ASEAN có thật sự cần ngôn ngữ chính thức thứ hai hay không?

Thuỷ Tiên
Việc thiết lập một ngôn ngữ chính thức thứ hai cho ASEAN không hẳn là một bước đi đúng đắn khi xét đến sự đa dạng của các nền văn hóa và truyền thống giữa các quốc gia thành viên.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
ASEAN có thật sự cần ngôn ngữ chính thức thứ hai hay không?
Ý tưởng về một ngôn ngữ chính thức dành cho ASEAN đã được tranh luận từ lâu. (Nguồn: Asia Society Australia)

Trong một bài viết trên trang The Interpreter của Viện nghiên cứu Lowy Institute, tác giả Muhammad Ersan Pamungkas* cho rằng cần cải thiện sự hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia thành viên thay vì tranh luận để lựa chọn ra một ngôn ngữ chính thức thứ hai.

Khu vực ASEAN có diện tích khoảng 4,5 triệu km2, tương đương 3% tổng diện tích đất liền của Trái đất, trải dài từ bang Rakhine (Myanmar) đến thị trấn Merauke (Indonesia), từ tỉnh Batanes (Philippines) đến đảo Rote (Indonesia). Với diện tích rộng lớn và đa dạng về địa hình, ASEAN không chỉ lớn về quy mô mà còn đa dạng về văn hóa, tín ngưỡng, dân tộc, truyền thống và ngôn ngữ.

Ý tưởng về một "ngôn ngữ chính thức" dành cho ASEAN đã được tranh luận từ lâu. Vấn đề này cũng đã thu hút được sự chú ý đáng kể trong thời gian gần đây.

Vào tháng Ba, Thủ tướng Malaysia Ismail Sabri Yaakob đề xuất đưa tiếng Bahasa Melayu (hay tiếng Mã Lai), là ngôn ngữ thứ hai của ASEAN cùng với tiếng Anh, vốn là ngôn ngữ làm việc lâu đời của các nước thành viên. Ông cho biết, tiếng Mã Lai đã được sử dụng ở một số quốc gia ASEAN như Indonesia, Brunei, Singapore và tại Nam Thái Lan, Nam Philippines và một số khu vực của Campuchia.

Liên quan đến vấn đề này, Ngoại trưởng Indonesia Retno LP Marsudi hồi tháng Tư tuyên bố rằng, đề xuất của Thủ tướng Malaysia nên được thảo luận thêm với các nước thành viên ASEAN khác, trong khi Bộ trưởng Giáo dục, Văn hóa, Nghiên cứu và Công nghệ Indonesia Nadiem Makarim thẳng thừng từ chối đề xuất này.

Nhìn chung, phần lớn các tổ chức khu vực đều không có một "ngôn ngữ chính thức" duy nhất. Chẳng hạn như Liên minh châu Âu (EU) công nhận 24 ngôn ngữ chính thức, đại diện cho các ngôn ngữ được sử dụng ở các nước thành viên. Trong khi đó, Liên minh châu Phi (AU) cũng thừa nhận sự đa dạng ngôn ngữ khi quy định ngôn ngữ chính thức của liên minh bao gồm tiếng Arab, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Swahili và "bất kỳ ngôn ngữ châu Phi nào khác".

Vậy, ngôn ngữ chính thức nào mới phù hợp với ASEAN?

Có thể là nguy cơ gây chia rẽ

Tiếng Indonesia chỉ được sử dụng ở Indonesia và chỉ được hiểu một phần bởi những người nói tiếng Mã Lai ở Singapore, Malaysia và Brunei. Tiếng Mã Lai được sử dụng ở Malaysia, Singapore và Brunei và những người nói tiếng Indonesia có thể hiểu ngôn ngữ này ở một mức độ nhất định.

Hầu hết người dân ở phần còn lại của ASEAN, bao gồm Philippines, Thái Lan, Lào, Việt Nam, Myanmar và Campuchia, đều không hiểu hai ngôn ngữ này.

Việc chỉ định một ngôn ngữ thực hiện các chức năng của nhiều ngôn ngữ khác sẽ là bất hợp lý. Nếu Đông Nam Á thực sự cần phải có ngôn ngữ chính thức, việc lựa chọn tất cả các ngôn ngữ quốc gia của các nước ASEAN sẽ là một bước đi khôn ngoan, đồng thời sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ làm việc cũng có thể là một ý tưởng không tồi.

