Đối phó ra sao với “cơn sóng thần bạc đầu”?

Chia sẻ với báo TG&VN, Tiến sĩ Bùi Sỹ Lợi (Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội) cho rằng, nếu nước ta không tận dụng được “cơ hội dân số vàng”, sẽ rất khó để đối phó với tình trạng già hóa dân số.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
doi pho ra sao voi con song than bac dau Việt Nam là một điển hình về già hóa dân số nhanh
doi pho ra sao voi con song than bac dau IMF cảnh báo nguy cơ từ dân số già hóa tại khu vực châu Á
doi pho ra sao voi con song than bac dau
Tiến sĩ Bùi Sỹ Lợi (Phó Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội).

Theo nghiên cứu của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), các nước châu Á, đặc biệt là những nước có thu nhập trung bình không thể chuẩn bị đủ để đối phó với tình trạng già hóa dân số. Ý kiến của ông như thế nào về vấn đề này?

Điều này rất chính xác và Việt Nam hiện cũng đang đứng trước tình trạng “chưa giàu đã già”. Nếu nước ta không tận dụng được “cơ hội dân số vàng” sẽ rất khó để đối phó với tình trạng già hóa dân số.

Hiện nay, Hàn Quốc đang tích cực thực hiện giải pháp “Cân bằng giới tính khi sinh”. Trung Quốc đang chuyển từ mô hình dân số - kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Nhật Bản đang chuyển hướng từ chăm sóc người cao tuổi ở trung tâm trở lại chăm sóc tại gia đình. Singapore thực hiện chính sách hỗ trợ kinh phí cho người cao tuổi mua nhà chung cư và hỗ trợ con cái mua nhà gần với nơi bố mẹ ở để chăm sóc cha mẹ. Nhìn chung, các nước đang phấn đấu tận dụng cơ hội “dân số vàng” để phát triển bền vững.

Châu Á đứng đầu thế giới về tốc độ già hóa dân số đến mức có những so sánh “nhóm dân số cao tuổi như những con sóng thần màu bạc quét qua”. Già hóa dân số sẽ có những thách thức và cơ hội gì cho nước ta, thưa ông?

Dân số của Việt Nam vào năm 2016 có khoảng 93 triệu người. Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam là 73,4 tuổi (tuổi thọ của nam là 70,8 và nữ là 76,1). Việt Nam là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa khi số người từ 60 tuổi trở lên chiếm đến 10,2% tổng dân số. Theo dự báo, nước ta sẽ trở thành nước có dân số già vào năm 2038 (với tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên đạt 20,1% và năm 2050 tỷ lệ này là khoảng 26% dân số).

Có thể nói, già hóa dân số khẳng định được những tiến bộ vượt bậc trong công tác chăm sóc sức khỏe người dân. Nhưng thực trạng này cũng đặt ra những thách thức không nhỏ cần phải khắc phục. Trong đó, tiêu biểu như trung bình mỗi người cao tuổi phải chịu 15,3 năm bị bệnh tật trong cuộc đời mình. Con số này cao hơn hẳn so với nhiều quốc gia đã phát triển.

Người cao tuổi Việt Nam một mặt phải đối phó với các bệnh lây nhiễm, mặt khác phải đương đầu với sự gia tăng nhanh chóng của các bệnh mãn tính và thoái hóa. Theo một nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy, trung bình một người già sống tại cộng đồng mắc ba bệnh mãn tính. Các bệnh nhân khi phải nhập viện thường mắc năm, sáu bệnh. Thực tế cũng cho thấy, chi phí điều trị trung bình cho một người cao tuổi cao gấp bảy đến tám lần chi phí điều trị cho một đứa trẻ. Độ tuổi càng cao, rủi ro về bệnh tật càng tăng hoặc số ngày nằm viện càng cao. Thách thức này, đòi hỏi các phương thức tiếp cận mới về y tế, tuổi nghỉ hưu và lương hưu, môi trường xã hội và hòa đồng giữa các thế hệ.

Vậy khi chúng ta đang còn thiếu nguồn lực để đối phó với thách thức già hóa dân số, theo ông cần có những giải pháp gì để ứng phó trước mắt với “cơn sóng thần bạc đầu” này?

Theo tôi, vấn đề mấu chốt của công tác dân số phải gắn việc nâng cao chất lượng dân số, duy trì mức sinh thay thế để đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên.

Thứ nhất, cần tăng cường công tác y tế dự phòng, đặc biệt là phòng, chống các bệnh không lây nhiễm ở người cao tuổi tại cộng đồng.

Thứ hai, ưu tiên lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, cung ứng dịch vụ y tế cũng như tuyên truyền, nâng cao nhận thức để thực hiện thành công già hóa khỏe mạnh.

Thứ ba, tăng cường hệ thống bảo trợ xã hội cả cộng đồng và gia đình theo điều kiện cụ thể và tâm nguyện của đối tượng, phù hợp với tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước.

