| Hình ảnh một tháp truyền tải điện gần nhà dân ở Upminster, Vương quốc Anh. Người dân ở Anh đang chịu áp lực khi hóa đơn năng lượng tăng vọt. (Nguồn: CNN) |
Chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga tại Ukraine vào cuối tháng 2 và các lệnh trừng phạt từ phương Tây buộc Moscow giảm xuất khẩu dầu và khí đốt tự nhiên sang châu Âu. Điều này khiến giá năng lượng tăng vọt.
Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, giá năng lượng của Anh hiện cao hơn so với các nền kinh tế như Pháp và Italy. Và người Anh đã phải chịu mức tăng giá lớn hơn nhiều so với hầu hết các nước châu Âu, bao gồm cả Đức, nơi mà chính sách năng lượng đã bị ảnh hưởng bởi chiến dịch quân sự tại Ukraine.
Văn phòng Thống kê quốc gia Anh (ONS) cho biết, giá khí đốt tự nhiên của Anh đã tăng gần 96% trong năm tính đến tháng 7, trong khi giá điện tăng 54%.
Phân tích từ Deutsche Bank cho thấy, lạm phát giá tiêu dùng hàng năm đối với khí đốt và điện ở Anh được dự báo sẽ tăng lên mức trung bình khoảng 80% trong năm nay, so với mức trung bình 40% của 19 quốc gia sử dụng đồng Euro.
Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến
Công ty nghiên cứu Auxilione cho biết, hóa đơn năng lượng trung bình hàng năm tại Anh có thể vượt quá 4.000 hoặc 5.000 Bảng Anh (tương đương 4.820 USD-6.000 USD), từ mức khoảng 2.000 Bảng Anh (2.400 USD). Hậu quả là hàng triệu người có thể rơi vào cảnh nghèo đói.
Các nhà lãnh đạo của Dịch vụ Y tế quốc gia Vương quốc Anh đã cảnh báo về một cuộc khủng hoảng nhân đạo. Nhiều người có thể đổ bệnh trong mùa Đông này khi không thể thanh toán hóa đơn tiền điện tăng cao và phải sống trong môi trường lạnh giá, ẩm ướt khó chịu.
Lạm phát tại Anh đã vượt quá 10% trong tháng 7, so với 8,9% trong khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone). Không giống như vấn đề khác trong nền kinh tế Anh, tại sao hóa đơn năng lượng của Anh lại tăng nhanh hơn nhiều so với phần lớn châu Âu?
Khi chi phí bán buôn năng lượng tăng cao vào năm ngoái, 31 công ty năng lượng nhỏ của Anh - những đơn vị thường xuyên mua năng lượng với giá cạnh tranh - đã phá sản, hàng triệu khách hàng phải trả các hóa đơn cao hơn.
Henning Gloystein, Giám đốc năng lượng, khí hậu và tài nguyên của Eurasia Group cho hay, nhiều nhà cung cấp năng lượng bán lẻ của Anh không phải là nhà sản xuất năng lượng thực sự. Họ mua điện và khí đốt ở thị trường bán buôn, sau đó bán cho các khách hàng bán lẻ như hộ gia đình. Điều đó có nghĩa là ngay khi chi phí bán buôn tăng cao hơn nhiều so với mức mà các nhà cung cấp có thể tính phí hợp pháp, họ đã phá sản.
Tại các nước châu Âu khác, thị trường năng lượng lại hoạt động theo một cách khác. Ông Gloystein cho biết, hầu hết các quốc gia đều có quy định chặt chẽ hơn đối với các nhà cung cấp, bao gồm các quy tắc được thiết kế để bảo vệ họ khỏi những đợt tăng giá đột ngột.
Giá năng lượng các hộ gia đình ở Anh phải trả có giới hạn nhưng được điều chỉnh sáu tháng một lần - khoảng thời gian sắp được cắt giảm xuống còn ba tháng.
