Ba bài báo không bao giờ quên

Phải nói rằng trong cuộc đời ngoại giao, tôi có mối quan hệ thân thiết với các anh chị em trong Tuần báo Quốc Tế, nay là Thế giới & Việt Nam và có nhiều duyên nợ với Tuần báo. Chính những sự cổ vũ, động viên của anh chị em trong Ban biên tập qua các thời kỳ, tôi đã viết một số bài báo về các vấn đề chính trị, kinh tế và ngoại giao, kể cả các câu chuyện ngoại giao mà bản thân đã trải nghiệm. Nhưng có lẽ kỷ niệm nhất đối với tôi là ba bài báo mà tôi không bao giờ quên.

Xuất hành đầu Xuân và bát bún bung

Nhớ lại vào những ngày đầu xuân năm Ất Hợi, Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm đã đi thăm chính thức Philippines, Australia và Malaysia từ 3-14/2/1995. Tổng Biên tập Báo Quan hệ Quốc Tế đề nghị tôi viết bài về chuyến thăm này vì tôi đi tháp tùng Đoàn với cương vị là Phó Vụ trưởng Vụ khu vực. Ngay sau khi trở về nước, tôi đã viết ngay bài báo Xuất hành đầu Xuân tường thuật và đánh giá rằng kết quả chuyến xuất hành đầu xuân của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Cầm tới thăm các nước láng giềng khu vực báo hiệu mùa đối ngoại thành công của Đảng và Nhà nước ta.

Thực tế đã chứng minh năm 1995 hoạt động đối ngoại của ta đã thành công rực rỡ, trong đó nổi bật nhất là Việt Nam tham gia ASEAN 7/1995. Thật là may mắn, tháng 5/1995, tôi được Bộ trưởng Bộ Ngoại giao cử làm Tham tán Công sứ, Đại biện lâm thời Việt Nam tại Brunei Darussalam với sứ mệnh quan trọng đầu tiên là mở Đại sứ quán và chuẩn bị đón đoàn Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm tham dự Lễ kết nạp Việt Nam vào ASEAN, dự Hội nghị Bộ trưởng ASEAN tại Thủ đô Bandar Seri Bagawan.

Do tầm quan trọng của Hội nghị này mà Bộ trưởng quyết định mời tất cả các Đại sứ nước ta tại các nước ASEAN đến Brunei tham dự Lễ gia nhập Việt Nam vào ASEAN, đánh dấu sự khởi đầu quá trình Việt Nam hội nhập vào khu vực và quốc tế.

Sau khi nhận được nhuận bút bài báo này, tôi đã mời các anh chị em trong Ban biên tập ăn trưa với món bún bung. Trước khi ăn, tôi tuyên bố do tiền nhuận bút "khiêm tốn", nên chỉ đủ mỗi người ăn một bát bún, nhưng dọc mùng ăn thoải mái. Đến bây giờ gặp lại tôi, anh chị em vẫn nhắc đến kỷ niệm này.

Quốc yến không theo thông lệ

Cuối đời ngoại giao, tôi được cử làm Đại sứ ta tại Brazil. Sau khi tôi kết thúc nhiệm kỳ về nước, anh chị em trong Ban Biên tập đề nghị tôi viết những câu chuyện ngoại giao mà tôi thấy ấn tượng nhất. Đáp lại đề nghị đó, tôi đã viết hai câu chuyện mà tôi không bao giờ quên.

Hồi tháng 7/2007, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh thăm chính thức Brazil. Trong lúc trao đổi với Bộ Ngoại giao Brazil về chương trình, Chính phủ Brazil quyết định đón Tổng Bí thư ta theo lễ tân như đón cấp nguyên thủ quốc gia. Tuy nhiên theo thông lệ, Brazil tổ chức Quốc yến vào buổi trưa và dưới hình thức buffet. Điều này hoàn toàn khác hẳn với lễ tân của ta cũng như của nhiều nước. Tôi đã phải trình bày, giải thích rõ việc này cho lãnh đạo ta và phía ta đồng ý theo thông lệ của bạn.

Tôi nhớ mãi tại buổi Quốc yến đó, Tổng thống Lula đã dẫn Tổng Bí thư ta đến bàn để các món ăn dân tộc của các địa phương Brazil và mời Tổng Bí thư lấy từng món một cho vào đĩa, sau đó cùng ra ngồi vào bàn danh dự. Chính hình thức ăn buffet làm cho lãnh đạo cấp cao hai nước gần gũi nhau hơn, thân thiết với nhau hơn như anh em trong một nhà. Kết quả không ngờ của chuyến thăm này là hai nước đã thiết lập mối quan hệ Đối tác toàn diện, bình đẳng cùng có lợi.

Điều khiếu nại của Tổng thống Lula

Câu chuyện thứ hai xảy ra trong chuyến thăm cấp nhà nước của Tổng thống Lula tới Việt Nam tháng 7/2008. Tôi nhớ mãi là sau khi kết thúc hội đàm giữa Chủ tịch Nguyễn Minh Triết với Tổng thống Lula ngày 10/7/2008, Tổng thống nói với Chủ tịch nước ta: "Thưa Ngài Chủ tịch, tôi có một điều khiếu nại".

Mọi người đều ngạc nhiên không hiểu Tổng thống khiếu nại điều gì và sau một phút mọi người dò hỏi, nhìn nhau lo lắng, Tổng thống vui vẻ cười nói: "Điều khiếu nại là tôi được biết Việt Nam là nước xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới, chỉ sau Brazil, thế mà trong cuộc hội đàm này, các bạn chỉ mời tôi uống nước chè, không cho tôi được thưởng thức hương vị đậm đà của cà phê Việt Nam".

Sau khi nghe Tổng thống nói vậy, mọi người thở phào nhẹ nhõm, cười nói vui vẻ và cảm thấy tình cảm của Tổng thống dành cho nhân dân Việt Nam như người nhà. Chủ tịch nước đã cảm ơn về lời khiếu nại chân tình của Tổng thống và chỉ thị cho lễ tân phục vụ cà phê cho Tổng thống và những người tham dự hội đàm ngay.

Nguyễn Thạc DĩnhNguyên Đại sứ Việt Nam tại Brazil