ASEAN: Quyết tâm vượt khó để phục hồi, viết tiếp câu chuyện thành công

Lần đầu tiên Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN và gần 20 đối tác nhóm họp trực tiếp tại khu vực sau ba năm bị gián đoạn bởi Covid-19, các cuộc họp diễn ra khi chỉ còn ít ngày nữa ASEAN đón “sinh nhật tuổi 55”…

Những điều đó khiến cho kỳ họp Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN (AMM) lần thứ 55 và các Hội nghị liên quan - đợt hoạt động cấp Bộ trưởng Ngoại giao quan trọng nhất trong năm trở nên thật đặc biệt và ý nghĩa.

Trong các ngày 2-5/8, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và đối tác tham dự hơn 20 hoạt động trong khuôn khổ ASEAN, ASEAN+1, ASEAN+3, Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), thảo luận về tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, xây dựng định hướng phát triển Cộng đồng ASEAN sau 2025, kiểm điểm và định hướng quan hệ giữa ASEAN với các đối tác và trao đổi về tình hình quốc tế và khu vực.

Đoàn kết là chìa khóa

Kỳ họp lần này là dịp để các nước nhìn lại chặng đường mà ASEAN đã đi qua, củng cố niềm tin vào các giá trị làm nên thành công của Hiệp hội là đoàn kết, đồng thuận, tự cường và thích ứng, để từ đó cùng tiếp tục phấn đấu cho những bước phát triển tiếp theo.

Thời gian 55 năm có lẽ chỉ như cái “chớp mắt” của lịch sử nhưng với ASEAN đó là một hành trình trưởng thành và phát triển vô cùng quý giá. Tại lễ khai mạc AMM-55, Thủ tướng Campuchia Hun Sen nhận định trong 55 năm qua, ASEAN đã đạt được những thành tựu ngoài kỳ vọng, đưa Đông Nam Á từ khu vực của đối đầu, bất đồng và nghi kỵ thành khu vực của hợp tác, phát triển và tin cậy.

Tình hình khu vực và quốc tế tiếp tục diễn biến khó lường, thách thức ngày càng gia tăng. Trong bối cảnh đó, theo Thủ tướng Hun Sen, hơn bao giờ hết, ASEAN cần đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm, nỗ lực xây dựng Cộng đồng “thống nhất trong đa dạng”, gắn kết, bao trùm và hợp tác. Với chủ đề ASEAN 2022 “ASEAN Hành động: Cùng ứng phó các thách thức”, Thủ tướng Hun Sen bày tỏ ASEAN đã thể hiện quyết tâm cùng vượt khó khăn, đặc biệt là thúc đẩy phục hồi sau đại dịch, thực hiện Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển (UNCLOS) 1982.

Hành động thống nhất, phản ứng linh hoạt

Với tinh thần ấy, tại AMM-55, các Bộ trưởng tập trung thảo luận các ưu tiên của ASEAN trong năm nay, trong đó có các nỗ lực phục hồi và nâng cao khả năng ứng phó dịch bệnh, thúc đẩy tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN, bàn phương hướng nâng cao hiệu quả triển khai các Kế hoạch Tổng thể trên ba trụ cột Cộng đồng, chia sẻ quan điểm về xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025 nhằm định hướng nâng cao mức độ và chất lượng liên kết của ASEAN. Các nước nhất trí ASEAN cần phát huy trách nhiệm, duy trì đoàn kết, hành động thống nhất và phản ứng linh hoạt trong mọi tình huống.

Cùng với các nỗ lực phục hồi, các Bộ trưởng nhấn mạnh hợp tác nghiên cứu, sản xuất vaccine, củng cố hệ thống y tế; đồng thời, cần chú ý kết nối, thu hẹp khoảng cách phát triển, ứng phó biến đổi khí hậu, an ninh lương thực và năng lượng.

Bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình Myanmar, các nước hoan nghênh và ủng hộ nỗ lực của Chủ tịch ASEAN và Đặc phái viên của Chủ tịch trong hỗ trợ thực hiện Đồng thuận năm điểm. Các Bộ trưởng dành nhiều thời gian trao đổi về các giải pháp để ASEAN tham gia hiệu quả, xây dựng môi trường thuận lợi cho đối thoại ở Myanmar.

Các nước cũng trao đổi về một số vấn đề đang nổi lên tại khu vực, đặc biệt là những diễn biến mới trên Biển Đông, trong cạnh tranh nước lớn, xung đột ở Ukraine và tình hình bán đảo Triều Tiên. Các nước kêu gọi các bên liên quan kiềm chế, tránh hành động gây phức tạp tình hình, tôn trọng luật pháp quốc tế, tinh thần và nguyên tắc các văn kiện chung như Hiến chương Liên hợp quốc, Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), UNCLOS 1982…

Thời gian qua, quan hệ giữa ASEAN với các đối tác đã được mở rộng và làm sâu sắc hơn với việc nâng cấp quan hệ đối tác gần đây. Tại AMM-55, các Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN cần tiếp cận cân bằng, có tiếng nói chung, phát huy hiệu quả các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, đề cao đối thoại, thúc đẩy tin cậy và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Trong các cuộc họp giữa ASEAN với các đối tác, các Bộ trưởng cùng đánh giá việc thực hiện các Kế hoạch Hành động giữa ASEAN với từng đối tác, để từ đó, đề xuất đường hướng và biện pháp thúc đẩy hợp tác, đặt biệt trong những lĩnh vực cùng quan tâm như ứng phó dịch bệnh, biến đổi khí hậu, chuyển đổi số, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, phát triển bền vững…

Việt Nam chủ động, tích cực và trách nhiệm

Ngay từ khâu chuẩn bị, Việt Nam đã tham gia và đóng góp tích cực trên tất cả các mảng việc, trong đó có việc đàm phán xây dựng văn kiện của các Hội nghị như dự thảo Thông cáo chung AMM-55, Tuyên bố Chủ tịch các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN với các đối tác, Kế hoạch hành động Hiệp ước Khu vực Đông Nam Á không có vũ khí hạt nhân…

Với phương châm chủ động, tích cực và có trách nhiệm, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn và đoàn Việt Nam đã phối hợp chặt chẽ với Chủ tịch ASEAN 2022 Campuchia để có được thành công chung của Hội nghị.

Trong khuôn khổ các cuộc họp, đoàn Việt Nam tham gia, đóng góp ý kiến xây dựng trong các nội dung thảo luận, từ xây dựng Cộng đồng ASEAN, định hướng phát triển của ASEAN sau 2025, ứng phó dịch Covid-19, phục hồi, tăng cường và làm sâu sắc quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, phát huy vai trò trung tâm của ASEAN.

Chia sẻ nhận định về duy trì đoàn kết và cân bằng của ASEAN, nhất là vai trò “trung gian thực tâm”, tại AMM-55, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn khuyến khích các nước kiên trì lập trường chung về Biển Đông, phấn đấu duy trì môi trường thuận lợi cho COC hiệu lực và hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982. Bộ trưởng cũng tái khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam về các vấn đề quốc tế và khu vực như xung đột tại Ukraine, cạnh tranh nước lớn và tình hình Myanmar.