Bằng chứng khảo cổ hé lộ điều bất ngờ về người Trung Quốc 8.000 năm trước

Bằng chứng khảo cổ cho thấy quá trình con người thuần hóa lợn rừng (sus scrofa) đã diễn ra song song với sự phát triển của nghề trồng lúa và lối sống định canh trong xã hội cổ đại ở miền Nam Trung Quốc khoảng 8.000 năm trước. (Nguồn: SCMP)

Các nhà khảo cổ đến từ Trung Quốc và Mỹ vừa công bố một nghiên cứu cho thấy người dân quốc gia này có thể đã biết thuần hóa lợn cách đây khoảng 8.000 năm.

Nhóm nghiên cứu gồm các chuyên gia từ Đại học Dartmouth (Mỹ) và Viện Di tích văn hoá và Khảo cổ học tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc) đã khảo sát hai di chỉ thời kỳ đồ đá mới tại vùng châu thổ sông Dương Tử.

Nghiên cứu mà nhóm thực hiện và công bố ngày 9/6 trên Tạp chí khoa học Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) là công trình đầu tiên phát hiện loài lợn từng ăn thức ăn nấu chín và rác thải của con người.

Tin liên quan
Chứng tích Pharaoh Ai Cập cổ đại lần đầu tiên được phát hiện hé lộ mối quan hệ nền văn minh sông Nile và khu vực Trung Đông

Theo các nhà khảo cổ, những phát hiện này cho thấy quá trình con người thuần hóa lợn rừng (sus scrofa) đã diễn ra song song với sự phát triển của nghề trồng lúa và lối sống định canh trong xã hội cổ đại ở miền Nam Trung Quốc khoảng 8.000 năm trước.

Từ trước đến nay, nhiều học giả vẫn cho rằng người dân ở vùng Trung Đông mới là những người đầu tiên thuần hóa lợn.

Năm 2017, Tạp chí Scientific Reports đăng tải một nghiên cứu khẳng định người dân Trung Đông đã đưa lợn đến Bắc Âu vào khoảng năm 4500 trước Công nguyên, từ đó tạo điều kiện để người châu Âu thuần hóa lợn rừng bản địa.

Việc loài lợn chuyển mình từ giống lợn rừng to lớn, hung dữ, sống biệt lập trong rừng sâu sang vật nuôi thân thiện với con người đã đặt ra không ít câu hỏi cần lý giải, nhất là khi quá trình thuần hóa này mang theo nhiều hệ quả sâu sắc về kinh tế, xã hội và sinh thái trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại.

Lợn nhà hiền hơn lợn rừng, nên dễ sống gần con người. Chúng cũng có đầu, mõm và răng nhỏ hơn tổ tiên hoang dã.

Miền Nam Trung Quốc từ lâu được xem là một trong những khu vực có khả năng là nơi xuất phát của quá trình thuần hóa lợn song việc xác định chính xác thời điểm cùng bản chất của quá trình này vẫn là thách thức lớn đối với giới khoa học.

Bằng chứng khảo cổ hé lộ người Trung Quốc đã sớm thuần hóa lợn từ thời đồ đá mới

Một số mẫu răng hàm lợn được phân tích trong nghiên cứu. (Nguồn: Đại học Dartmouth)

Để đi tìm lời giải cho câu hỏi đó, nhóm nghiên cứu do học giả Jiajing Wang, Phó Giáo sư ngành Nhân học tại Đại học Dartmouth dẫn đầu đã lựa chọn hai di chỉ khảo cổ thời đồ đá mới là Tỉnh Đầu Sơn (Jingtoushan) và Khóa Hồ Kiều (Kuahuqiao) tại vùng hạ lưu sông Dương Tử.

Hai di chỉ này có niên đại ít nhất 8.000 năm và gắn liền với thời kỳ người cổ đại bắt đầu chăn nuôi, trồng trọt. Nhóm nghiên cứu đã thu thập răng hàm của 32 con lợn được khai quật tại hai địa điểm nói trên nhằm tìm hiểu chế độ ăn của chúng theo thời gian.

Phân tích vi hóa thạch trong răng đã giúp nhóm chuyên gia phát hiện 240 hạt tinh bột, cho thấy lợn từng ăn thực vật. Những mẫu này cho thấy lợn đã tiêu thụ các loại thực phẩm nấu chín như gạo và khoai, đồng thời cũng ăn quả sồi, cỏ dại và nhiều loại cây khác.

Các nhà nghiên cứu còn tìm thấy trứng hình cầu, màu nâu vàng bám trên mảng cao răng - dấu hiệu điển hình của một loại ký sinh trùng chỉ phát triển trong cơ thể người. Từ đó, nhóm nghiên cứu kết luận lợn đã ăn thức ăn hoặc uống nước có chứa phân người.

Ông Wang cho rằng con người khi bắt đầu định cư và trồng trọt đã tạo ra lượng lớn rác thải sinh hoạt. Nguồn thức ăn dư thừa này thu hút lợn rừng, thúc đẩy quá trình chọn lọc tự nhiên, dần dần chúng thích nghi với môi trường sống gần người và trở nên dễ thuần hóa hơn.

Trải qua hàng nghìn năm, thịt lợn đã trở thành một phần không thể thiếu trong bữa ăn của hơn 1,4 tỷ người dân Trung Hoa.

Trung Quốc hiện là quốc gia sản xuất, tiêu thụ và nhập khẩu thịt lợn lớn nhất thế giới, với sản lượng đạt 57,06 triệu tấn trong năm 2024. Đồng thời, nước này cũng chiếm khoảng một nửa lượng thịt lợn tiêu thụ toàn cầu.