Đối với Trung Quốc, New Zealand từ lâu đã được coi là một trong những đối tác thân thiết nhất trong khu vực, nhưng nước này ngày càng trở nên táo bạo trong việc chỉ trích vai trò của Bắc Kinh ở Nam Thái Bình Dương. Trong khi đó, Australia ngày càng thân thiết hơn với Mỹ để đáp trả sức mạnh quân sự ngày càng mở rộng của Trung Quốc.
Trang The Interpreter của Australia ngày 13/6 đăng bài viết rằng có một câu hỏi mà chính phủ Australia, từ Thủ tướng Anthony Albanese trở xuống, sẽ cố gắng trả lời trong chuyến thăm kéo dài 4 ngày của Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường tới Australia - chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo cấp cao Trung Quốc kể từ năm 2017 - đó là: “Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường là ai?”.
| Thủ tướng Lý Cường và Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon (trái) trong lễ đón chính thức tại thủ đô Wellington, ngày 13/6. (Nguồn: AFP) |
Có một thực tế vẫn không đổi, đó là cho đến nay, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của cả Australia và New Zealand.
Trong 6 ngày, ông Lý Cường sẽ đặt chân đến 5 thành phố khác nhau, gặp 2 thủ tướng, hội đàm với một loạt lãnh đạo doanh nghiệp và bắt tay vào thực hiện hoạt động “ngoại giao gấu trúc” của Trung Quốc.
Mối quan hệ của Trung Quốc với cả 2 nước tới thăm đã thay đổi mạnh mẽ trong 7 năm kể từ khi người tiền nhiệm của ông là Lý Khắc Cường công du khu vực Down Under (dùng để chỉ Australia và New Zealand hay các quốc đảo Thái Bình Dương).
Thông điệp của Trung Quốc tại New Zealand
Nhà phân tích địa chính trị người New Zealand Geoffrey Miller cho rằng chuyến thăm của ông Lý Cường mang theo thông điệp: “Đừng đặt mọi thứ vào tình thế nguy hiểm”.
New Zealand đang cân nhắc xem có nên đóng vai trò hạn chế trong Hiệp ước an ninh AUKUS giữa Washington, London và Canberra hay không – một hiệp ước được coi là chìa khóa để chống lại sự mở rộng quân sự của Trung Quốc.
Đồng thời, Bộ trưởng Ngoại giao Winston Peters từng lên án những nỗ lực của Trung Quốc nhằm tăng cường dấu ấn an ninh của nước này tại quần đảo Thái Bình Dương.
Chuyên gia Miller từ Đại học Victoria ở Wellington cho biết ông Lý Cường có thể sẽ mang “củ cà rốt” tới để cố gắng xoa dịu lập trường này. Ông nhận định, Bắc Kinh có thể sẽ đưa ra các biện pháp khích lệ để cho New Zealand thấy “những gì nước này có thể mất” nếu đồng ý tham gia phát triển công nghệ quốc phòng cùng AUKUS.
Ông nói: “Trung Quốc biết rằng chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra. Vì vậy, có cơ hội gây ấn tượng với New Zealand về sức nặng của quyết định đó”.
New Zealand là 1 trong những quốc gia phát triển đầu tiên ký kết thỏa thuận thương mại tự do với Bắc Kinh và ngày nay, gần 1/3 số hàng hóa xuất khẩu của nước này được vận chuyển sang Trung Quốc. Người tiêu dùng Trung Quốc tiêu thụ với số lượng rất lớn, đặc biệt là thịt, sữa và rượu vang cao cấp của New Zealand.
Thủ tướng Lý Cường trong mắt Australia
Về lý thuyết, chỉ riêng chức danh của ông Lý Cường đã mang lại cho ông tầm vóc và ảnh hưởng to lớn. Với tư cách là Thủ tướng Trung Quốc, ông đứng đầu Quốc vụ viện - người đứng đầu bộ máy chính phủ rộng lớn của đất nước. Quan trọng hơn, ông đứng thứ hai trong cơ quan quyền lực nhất của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), Ban Thường vụ Bộ Chính trị gồm 7 thành viên.
