đẩy, tăng cường hợp tác quan hệ truyền thống hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc, đến nay tỉnh Lạng Sơn đã thiết lập và duy trì hiệu quả 2 hoạt động cấp tỉnh “Chương trình gặp gỡ đầu xuân giữa Bí thư Tỉnh ủy và Bí thư Khu ủy” và “Cơ chế Ủy ban công tác liên hợp giữa các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Hà Giang (Việt Nam) với Khu tự trị dân tộc Choang, Quảng Tây (Trung Quốc)”. Trong đó có cặp 5 huyện/thị biên giới của Lạng Sơn và Quảng Tây thiết lập quan hệ “Huyện thị hữu nghị quốc tế”; 12 cặp thôn, bản ký kết “cụm dân cư hữu nghị biên giới”; 11 cặp Đồn/Trạm Biên phòng thiết lập quan hệ "Đồn - Trạm hữu nghị, biên giới bình yên" góp phần tăng cường sự hiểu hiết và tin cậy lẫn nhau.
Hưởng lợi từ thành quả sau phân giới cắm mốc, doanh nghiệp hai nước tăng cường giao lưu hợp tác phát triển kinh tế thương mại khu vực biên giới, tỉnh Lạng Sơn đã ưu tiên nguồn lực đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật phục vụ các hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh tại các cửa khẩu trong Khu kinh tế cửa khẩu Đồng Đăng - Lạng Sơn và các cửa khẩu có lưu lượng lớn về người, phương tiện vận tải xuất nhập cảnh và hàng hóa xuất nhập khẩu; ban hành cơ chế chính sách ưu đãi thu hút đầu tư vào khu kinh tế cửa khẩu; lập quy hoạch các khu vực cửa khẩu, xây dựng cơ sở hạ tầng; thành lập các Trung tâm quản lý cửa khẩu để duy trì điều hành hoạt động tại cửa khẩu; bố trí các lực lượng chức năng làm nhiệm vụ tại các cửa khẩu, lối mở, tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại, xuất nhập khẩu và du lịch, dịch vụ, góp phần tăng thu ngân sách cho địa phương.
Để tăng cường đầu tư xây dựng phát triển cơ sở hạ tầng tại cửa khẩu, tỉnh Lạng Sơn đã phối hợp với tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc tiến hành rà soát, xác nhận duy trì hoạt động, mở cửa trở lại 10 cặp chợ, lối mở trên tuyến biên giới thuộc địa bàn quản lý; đấu nối giao thông tại 9 khu vực cửa khẩu, cặp chợ: Nà Nưa - Nà Hoa, Bình Nghi - Bình Nhi, Na Hình - Kéo Ái, Tân Thanh - Pò Chài, Cốc Nam - Lũng Nghịu, Hữu Nghị - Hữu Nghị Quan, Co Sâu - Bắc Sơn, Chi Ma - Ái Điểm, Bản Chắt - Bản Lạn và 2 tuyến đường vận tải chuyên dụng hàng hóa tại cửa khẩu Hữu Nghị và Tân Thanh; cùng với việc duy trì hoạt động của lực lượng chức năng quản lý tại các cửa khẩu, cặp chợ, lối mở qua lại biên giới.
Cùng với đó, tăng cường chỉ đạo các cơ quan chức năng quản lý cửa khẩu, quản lý thương mại biên giới duy trì thường xuyên hoạt động gặp gỡ, hội đàm trao đổi thông tin và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động xuất nhập khẩu, trao đổi thương mại của doanh nghiệp hai nước.
Qua đó, hàng năm đã thu hút khoảng 3.000 doanh nghiệp lớn nhỏ trong cả nước đến triển khai các hoạt động giao thương, xuất nhập khẩu hàng hóa qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh; giai đoạn 2009 - 2019 đã thực hiện kiểm soát, làm thủ tục cho 10.251.743 lượt khách xuất nhập cảnh (4.282.934 lượt khách bằng hộ chiếu, 5.968.809 lượt khách bằng Giấy thông hành); 2.987.282 lượt phương tiện đường bộ, 10.023 lượt phương tiện đường sắt; 19.839 lượt phương tiện đường sông; tổng kim ngạch xuất nhập trên địa bàn toàn tỉnh giai đoạn 2009 - 2019 đạt 35.768,6 triệu USD (giai đoạn 2015-2019 đạt 25 tỷ USD, bình quân tăng 25%/năm), tổng thu nộp ngân sách nhà nước đạt trên 37.000 tỷ VND.
Có thể nói, kể từ khi 3 văn kiện pháp lý chính thức có hiệu lực, được hai bên cùng nghiêm túc triển khai thực hiện, công tác hợp tác quản lý biên giới theo 3 văn kiện pháp lý đã góp phần quan trọng trong việc duy trì hòa bình ổn định, bảo đảm trật tự trị an khu vực biên giới để tạo điều kiện thuận lợi thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.
Đồng thời là cơ sở pháp lý quốc tế quan trọng để duy trì thúc đẩy tăng cường quan hệ giao lưu hữu nghị, hợp tác trên nhiều lĩnh vực giữa tỉnh Lạng Sơn và Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây ngày càng đi vào chiều sâu, đem lại hiệu quả thiết thực cho Nhân dân hai bên biên giới.
Nhờ đó, những năm gần đây, hoạt động thương mại, dịch vụ cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn phát triển khá toàn diện, đã trở thành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế chung của toàn tỉnh, góp phần giải quyết công ăn việc làm, tăng thêm thu nhập, ổn định đời sống nhân dân ở khu vực biên giới, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương và đất nước.