Ông Trump phát biểu trước báo giới ngày 6/1 rằng: “Chúng tôi đang xem xét phương án này một cách rất nghiêm túc. Chúng tôi đang cân nhắc việc ban hành một tình trạng khẩn cấp quốc gia…”.
Tổng thống có quyền hạn rất lớn để hành động trong tình trạng khủng hoảng, tuy nhiên, những quyền lực đó không phải là không bị giới hạn. Các nhà phê bình cho rằng ông Trump nên thận trọng nếu muốn sử dụng chúng trong trường hợp muốn xây bức tường biên giới mới Mexico. Dưới đây là 5 sự thật về quyền lực khẩn cấp và bức tường biên giới của Tổng thống Trump.
| Ông Trump sẽ dùng quyền lực khẩn cấp? (Nguồn: AP) |
Quyền hạn khẩn cấp của tổng thống là gì?
Có hàng tá luật lệ cho phép tổng thống có quyền hành động khẩn cấp. Chẳng hạn như trong một trường hợp khẩn cấp, tổng thống được phép chuyển tiền vào các dự án xây dựng quân sự, cụ thể như trong trường hợp xây dựng bức tường biên giới. Elizabeth Goitein, đồng Giám đốc Chương trình An ninh Quốc gia và Tự do tại Trung tâm Tư pháp Brennan, nói: “Tuyên bố tình trạng khẩn cấp là điều khá dễ dàng. Không có nhiều giới hạn về pháp lý để ngăn chặn tổng thống làm điều đó, thẳng thắn mà nói, kể cả khi không có trường hợp khẩn cấp nào thực sự diễn ra”.
Quốc hội có quyền hạn gì?
Vào giữa những năm 1970 của thế kỷ trước, Quốc hội Mỹ đã thông qua một đạo luật được thiết kế để đưa ra một số hạn chế đối với quyền lực của tổng thống trong khi vẫn có thể duy trì sự linh hoạt để hành động trong trường hợp khẩn cấp.
Đạo luật khẩn cấp quốc gia yêu cầu tổng thống thông báo cho Quốc hội khi ban bố một trường hợp khẩn cấp và liệt kê các quyền lực đang được viện dẫn. Đạo luật yêu cầu chính quyền Washington cung cấp thông tin được cập nhật thường xuyên cho Quốc hội và cho phép các nhà lập pháp chấm dứt tình trạng khẩn cấp nếu cả Hạ viện và Thượng viện bỏ phiếu ủng hộ.
Các nhà phê bình trong Quốc hội có thể trông cậy vào điều gì nếu ông Trump viện dẫn các quyền lực khẩn cấp? Quốc hội có thể bác bỏ việc tổng thống ban bố tình trạng khẩn cấp bằng một cuộc bỏ phiếu ở cả Hạ viện và Thượng viện.
Tuy nhiên, Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát có vẻ sẽ không thực hiện bước đi này. Thay vào đó, những người chỉ trích rất có thể sẽ theo đuổi một thách thức mang tính pháp lý. Nghị sĩ Adam Smith, Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Hạ viện, nói: "Tổng thống sẽ phải đối mặt với một bản chất vấn tại tòa liên quan đến câu hỏi ‘khẩn cấp ở chỗ nào’?”.
Ông Goitein cũng cảnh báo rằng việc sử dụng quyền khẩn cấp trong tình hình hiện tại - trong bối cảnh những bế tắc với các nhà lập pháp vừa khiến Chính phủ phải đóng cửa một phần - có thể bị coi là sự lạm dụng quyền lực của tổng thống. Ông Goitein nhấn mạnh: “Những quyền lực khẩn cấp được sử dụng cho những tình huống khẩn cấp không phải để giải quyết các tranh chấp chính trị hay tìm một lối tắt cho quá trình chính trị”.
| Quân đội Mỹ lắp đặt hàng rào dây thép gai ở biên giới Mỹ - Mexico, khu vực thuộc thành phố McAllen, bang Texas hôm 5/11. (Nguồn: Reuters) |
Tình trạng khẩn cấp là gì?
Tổng thống Trump đã mô tả hình hình ở biên giới Mỹ - Mexico là một cuộc khủng hoảng nhân đạo và an ninh quốc gia. Ông nói: “Chúng ta sẽ phải tiếp nhận những tên tội phạm. Chúng ta sẽ phải tiếp nhận những kẻ buôn người. Ma túy sẽ đổ dồn vào chúng ta. Chúng ta sẽ phải hứng chịu những điều mà các bạn thậm chí không muốn biết”.
Chính quyền Mỹ đã nêu lên "bóng ma" của những kẻ khủng bố xuyên biên giới, mặc dù nhiều trong số những tuyên bố này đã bị thổi phồng. Những gì đã xảy ra ở biên giới nhiều tháng qua chỉ là một sự gia tăng làn sóng các gia đình ở Trung Mỹ xin tị nạn. Luật pháp Mỹ và các án lệnh của thẩm phán gây khó khăn cho việc nhanh chóng trục xuất những gia đình này hoặc giữ chân họ một thời gian dài trong lúc chờ phân xử yêu cầu xin tị nạn của họ.
Bức tường biên giới có phải là giải pháp?
Kể từ khi tham gia chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ năm 2016, ông Trump luôn khẳng định rằng một hàng rào dọc biên giới Mỹ - Mexico chính là giải pháp cho những gì ông coi là khủng hoảng. Tổng thống khẳng định trong một bức thư gửi các nhà lập pháp hồi tuần trước rằng “bức tường sẽ hoạt động hiệu quả. Đó là lý do tại sao những người giàu, quyền thế và thành đạt xây nó xung quanh nhà của mình. Tất cả người Mỹ đều xứng đáng được bảo vệ như nhau”.
Các nhà chỉ trích cho rằng niềm tin vào một bức tường của tổng thống đã bị đặt sai chỗ. Nghị sỹ Smith nói: “Đó là một lý tưởng tồi tệ một cách khủng khiếp, một sự phí phạm tiền bạc hoàn toàn. Trường hợp khẩn cấp duy nhất chúng ta có ở biên giới hiện này chính là những người đang xin tị nạn. Và những người đang xin tị nạn không cố gắng lẻn vào (Mỹ). Họ đang tự quay lại và yêu cầu điều trần”.