Ba định hướng lớn trong quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam-Philippines

Xin Bộ trưởng cho biết những dấu ấn, thành tựu quan trọng của quan hệ Việt Nam-Philippines trong 45 năm qua?

Việt Nam và Philippines có mối quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời. Hai nước đã bắt đầu giao thiệp và giao thương từ nhiều thế kỷ trước. Ngày 12/7/1976, với việc hai bên ra Thông cáo chung thiết lập quan hệ ngoại giao, Philippines đã trở thành nước thứ tư trong ASEAN chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam.

Ba định hướng lớn trong quan hệ Đối tác chiến lược Việt Nam - Philippines

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc hội kiến với Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 28-29/9/2016. (Nguồn: TTXVN)

Philippines cũng là một trong những nước đầu tiên trong ASEAN ký kết Thỏa thuận Hợp tác Thương mại, Khoa học và Kỹ thuật với Việt Nam (9/1/1978), tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng thúc đẩy giao thương giữa hai nước sau này.

Đặc biệt, việc hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược (17/11/2015) đã đưa quan hệ hợp tác Việt Nam - Philippines sang trang mới, với tầm vóc và nội hàm toàn diện hơn, sâu rộng hơn cả về song phương và đa phương.

Các cơ hội và tiềm năng hợp tác giữa hai nước đã được hiện thực hóa thành những kết quả cụ thể trên các lĩnh vực từ chính trị đối ngoại, thương mại, đầu tư, an ninh, quốc phòng tới các lĩnh vực giáo dục, văn hóa, du lịch, giao lưu nhân dân… cũng như tại các tổ chức và diễn đàn khu vực và quốc tế.

Quan hệ chính trị, ngoại giao giữa hai nước ngày càng gắn bó; tin cậy chính trị gia tăng; trao đổi và tiếp xúc cấp cao và các cấp được duy trì thường xuyên. Ngay khi đại dịch Covid-19 có dấu hiệu diễn biến phức tạp, lãnh đạo hai nước đã điện đàm để trao đổi về kinh nghiệm ứng phó dịch bệnh, các biện pháp hỗ trợ lẫn nhau cũng như phương hướng hợp tác hậu Covid-19.

Hai bên đã thiết lập và triển khai hiệu quả các cơ chế, thỏa thuận quan trọng, mang tính định hướng cho quan hệ song phương như: Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam - Philippines cấp Bộ trưởng Ngoại giao (3/1994), Tuyên bố chung về nguyên tắc 9 điểm giải quyết tranh chấp ở Biển Đông (11/1995), Tuyên bố chung về Khuôn khổ hợp tác song phương trong 25 năm đầu thế kỷ XXI và thời kỳ tiếp theo (11/2002)…

Hiện hai bên đang thực hiện hiệu quả Chương trình hành động giai đoạn 2019-2024 triển khai quan hệ Đối tác chiến lược.

Quan hệ kinh tế ngày càng khởi sắc. Trong 10 năm qua, kim ngạch thương mại giữa hai nước đã tăng hơn gấp đôi, từ 2,4 tỷ USD vào năm 2010 lên 5,3 tỷ USD vào năm 2020. Philippines là đối tác thương mại lớn thứ năm và là đối tác nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch thương mại gạo tăng đều hàng năm và lần đầu tiên đạt trên 1 tỷ USD vào năm 2020.

Philippines hiện là nhà đầu tư đứng thứ 28/140 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam với tổng vốn đầu tư tăng hơn gấp đôi, từ 276 triệu USD vào năm 2010 lên gần 620 triệu USD vào năm 2020.

Hợp tác quốc phòng, an ninh, giao lưu nhân dân cũng được hai nước chú trọng thúc đẩy và đạt nhiều kết quả tích cực. Việt Nam và Philippines tích cực hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau tại các tổ chức, diễn đàn đa phương và khu vực như Liên hợp quốc, ASEAN, APEC, ASEM…

Hai nước gắn kết chặt chẽ dưới mái nhà chung ASEAN, cùng các nước thành viên khác chèo lái con thuyền ASEAN vượt qua khó khăn, thách thức chưa từng có của đại dịch Covid-19, nỗ lực xây dựng một Cộng đồng ASEAN đoàn kết, tự cường; tăng cường vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề an ninh, chiến lược của khu vực; thúc đẩy chủ nghĩa đa phương và hệ thống quốc tế với Liên hợp quốc là trung tâm, tuân thủ luật pháp quốc tế.

Có thể nói, quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước, trải qua 45 năm được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân xây dựng, vun đắp đang phát triển ngày càng sâu rộng, thực chất và hiệu quả, phù hợp với mối quan hệ Đối tác chiến lược.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Teodoro Lopez Locsin Jr. trong chuyến thăm Việt Nam từ ngày 7-10/7/2019. (Nguồn: TTXVN)

Định hướng phát triển quan hệ Việt Nam-Philippines trong thời gian tới, thưa Bộ trưởng?