Việc lựa chọn tiếng Indonesia, tiếng Mã Lai, hoặc bất kỳ ngôn ngữ Đông Nam Á nào khác làm ngôn ngữ chính thức của ASEAN, hoặc thậm chí là "ngôn ngữ thứ hai", sẽ không chỉ gây chia rẽ, mà còn bỏ qua nguyên tắc cơ bản của ASEAN là một hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á có chủ quyền nhằm thúc đẩy hợp tác liên chính phủ. ASEAN tìm cách thúc đẩy hội nhập kinh tế, chính trị, an ninh, quân sự, giáo dục và văn hóa xã hội giữa các thành viên và các nước châu Á khác.

Không những thế, việc áp đặt một trong các ngôn ngữ Đông Nam Á là ngôn ngữ chính thức còn có thể làm suy yếu chủ quyền và bản sắc dân tộc của các quốc gia khác.

Ngôn ngữ là một nhân tố quan trọng của bản sắc dân tộc. Ví dụ, Indonesia đã tuyên bố tiếng Mã Lai là ngôn ngữ chính thức của mình, tuy nhiên tiếng Bahasa Indonesia vẫn là một phần quan trọng khác trong bản sắc dân tộc Indonesia. Điều tương tự cũng diễn ra ở Malaysia, Thái Lan, Philippines và các nước khác trong khu vực.

Vấn đề ở khả năng kết nối của khu vực

Bên cạnh vấn đề ngữ nghĩa học, vấn đề cấp bách được đặt ra cho ASEAN không nằm ở việc thiết lập “ngôn ngữ chính thức” hay thậm chí là “ngôn ngữ chính thức thứ hai”, mà là việc cải thiện sự hiểu biết lẫn nhau giữa các quốc gia thành viên và các dân tộc trong khu vực.

Đáng tiếc, khả năng kết nối của khu vực vẫn nên là vấn đề cần bàn. Người Indonesia liệu có biết rõ các đối tác ASEAN của họ ở Lào hoặc trên bán đảo Mindanao không? Liệu người Singapore hiểu được bao nhiêu về đất nước và con người Brunei?

Công dân ASEAN có thực sự cảm thấy mình là một phần của khu vực hay chỉ đơn giản là người Indonesia, người Malaysia hoặc người Thái Lan sống ở các nước thành viên ASEAN?

Mục tiêu của ASEAN là thúc đẩy hòa bình và ổn định khu vực dựa trên pháp quyền và các nguyên tắc của hiến chương Liên hợp quốc, cũng như kích thích tăng trưởng kinh tế, tiến bộ xã hội và phát triển văn hóa. Nói một cách đơn giản, tổ chức khu vực này tồn tại nhằm tạo điều kiện hợp tác lẫn nhau giữa các quốc gia thành viên dựa trên nguyên tắc tôn trọng chủ quyền và bản sắc của nhau.

ASEAN được thành lập dựa trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau giữa các thành viên, bao gồm việc thừa nhận chủ quyền của mỗi quốc gia và chấp nhận các nền văn hóa và truyền thống đa dạng giữa các quốc gia thành viên.

Việc trao đặc quyền với một ngôn ngữ nhất định trong khu vực bằng cách chỉ định nó là "ngôn ngữ chính thức thứ hai" của ASEAN có thể trở thành một sai lầm. Điều này làm xói mòn bản sắc riêng của ASEAN và lý do hình thành hiệp hội từ lúc sơ khai.


* TS. Muhammad Ersan Pamungkas là chuyên gia về ngôn ngữ học tại Ban thư ký Nội các Cộng hòa Indonesia, đồng thời là dịch giả tự do. Ông viết bài cho Channel News Asia, The Jakarta Post... về đề tài văn hóa, ngôn ngữ, du lịch, truyền thông xã hội, cuộc sống đô thị và ASEAN.

Ông có thể giao tiếp bằng tiếng Bahasa Indonesia, tiếng Anh, tiếng Sunda và tiếng phổ thông Trung Quốc.

Ngoại giao khoa học bảo vệ môi trường biển: Con đường khai thông những bế tắc ở Biển Đông?

Ngoại giao khoa học bảo vệ môi trường biển: Con đường khai thông những bế tắc ở Biển Đông?

Tranh chấp trên Biển Đông có thể được xoa dịu bằng nỗ lực nghiên cứu khoa học chung nhằm giải quyết các vấn đề liên ...