Điều bất thường đối với một nhà lãnh đạo Trung Quốc là kinh nghiệm làm việc của ông Lý trước khi đến Bắc Kinh gần như hoàn toàn ở trong và xung quanh tỉnh ven biển giàu có nơi ông sinh ra, đó là Chiết Giang, giáp Thượng Hải. Ở Chiết Giang, ông Lý đã làm việc nhiều năm ở các thành phố Ôn Châu và Hàng Châu. Ông cũng là Bí thư tỉnh ủy Giang Tô lân cận, có trụ sở tại Nam Kinh. Trước khi chuyển đến Bắc Kinh, ông đứng đầu Thượng Hải - thủ đô thương mại của Trung Quốc.
| Thủ tướng Lý Cường phát biểu tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc 2024, ngày 24/3. (Nguồn: AFP) |
Những tỉnh và thành phố này nằm trong số những tỉnh giàu có nhất Trung Quốc vì nền kinh tế của họ phụ thuộc vào khu vực tư nhân và ngoại thương. Nền tảng đó đã giúp ông có được kinh nghiệm độc đáo đối với một nhà lãnh đạo Trung Quốc khi làm việc với doanh nghiệp tư nhân.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khá "mạnh tay" với một số doanh nhân nổi tiếng trong nhiệm kỳ thứ hai của mình. Tuy nhiên, trong năm qua, ông Tập Cận Bình đã đảo ngược lộ trình, một phần do sự thúc giục của Thủ tướng Lý Cường, người luôn đi đầu trong nỗ lực trấn an các doanh nhân, và một phần là để đưa nền kinh tế Trung Quốc thoát khỏi tình trạng suy thoái.
Ông Lý Cường cũng là nhân vật trung tâm trong sự thống trị toàn cầu về xe điện của Trung Quốc, điều khiến Mỹ, Nhật Bản và châu Âu lo ngại. Người đứng đầu chính phủ Trung Quốc đã thu hút các doanh nhân nước ngoài để thúc đẩy ngành công nghiệp trong nước.
Với tư cách là Bí thư Thượng Hải, ông Lý Cường từng đàm phán với tỷ phú Mỹ Elon Musk để đưa Tesla vào thành phố, lần đầu tiên Trung Quốc cho phép một công ty nước ngoài sản xuất ô tô mà không có đối tác địa phương.
Trên thực tế, người Trung Quốc đã học được nhiều điều từ Tesla và hệ sinh thái nhà cung cấp tập trung xung quanh siêu nhà máy tiên tiến ở Thượng Hải. Ngược lại, điều đó đã giúp các công ty tư nhân Trung Quốc xây dựng các công ty hàng đầu thế giới của riêng họ.
Tỷ phú Mỹ đã yêu cầu ông Lý Cường xây dựng nhà máy Tesla trong hai năm. Cuối cùng, nó được xây dựng trong chưa đầy một nửa thời gian.
Với Australia, Thủ tướng Lý Cường được cho là có mối liên hệ cá nhân. Theo chuyên gia Cheng Li (Đại học Hong Kong), con gái của ông từng theo học ở Australia. Tuy nhiên, đó cũng không phải là điều mà bất kỳ nhà lãnh đạo Trung Quốc nào cũng sẽ đề cập trước công chúng.
Dự kiến, Thủ tướng Lý Cường sẽ bay từ trung tâm thương mại Auckland của New Zealand để đến thành phố Adelaide phía Nam nước Australia vào sáng 15/6.
Nằm ngay trước cửa ngõ vùng sản xuất rượu vang Barossa nổi tiếng, Adelaide là quê hương của Ngoại trưởng Penny Wong, người được cho là đã giúp ổn định quan hệ giữa Canberra và Bắc Kinh.
Rượu vang Australia nằm trong số hàng loạt mặt hàng bị cấm nhập khẩu từ Trung Quốc vào thời điểm tranh chấp thương mại gay gắt kéo dài nhiều năm và chỉ mới bắt đầu lắng xuống gần đây. Trong khi xuất khẩu rượu vang, than đá, gỗ, lúa mạch và thịt bò phần lớn đã phục hồi trở lại thì các rào cản thương mại vẫn tồn tại đối với tôm hùm đá Australia.
Một trong những điểm dừng chân đầu tiên của Thủ tướng Lý Cường tại Australia sẽ là Vườn thú Adelaide, được nhiều người coi là tín hiệu cho thấy 2 con gấu trúc khổng lồ Wang Wang và Fu Ni, từng được Trung Quốc cho mượn từ năm 2009, sẽ được ở lại đất nước này.