Đó là thông tin được TS. Lê Thị Thanh Hương, Trường ĐH Y tế Công cộng đưa ra tại Hội thảo Tổng kết Dự án “Vận động thực thi quy định cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại điểm bán lẻ” do Trường ĐH Y tế Công cộng, tổ chức Tobaco free kids thuộc Quỹ sáng kiến Bloomberg Philanthropies tổ chức sáng 17/11 tại Hà Nội.
Hội thảo có sự tham gia của đại diện Quỹ Phòng chống thuốc lá – Bộ Y tế, đại diện tổ chức Bloomberg Philanthropies, Trường ĐH Y tế Công cộng, các Sở Y tế Bạc Liêu, Đồng Tháp, Hải Phòng, các cơ quan, đơn vị liên quan và giới truyền thông.
| Toàn cảnh hội thảo. (Ảnh: D.L) |
Hội thảo được tổ chức nhằm tổng kết dự án “Vận động thực thi quy định cấm quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại điểm bán lẻ thuốc lá” giai đoạn 2015 – 2016. Dự án được thực hiện khảo sát tại 2.106 điểm bán lẻ thuốc lá thuộc 11 tỉnh thành trên toàn quốc với mục tiêu mô tả thực trạng vi phạm quy định cấm quảng cáo, khuyến mại thuốc lá tại các điểm bán lẻ thuốc lá sau khi Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá có hiệu lực từ ngày1/5/2013.
Kết quả của nghiên cứu cũng cho thấy, 88,5% điểm bán lẻ vi phạm các quy định về trưng bày thuốc lá; 74,3 điểm bán không treo biển cảnh báo cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi; 74,1% trưng bày quá 1 bao hoặc 1 tút của một nhãn hiệu thuốc lá chiếm.
Cũng theo TS. Thanh Hương, so với trước khi Luật phòng chống tác hại thuốc lá được ban hành, kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng: 100% điểm bán vi phạm ít nhất một tiêu chí về quảng cáo/khuyến mại thuốc lá, tăng 6,1% so với năm 2011 (93,9%). Bên cạnh đó, báo cáo cũng chỉ ra rằng, tỉ lệ điểm bán lẻ vi phạm các quy định về quảng cáo thuốc lá có xu hướng tăng so với năm 2011 (4,1%).
Một số hình thức vi phạm phổ biến như: Có quầy/tủ trưng bày gắn logo, biểu tượng màu sắc, tên nhãn hiệu thuốc lá (17,6%); Trưng bày mô hình giống bao thuốc lá (15,5%; Tranh/biển quảng cáo chiếu sáng (15,2%).
Các hình thức quảng cáo thuốc lá cũng đa dạng hơn, có thêm nhiều “chiêu thức” mới tinh vi hơn như: mô hình bao thuốc lá, hộp treo tường, xe đẩy, thiết bị điện tử, hộp phát sáng... Trong đó, hình thức khuyến mại phổ biến là đính kèm vật phẩm với giá rẻ, đổi tem lấy bao mới
Tuy nhiên, so với giai đoạn 2009 – 2011, nghiên cứu của dự án cũng thu được một số tín hiệu khả quan như: Tỉ lệ điểm bán vi phạm quy định về trưng bày và khuyến mại thuốc lá giảm mạnh so với năm 2011 (giảm 10,1%); tỉ lệ vi phạm chung đã giảm so với trước khi có Luật (giảm 1,7%).
Trước thực trạng trên, tại hội thảo, nhóm thực hiện dự án đưa ra các khuyến nghị trong việc vận động thực thi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá tại các điểm bán lẻ như: Tiếp tục nâng cao nhận thức của các chủ cửa hàng bán thuốc lá về các quy định hiện hành về quảng cáo và khuyến mại thuốc lá tại Việt Nam; Thực hiện xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm để răn đe cũng như hạn chế các tác động của ngành công nghiệp thuốc lá.
Đặc biệt, “Đối với các công ty thuốc lá, trên các vật dụng quảng cáo, chỉ cho phép niêm yết tên sản phẩm và giá bán, ngoài ra không được có bất kỳ yếu tố quảng cáo khuyến mại nào; Cần tiến tới lộ trình cấm hoàn toàn việc trưng bày thuốc lá tại điểm bán”, TS. Thanh Hương nhấn mạnh.