Thứ tư, sử dụng hiệu quả lợi thế “dân số vàng” để nhóm dân số cao tuổi sẽ có thu nhập cao hơn trong tương lai.

Thứ năm, đảm bảo nhân lực và nguồn tài chính cho công tác người cao tuổi và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi nói riêng.

Thứ sáu, tăng cường sự phối hợp liên ngành và hội nhập quốc tế trong việc thích ứng với già hóa dân số theo hướng luật hoá và chia sẻ kinh nghiệm giữa các quốc gia với nhau.

Nếu thay đổi chính sách dân số theo hướng “nới” mức sinh, theo ông, có xảy ra tình trạng bùng nổ dân số trở lại?

Chúng ta nên hiểu chính sách dân số theo hướng “nới” mức sinh là quy định mức sinh hợp lý, phù hợp với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Mục tiêu của công tác dân số trong tình hình mới là “nới” mức sinh nhưng không để bùng nổ dân số trở lại và phải bảo đảm cơ cấu nguồn nhân lực cho phát triển bền vững.

Đồng thời, chính sách này nhằm mục đích tránh tình trạng mức sinh giảm xuống mức thấp nhất như một số nước đã gặp phải. Do vậy, có thể thấy, đây là thời điểm cần có sự chuyển hướng chính sách từ Dân số - Kế hoạch hóa gia đình sang Dân số - Phát triển để đáp ứng những yêu cầu của tình hình mới.

Từ kinh nghiệm của các nước trong khu vực và thế giới trong việc thực hiện thành công chính sách dân số, chúng ta có thể học được gì, thưa ông?

Có thể nói, chất lượng dân số và sự phát triển có mối quan hệ biện chứng, có tác động qua lại, bởi dân số vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển. Tôi cho rằng, chúng ta cần quan tâm đến việc thực hiện chuyển đổi chính sách dân số, tức là điều chỉnh số lượng sang chú trọng nâng cao chất lượng dân số. Thay vì tập trung chủ yếu vào kế hoạch hóa gia đình, hướng đến mục tiêu giảm sinh, nên chuyển sang giải quyết toàn diện các vấn đề dân số cả về quy mô, cơ cấu, phân bổ và nâng cao chất lượng dân số.

Đồng thời, nước ta nên chuyển từ cách tiếp cận một chiều, giải quyết tình trạng gia tăng quy mô dân số quá nhanh sang tiếp cận tổng thể, đa chiều và điều chỉnh các yếu tố dân số và chính sách phát triển trong mối quan hệ chặt chẽ.

Xin cảm ơn ông!

doi pho ra sao voi con song than bac dau Suy thoái dân số đe dọa tương lai loài người

Dự báo về Triển vọng dân số thế giới của Liên hợp quốc cho thấy, một trong những mối quan tâm toàn cầu trong 100 ...

doi pho ra sao voi con song than bac dau Nước giàu và nghịch lý “càng già, càng nghèo”

Những tưởng nghịch lý này chỉ có ở những nước nghèo thì trên thực tế lại đang diễn ra ngay tại các quốc gia có ...

doi pho ra sao voi con song than bac dau “Món hời” từ dân số già

Không đơn thuần là một thách thức, già hóa dân số tại nhiều nước châu Á trên thực tế lại đang trở thành “món hời” ...

Yến Nguyệt (thực hiện)
Ý kiến bạn đọc

* Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Đọc thêm

ASEAN - 'Bó tre' giúp Việt Nam đứng vững trước sóng gió địa chính trị

ASEAN - 'Bó tre' giúp Việt Nam đứng vững trước sóng gió địa chính trị

Bài viết trích từ phần phỏng vấn của TS. Prashanth Parameswaran với TS. Nguyễn Hùng Sơn, Quyền Giám đốc Học viện Ngoại giao.
Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/2: USD xuống mức thấp nhất trong hai tháng, Yen Nhật đi lên

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/2: USD xuống mức thấp nhất trong hai tháng, Yen Nhật đi lên

Tỷ giá ngoại tệ, tỷ giá USD/VND hôm nay 18/2 ghi nhận đồng Yen tăng vào phiên giao dịch vừa qua, nhờ dữ liệu tăng trưởng lạc quan của Nhật ...
HLV Ruben Amorim lọt top 5 huấn luyện viên có nguy cơ sa thải cao nhất Ngoại hạng Anh

HLV Ruben Amorim lọt top 5 huấn luyện viên có nguy cơ sa thải cao nhất Ngoại hạng Anh

Sau trận thua Tottenham ở vòng 25 Ngoại hạng Anh, HLV Ruben Amorim lọt top 5 huấn luyện viên đối mặt nguy cơ bị sa thải cao nhất.
Thi lớp 10: Cập nhật danh sách các tỉnh, thành công bố môn thứ ba