"Cơn bão hoàn hảo" trên thị trường năng lượng
Sanjay Raja, nhà kinh tế trưởng của Deutsche Bank nhận định, Anh đã phải đối mặt với một "cơn bão hoàn hảo" của các sự kiện khiến giá năng lượng tăng vọt.
Anh dựa vào khí đốt để tạo ra 40% điện năng, trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) chỉ cần 1/5 lượng điện năng cho toàn khối.
Ông Sanjay Raja nói: “Đó là một hiệu ứng kép và sự phụ thuộc quá mức của Anh vào khí đốt là lý do chính khiến giá năng lượng tăng cao hơn các quốc gia châu Âu khác".
Thêm vào đó, việc thiếu kho lưu trữ đã làm trầm trọng thêm tình hình trên thị trường năng lượng Anh.
Centrica, một công ty năng lượng của Anh, đã đóng cửa cơ sở lưu trữ khí đốt lớn nhất cả nước vào năm 2017. Còn các quốc gia châu Âu khác có nhiều kho lưu trữ hơn và đã nhanh chóng lấp đầy các kho dự trữ này trước mùa Đông.
Theo phân tích của Công ty nghiên cứu Auxilione, các hợp đồng khí đốt tự nhiên của Anh trong quý I/2023 sẽ đắt hơn gần 7% so với giá hợp đồng chuẩn của châu Âu. Đó là bởi vì châu Âu hiện đã xây dựng được "một vùng đệm" cho những tháng tới. Đơn cử như tại Đức, các cơ sở dự trữ khí đốt của quốc gia này đã được lấp đầy hơn 75% vào ngày 14/8, vượt kế hoạch khoảng hai tuần.
Tony Jordan, Giám đốc tại Auxilione nhận thấy, việc thiếu kho dự trữ buộc Anh phải dựa vào dòng chảy khí đốt từ Biển Bắc, Na Uy, Bỉ, cũng như nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG).
Trong khi đó, theo bộ phận kinh doanh của chính phủ Anh, năm 2021, sản lượng khí đốt của Biển Bắc đã giảm xuống mức thấp nhất kỷ lục do công tác bảo trì.
Ông Tony Jordan nói: "Chúng tôi phụ thuộc nhiều hơn vào các dòng chảy khí đốt từ Biển Bắc, Na Uy, Bỉ và điều này sẽ gây khó khăn trong mùa Đông tới".
Chính phủ vào cuộc
Đối mặt với các hóa đơn năng lượng tăng vọt, các chính phủ trên khắp châu Âu đã vào cuộc để giúp giảm bớt áp lực tài chính cho các hộ gia đình.
Đầu năm nay, chính phủ Anh tuyên bố giảm 150 Bảng Anh đối với thuế địa phương cho hàng triệu hộ gia đình để giúp "xoa dịu nỗi đau". Bên cạnh đó, các nhà vận động chống đói nghèo sẽ sớm có thêm nhiều sự trợ giúp, nhưng có thể vẫn chưa đủ.
Vào tháng 5, chính phủ đã công bố gói hỗ trợ trị giá 15 tỷ Bảng Anh (tương đương 18 tỷ USD), bao gồm khoản tín dụng trị giá 400 Bảng Anh (482 USD) cho 29 triệu hộ gia đình từ tháng 10. Gói hỗ trợ này sẽ được trải dài trong sáu tháng.
Nhưng theo nhà kinh tế Sanjay Raja, cho đến nay, không có sự hỗ trợ trực tiếp nào của chính phủ Anh đối với việc trợ cấp giá năng lượng cho người tiêu dùng. Tại Pháp, quốc gia này đã giới hạn mức tăng giá điện ở mức 4% cho đến cuối năm nay.
Vì vậy, theo ông Sanjay Raja, các quốc gia khác đã có nhiều sự can thiệp trực tiếp đến giá năng lượng, vì vậy giá khí đốt và điện ở Anh đang cao hơn một chút.