Để thúc đẩy quan hệ Việt Nam-Philippines phát triển ngày càng sâu sắc và thực chất, trong thời gian tới chúng ta cần tập trung vào ba định hướng lớn:

Một là, cần tiếp tục củng cố, tăng cường tình hữu nghị truyền thống và tin cậy chính trị cao giữa lãnh đạo và nhân dân hai nước. Việt Nam và Philippines chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược và tương đồng về quy mô dân số, trình độ phát triển. Đó là nền tảng quan trọng góp phần thúc đẩy quan hệ chính trị giữa hai nước ngày càng sâu sắc, tin cậy ở tất cả các cấp, trên tất cả các kênh Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Quốc hội và nhân dân.

Các cuộc trao đổi và tiếp xúc giữa Lãnh đạo hai nước cũng như các cơ chế hợp tác song phương được duy trì hiệu quả góp phần củng cố lòng tin chính trị, tháo gỡ khó khăn, mở ra cơ hội hợp tác trên nhiều lĩnh vực.

Trước mắt, hai bên cần phối hợp tổ chức tốt Kỳ họp lần thứ tư Ủy ban hỗn hợp về hợp tác song phương Việt Nam-Philippines cấp Bộ trưởng Ngoại giao và Tham khảo chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao lần thứ nhất trong năm 2021.

Hai bên cũng cần đẩy mạnh hợp tác ứng phó đại dịch Covid-19; tận dụng các cơ chế và thỏa thuận sẵn có để giải quyết các vướng mắc trong hợp tác trên biển như Ủy ban hỗn hợp về Biển và Đại dương, Hiệp định Vận tải biển (1992), Thỏa thuận song phương về Tìm kiếm cứu nạn trên biển (2010)…; phối hợp và ủng hộ lẫn nhau tại các cơ chế hợp tác đa phương, khu vực, đóng góp vào hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.

Những chiếc xe bus đầu tiên của Thaco xuất khẩu sang Philippines tại cảng Chu Lai, ngày 28/12/2019. (Nguồn: Nhân dân)

Hai là, Việt Nam và Philippines là hai thị trường tiềm năng, cần nỗ lực đưa hợp tác kinh tế trở thành một trong những động lực phát triển chủ chốt hướng tới phục hồi, phát triển bền vững sau đại dịch, tham gia hiệu quả vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Việt Nam là nước xuất khẩu nông sản hàng đầu trong khu vực trong khi Philippines là nước đông dân thứ hai trong ASEAN.

Hai nước có nền kinh tế mở, hội nhập sâu rộng, đồng thời đều là thành viên của Hiệp định RCEP; do đó, tiềm năng hợp tác giữa hai nước rất lớn. Trước mắt, cần nỗ lực tạo thuận lợi cho kết nối giao thương và đẩy mạnh đầu tư, nhất là trong các lĩnh vực hai bên có tiềm năng và thế mạnh như nông nghiệp, công nghiệp, điện tử, du lịch, phát triển kinh tế biển…, mở rộng sang các lĩnh vực mới phù hợp với thời đại công nghệ 4.0 như chuyển đổi số, thương mại điện tử, kinh tế xanh...

Để có thể kết nối hiệu quả vào chuỗi cung ứng hàng hóa toàn cầu, hai bên cần hợp tác nâng cao năng lực, tận dụng hiệu quả các lợi ích từ các thỏa thuận thương mại tự do trong khuôn khổ ASEAN và với các đối tác, đặc biệt là Hiệp định RCEP.

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng trao tặng vật tư y tế của Chính phủ và nhân dân Việt Nam cho Chính phủ và nhân dân Philippines phòng chống Covid-19, ngày 18/5/2020. (Ảnh: Tuấn Anh)

Ba là, cần tiếp tục đẩy mạnh hợp tác giữa hai nước trong các tổ chức và diễn đàn khu vực và quốc tế nhằm duy trì một môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác và thịnh vượng. Việt Nam và Philippines coi trọng vai trò của các cơ chế hợp tác đa phương với Liên hợp quốc là trung tâm trong thúc đẩy giải quyết những vấn đề mang tính toàn cầu; chia sẻ quan điểm trong nhiều vấn đề liên quan đến hòa bình, an ninh chung của cả khu vực, trong đó có vấn đề Biển Đông.

Hai bên cần tiếp tục hợp tác thúc đẩy ASEAN tăng cường đoàn kết, phát huy vai trò trung tâm và thể hiện lập trường chung đối với các vấn đề này, trên cơ sở đảm bảo hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải ở Biển Đông; giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982; thực hiện đầy đủ, nghiêm túc DOC và sớm đạt được COC hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Đồng thời, hai bên cũng cần hợp tác chặt chẽ, tiếp tục thể hiện được vai trò chủ đạo của ASEAN trong thảo luận các vấn đề khu vực và quốc tế tại các tổ chức và diễn đàn đa phương như Liên hợp quốc, APEC, ASEM…

Với những nỗ lực, quyết tâm của hai bên và trên hết là tình hữu nghị bền chặt giữa hai dân tộc suốt 45 năm qua, tôi tin tưởng quan hệ Việt Nam-Philippines sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, hiệu quả, vì lợi ích của nhân dân hai nước cũng như góp phần quan trọng vào việc tạo dựng môi trường hòa bình, hợp tác, ổn định và phát triển ở khu vực và trên thế giới.