Campuchia sẽ đăng cai ASEAN Para Games lần thứ 12 vào năm 2023

Campuchia sẽ đăng cai ASEAN Para Games lần thứ 12 vào năm 2023

Theo ông Tea Banh, Chủ tịch Ủy ban Tổ chức SEA Games Campuchia (CAMSOC), Thế Vận hội Đông Nam Á dành cho vận động viên ...

Bài viết cùng chủ đề

ASEAN

Xem nhiều

Đọc thêm

HLV Hansi Flick thêm trận chung kết Champions League 2024/25 vào lịch làm việc

HLV Hansi Flick thêm trận chung kết Champions League 2024/25 vào lịch làm việc

Tự tin vào khả năng Barcelona có thể đi đến tận cùng Champions League 2024/25, HLV Hansi Flick thêm trận chung kết vào lịch làm việc của mình.
'Vũ khí thương mại' của ông Trump có thể đánh ‘knock out’ nền kinh tế Anh

'Vũ khí thương mại' của ông Trump có thể đánh ‘knock out’ nền kinh tế Anh

Việc ông Trump có ý định sử dụng các vũ khí thương mại, có thể đặt ra thách thức lớn cho nền kinh tế Anh và chính sách ngoại giao ...
Cách tắt định vị iPhone vô cùng nhanh chóng và hiệu quả

Cách tắt định vị iPhone vô cùng nhanh chóng và hiệu quả

Tắt định vị trên iPhone giúp bảo vệ quyền riêng tư. Bài viết này sẽ hướng dẫn cách tắt định vị giúp bạn kiểm soát việc chia sẻ vị trí ...
Cách tạo tài khoản Tiktok Shop để bán hàng đơn giản

Cách tạo tài khoản Tiktok Shop để bán hàng đơn giản

TikTok đang trở thành kênh bán hàng trực tuyến được ưa chuộng. Dưới đây là các bước hướng dẫn nhanh để giúp bạn mở TikTok Shop bán hàng online hiệu ...
Hội thảo 'Hội chứng chuyển hóa - giải pháp chăm sóc sức khỏe từ dược liệu Việt'

Hội thảo 'Hội chứng chuyển hóa - giải pháp chăm sóc sức khỏe từ dược liệu Việt'

Ngày 20/11, Viện Nghiên cứu Ứng dụng Y dược Cổ truyền kết hợp cùng Công ty Omy Pharma tổ chức thành công buổi hội thảo trực tuyến về chủ đề ...
Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Haiti: Bạo lực leo thang nguy hiểm, Tổng thống Pháp dính 'vạ miệng' khiến Port-au-Prince nổi giận

Tình trạng bạo lực gia tăng tại thủ đô Port-au-Prince của Haiti đã cướp đi sinh mạng của hơn 4.500 người từ đầu năm tới nay.
'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

'Hạt hòa bình' gieo mầm ngoại giao nông sản Mỹ-Trung

Nhóm các nhà nghiên cứu Mỹ và Trung Quốc đang tiến hành dự án 'hạt hòa bình' nhằm thúc đẩy cân bằng thương mại nông nghiệp giữa hai nước.
Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Xung đột Nga-Ukraine: Đoán ý đồ người kế nhiệm, Tổng thống Biden đi thêm nước cờ 'một mũi tên trúng hai đích'

Mặc dù sắp mãn nhiệm nhưng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có một quyết định quan trọng liên quan đến xung đột Nga-Ukraine.
Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Cái 'gật đầu muộn mằn' của Tổng thống Biden với Ukraine: Thay đổi cục diện hay thêm dầu vào lửa?

Tổng thống Joe Biden đã quyết định 'xé rào' vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, những 'đòn giáng' không thể tạo ra bằng lời nói.
Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Ngoại giao đa phương của Việt Nam tạo tiếng vang trên truyền thông Mexico

Truyền thông Mexico đề cao vị thế và sự tham gia, đóng góp hiệu quả của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương gần đây như APEC, G20...
Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Mỹ-Trung chạy đua ngoại giao đường sắt, tìm đường tới mỏ khoáng sản châu Phi

Nhằm tiếp cận trữ lượng khoáng sản khổng lồ của châu Phi, Mỹ và Trung Quốc đã bỏ vốn đầu tư cơ sở hạ tầng, bao gồm ngoại giao đường sắt tại đây.
Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử

Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử

Chuyên gia Trung Quốc: Bài viết 'Chống lãng phí' của Tổng Bí thư Tô Lâm nêu bật nhiệm vụ quan trọng của Việt Nam trước cơ hội lịch sử của “kỷ nguyên vươn mình".
Phiên bản di động