Thi lớp 10: Cập nhật danh sách các tỉnh, thành công bố môn thứ ba

Đến thời điểm này, đã có hơn 35 tỉnh, thành công bố môn thi thứ ba ở kỳ thi vào lớp 10 năm học 2025-2026.
Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 18/2 và sáng 19/2: Lịch thi đấu U20 châu Á - Trung Quốc vs Australia; Champions League - Munich vs Celtic

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 18/2 và sáng 19/2: Lịch thi đấu U20 châu Á - Trung Quốc vs Australia; Champions League - Munich vs Celtic

Lịch thi đấu bóng đá hôm nay 18/2 và sáng 19/2: Lịch thi đấu U20 châu Á - U20 Kyrgyzstan vs U20 Qatar; Champions League - Benfica vs AS Monaco.
Kết quả bóng đá hôm nay 18/2 (mới nhất)

Kết quả bóng đá hôm nay 18/2 (mới nhất)

Xem kết quả bóng đá đêm qua và hôm nay 18/2. KQBĐ hôm nay của Cup C1, Ngoại hạng Anh, La Liga, Serie A, Tây Ban Nha, Anh, Pháp, Đức, ...
Thi lớp 10: Cập nhật danh sách các tỉnh, thành công bố môn thứ ba

Thi lớp 10: Cập nhật danh sách các tỉnh, thành công bố môn thứ ba

Đến thời điểm này, đã có hơn 35 tỉnh, thành công bố môn thi thứ ba ở kỳ thi vào lớp 10 năm học 2025-2026.
Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh chỉ đạo các trường về dạy thêm, học thêm

Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh chỉ đạo các trường về dạy thêm, học thêm

Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh vừa có công văn chỉ đạo đến các trường về việc thực hiện Thông tư 29 - dạy thêm học thêm.
‘Người thầy’ mới trong thời đại số

‘Người thầy’ mới trong thời đại số

Theo các chuyên gia giáo dục, thế hệ trẻ phải sẵn sàng thử nghiệm và thích nghi với những thay đổi trong thời đại số.
Học viện Ngân hàng dự kiến tuyển sinh hơn 3.600 chỉ tiêu

Học viện Ngân hàng dự kiến tuyển sinh hơn 3.600 chỉ tiêu

Năm 2025, Học viện Ngân hàng dự kiến tuyển sinh hơn 3.600 chỉ tiêu dựa trên 5 phương thức xét tuyển.
4 trường thuộc ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh công bố phương án tuyển sinh 2025

4 trường thuộc ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh công bố phương án tuyển sinh 2025

4 trường thuộc ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh đã công bố phương án tuyển sinh 2025.
Hà Nội: Trường THPT Chu Văn An trở thành trường chuyên

Hà Nội: Trường THPT Chu Văn An trở thành trường chuyên

Trường THPT Chu Văn An đã chính thức trở thành Trường THPT chuyên Chu Văn An, là một trong 4 trường chuyên của Hà Nội.
Thái Lan: Số ca nhiễm cúm tăng mạnh trong tháng 2/2025

Thái Lan: Số ca nhiễm cúm tăng mạnh trong tháng 2/2025

Bộ Y tế Thái Lan đưa ra cảnh báo về tỷ lệ mắc bệnh cúm đang lây lan nhanh, với 4 tỉnh ở vùng Đông Bắc nước này bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Cách phòng tránh bệnh ung thư qua những vật dụng nhà bếp

Cách phòng tránh bệnh ung thư qua những vật dụng nhà bếp

Huấn luyện viên phục hồi sau ung thư Michelle Patidar thay đổi hoàn toàn không gian bếp sau khi sống sót khỏi căn bệnh quái ác.
Nghiên cứu mới về tác dụng của phô mai đối với triệu chứng tự kỷ

Nghiên cứu mới về tác dụng của phô mai đối với triệu chứng tự kỷ

Một nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc về rối loạn phổ tự kỷ đã phát hiện lợi khuẩn có trong phô mai có thể hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng này.
Ba điều cần tránh khi ăn ốc

Ba điều cần tránh khi ăn ốc

Ốc là nguồn protein dồi dào, nhưng ăn không đúng cách có thể gây nhiễm khuẩn và ngộ độc thực phẩm.
Texas (Mỹ) bùng phát dịch sởi, hầu hết ở trẻ em chưa tiêm phòng

Texas (Mỹ) bùng phát dịch sởi, hầu hết ở trẻ em chưa tiêm phòng

Theo số liệu chính thức mới nhất, cơ quan y tế bang Texas đã ghi nhận 48 ca mắc bệnh sởi.
5 cách uống cà phê giảm mỡ thừa, thải độc tố, hỗ trợ giảm cân

5 cách uống cà phê giảm mỡ thừa, thải độc tố, hỗ trợ giảm cân

Uống cà phê xanh - loại chưa rang hay thêm bột quế, dầu dừa vào cà phê giúp đào thải độc tố, hỗ trợ giảm cân, giảm mỡ thừa.
Phiên bản di động