20 năm Putin: Đúng người, đúng chỗ, đúng thời

Ngày 9/8/1999, người đứng đầu Cơ quan tình báo Nga KGB Vladimir Putin được tổng thống Nga Boris Yeltsin bổ nhiệm làm thủ tướng Nga - thủ tướng thứ 3 của Nga trong năm 1999. Khi ấy, ông Putin là người hoàn toàn mới trên chính trường nước Nga và càng xa lạ trên chính trường thế giới. Khi ấy ông Yeltsin đã lộ ý chọn người kế nhiệm. Khi ấy, chắc chắn tất cả ở bên trong cũng như bên ngoài nước Nga đều không nghĩ và không ngờ rằng người mới này rồi sẽ mở ra một thời kỳ lịch sử mới cho nước Nga và nước Nga lại có thể làm thay đổi thế giới như Liên Xô trước đây.

Nhìn lại một chặng đường

Những chặng đường công danh sự nghiệp tiếp theo của ông Putin không khó để được tái hiện. Cuối năm 1999, đầu năm 2000, ông Yeltsin chuyển giao quyền bính cho ông Putin. Tháng 5/2000, người này được bầu làm tổng thống Nga. Sau hai nhiệm kỳ tổng thống liên tiếp, ông Putin đi đường vòng là đảm trách một nhiệm kỳ thủ tướng để tới cái đích tiếp theo là lại hai nhiệm kỳ tổng thống mới. Sau sự tái đắc cử oanh liệt năm ngoái, ông Putin có thể cầm quyền cho tới năm 2024. Thời gian cầm quyền chỉ có thua kém Josef Stalin với 31 năm.

Muốn nhìn nhận và đánh giá chuẩn xác nhất và khách quan nhất về 20 năm quyền lực vừa qua của ông Putin thì trước hết phải nhìn lại bối cảnh chính trị, kinh tế và xã hội ở nước Nga và vị thế của nước Nga trên thế giới vào thời điểm ông Putin lên cầm quyền.

Boris Yeltsin đã để lại cho ông Putin một nước Nga yếu kém và thiếu tự tin về mọi phương diện. Kinh tế sa sút, mức sống của người dân giảm, chính trị mất ổn định, nội bộ xã hội phân rẽ và rối ren, vị thế và ảnh hưởng quốc tế đi xuống, hoài nghi và lo ngại về tương lai gia tăng. Các cuộc cải cách cần thiết về chính trị xã hội, thể chế và kinh tế không được tiến hành hoặc tiến hành không được triệt để. Người dân Nga muốn có thay đổi cơ bản và cụ thể, muốn tìm lại niềm tự hào dân tộc và khôi phục ảnh hưởng thế giới của nước Nga. Họ muốn có người lãnh đạo đất nước trái ngược với ông Yeltsin, trẻ và năng động, quyết đoán và không bị ràng buộc hay chi phối bởi các thời trước. Họ muốn đổi mới và khác biệt hoàn toàn so với trước.

Vai trò cá nhân nổi trội

Ở đâu cũng vậy trên thế gian này, thời kỳ lịch sử nào cũng tạo ra những con người lịch sử và ở thời nào cũng có những con người làm nên lịch sử. Với ông Putin trên cương vị lãnh đạo đất nước cách đây 20 năm, nước Nga và người Nga có được đúng người, ở đúng chỗ và vào đúng thời điểm. Nước Nga thay đổi cơ bản và nhanh chóng từ đó.

Kỳ vọng lớn và sự tin tưởng của người dân là thuận lợi lớn cho ông Putin gây dựng thời kỳ mới ở Nga. Trong nhiều năm sau đó, giá dầu lửa ổn định ở mức độ cao đã giúp nước Nga có được nguồn tài chính dồi dào cho đầu tư phát triển kinh tế xã hội và trả nợ nước ngoài. Quan hệ của Nga với các nước Phương Tây được cải thiện tạo môi trường chính trị an ninh, đối ngoại và kinh tế đối ngoại cho ông Putin thực thi những biện pháp chính sách cần thiết để cải cách và hiện đại hoá nước Nga, để củng cố nền tảng quyền lực và để chuẩn bị cho việc nhằm tới mục đích tiếp theo là khôi phục vị thế, vai trò và ảnh hưởng chính trị thế giới cho nước Nga. Ông Putin không ngăn cản được Mỹ phát động chiến tranh ở Iraq và không ngăn được NATO mở rộng về phía Đông nhưng với những chiến dịch quân sự ở Chechnya và Grudia, với việc tiếp nhận Crimea và can thiệp quân sự vào Syria, ông Putin đã đưa nước Nga trở lại cuộc chơi chính trị thế giới và địa chiến lược toàn cầu.

Trong 20 năm qua, ông Putin chưa giải quyết được hết mọi vấn đề đặt ra cho hiện tại và tương lai của nước Nga, chưa đáp ứng được hoàn toàn mọi kỳ vọng và trông đợi của người dân Nga, vẫn còn phải ứng phó và đối phó với thù trong và địch ngoài, nhưng đã làm thay đổi cơ bản nước Nga trên mọi phương diện và đã buộc thế giới bên ngoài phải nhìn nhận nước Nga bằng con mắt khác. Không thể phủ nhận rằng đấy là kết quả tác động cộng hưởng của bản lĩnh và tầm nhìn lãnh đạo đất nước, của suy tính lợi ích quốc gia tỉnh táo và thực dụng, của sự quyền biến vàmẫn cảm chính trị, của sự quyết đoán và mạnh bạo được ông Putin thể hiện và vận dụng trong trị vì nước Nga cho đến nay. Vai trò cá nhân của ông Putin rất nổi trội ở thời kỳ lịch sử này của nước Nga.

Nước Nga hiện tại còn khó khăn không phải không gay gắt về kinh tế, xã hội và đối ngoại. Cả mức độ không hài lòng của người dân Nga đối với ông Putin cũng không hẳn là nhỏ. Nhưng hiện tại ở nước Nga vẫn chưa thấy bóng dáng của nhân vật nào có thể được coi là ngang tầm với ông Putin trên cương vị lãnh đạo đất nước. Khi xưa là chuyện đúng người đúng chỗ đúng thời thì nay ông Putin về cơ bản vẫn duy trì được cả thiên thời lẫn địa lợi và nhân hoà ở Nga cho việc tiếp tục cầm quyền. Nhưng cũng chính vì thế mà đồng thời với việc khắc phục những khó khăn đối với nước Nga, ông Putin giờ phải bắt đầu để tâm giải quyết vấn đề tiếp tục cầm quyền hay chuẩn bị nhân sự kế nhiệm cho thời kỳ từ sau 2024 để dấu ấn thời kỳ cầm quyền của mình không bị phai nhoà và di sản thời kỳ cầm quyền của mình được tiếp nối.

Dịch Dung