Bảo đảm quyền cho phạm nhân ở Việt Nam

Lãnh đạo Công an tỉnh Thái Nguyên trao Quyết định giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân. (Nguồn: cand)

Chính sách về quản lý, giam giữ, giáo dục cải tạo phạm nhân luôn được Đảng, Chính phủ Việt Nam quan tâm và được cụ thể hóa bởi pháp luật hình sự của Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Luật Thi hành án hình sự quy định cụ thể về nguyên tắc, thủ tục, tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động thi hành án; bản án, quyết định về hình phạt tù. Luật Thi hành án hình sự 2019 đã dành một chương (Chương III với 55 điều từ Điều 22 đến Điều 76) về chế độ thi hành án phạt tù, trong đó có chế độ giam giữ, giáo dục phạm nhân, chế độ ăn, mặc, ở, sinh hoạt, chăm sóc y tế đối với phạm nhân và các quy định về phạm nhân là người chưa thành niên.

Thượng tá Phùng Văn Huế, Trưởng phòng Chuyên đề, Nghiên cứu khoa học, Cục Cảnh sát Quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng thuộc Bộ Công an, đánh giá các trại giam thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách cho phạm nhân bảo đảm đúng quy định của pháp luật. Các biện pháp giáo dục phạm nhân luôn đề cao tính nhân văn, thượng tôn pháp luật. Trong đó, chế độ lao động, chế độ gặp thân nhân, nhận, gửi thư, nhận đồ vật và liên lạc điện thoại với thân nhân cũng được nghiêm túc thực hiện theo quy định của pháp luật.

Đề cao tính nhân văn

Về chế độ ăn, mặc, ở, khám chữa bệnh của phạm nhân, phạm nhân được bảo đảm tiêu chuẩn định lượng về gạo, rau xanh, thịt, cá, đường, muối, nước mắm, bột ngọt nhằm bảo đảm sức khỏe trong quá trình giam giữ, lao động, học tập tại nơi chấp hành án. Phạm nhân được ở theo buồng tập thể. Hằng năm, phạm nhân được cấp phát quần áo, chăn, màn và các đồ dùng thiết yếu phục vụ sinh hoạt bảo đảm phù hợp với thời tiết, địa lý của từng địa phương. Phạm nhân tham gia lao động được cấp phát quần áo bảo hộ và những phương tiện bảo hộ lao động cần thiết.

Về chế độ chăm sóc y tế, trong quá trình chấp hành án phạt tù, phạm nhân được khám bệnh định kỳ, trường hợp bị bệnh nặng hoặc bị thương tích vượt quá khả năng điều trị thì Thủ trưởng cơ sở giam giữ phạm nhân quyết định trích xuất đến cơ sở khám bệnh, chữa bệnh tuyến trên là tuyến huyện hoặc tuyến tỉnh để điều trị. Trường hợp vượt quá khả năng điều trị của bệnh viện tuyến huyện, tỉnh thì theo chỉ định của Thủ trưởng cơ sở khám, chữa bệnh đó, Thủ trưởng cơ sở giam giữ phạm nhân báo cáo Cơ quan quản lý thi hành án hình sự xem xét, quyết định việc điều trị tiếp theo, đồng thời phải thông báo cho thân nhân hoặc đại diện của phạm nhân đó biết để phối hợp, chăm sóc, điều trị.

Trong 6 tháng đầu năm 2023, các trại giam thuộc Bộ Công an đã khám, phát thuốc thông thường cho hơn 3.200.000 lượt phạm nhân; điều trị tại bệnh xá hơn 43.300 lượt phạm nhân; khám, điều trị tại bệnh viện 1.900 lượt phạm nhân, trại viên, học sinh. Tổ chức phun khử khuẩn phòng, chống các loại dịch bệnh đảm bảo cảnh quan môi trường xanh, sạch, đẹp, phòng, chống dịch bệnh theo mùa.

Về chế độ lao động, phạm nhân được tổ chức lao động phù hợp với độ tuổi, sức khỏe và đáp ứng yêu cầu quản lý, giáo dục, hòa nhập cộng đồng; được nghỉ lao động các ngày thứ Bảy, Chủ nhật, lễ, Tết theo quy định của pháp luật. Phạm nhân là người nước ngoài được hưởng các quy định về chế độ, chính sách như đối với phạm nhân là người Việt Nam, ngoài ra còn được nghỉ thêm 1 ngày Quốc khánh và 1 ngày Tết cổ truyền dân tộc của nước mà phạm nhân mang quốc tịch.

Về chế độ gặp thân nhân, nhận, gửi thư, nhận đồ vật và liên lạc điện thoại với thân nhân, phạm nhân được gặp thân nhân 1 lần/tháng, mỗi lần gặp không quá 1 giờ. Phạm nhân được nhận thư, đồ vật khi gặp thân nhân hoặc do thân nhân gửi đến nếu đồ vật không thuộc danh mục đồ vật cấm. Trong quá trình chấp hành án phạt tù, nếu không có kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm hoặc không trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử về những hành vi phạm tội khác hoặc không vi phạm nội quy thì phạm nhân được liên lạc điện thoại trong nước với thân nhân 1tháng/lần, mỗi lần không quá 10 phút, trừ trường hợp cấp bách.

Động viên, giáo dục phạm nhân thi đua cải tạo tiến bộ

Nhằm khuyến khích người bị kết án đang chấp hành án phạt tù ăn năn hối cải, tích cực học tập, lao động cải tạo để được hưởng sự khoan hồng của Nhà nước và trở thành người có ích cho xã hội, tùy từng trường hợp phạm nhân có thể được xét đề nghị đặc xá, tha tù trước thời hạn có điều kiện, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù hay tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.

Cán bộ Công an hướng dẫn nghề may cho phạm nhân. (Nguồn: baocongan)

Theo quy định của Luật Đặc xá, phạm nhân đang chấp hành án phạt tù tại các cơ sở giam giữ, kể cả phạm nhân có quốc tịch nước ngoài có đủ các điều kiện được quy định tại Điều 11 của Luật Đặc xá và hướng dẫn của Hội đồng tư vấn đặc xá thì được lập hồ sơ đề nghị đặc xá trình Chủ tịch nước quyết định. Ngoài ra, tha tù trước thời hạn có điều kiện lần đầu được quy định trong hệ thống pháp luật Việt Nam, là thay đổi về hình thức chấp hành án phạt tù từ chỗ đang chấp hành án phạt tù trong các cơ sở giam giữ sang chấp hành án phạt tù tại cộng đồng xã hội và được áp dụng đối với những phạm nhân đã cải tạo tiến bộ theo những chế định pháp lý cụ thể. Chính sách giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân được tiến hành công khai, dân chủ, minh bạch, có tác dụng động viên, giáo dục phạm nhân thi đua cải tạo tiến bộ.

Công tác xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện, tạm đình chỉ thi hành án phạt tù cho phạm nhân được thực hiện nghiêm túc theo đúng quy định của pháp luật. Tính riêng trong 6 tháng đầu năm 2023, Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an đã thực hiện 2 đợt xét, đề nghị giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho phạm nhân.

Các trại giam, trại tạm giam thuộc Bộ Công an đã lập hồ sơ đề nghị và được Tòa án nhân dân có thẩm quyền quyết định tha tù trước thời hạn có điều kiện cho hơn 720 phạm nhân, giảm thời hạn chấp hành án phạt tù cho hơn 64.000 phạm nhân, tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù cho hơn 70 phạm nhân.

“Định kỳ hằng tháng, quý, phần lớn phạm nhân đều được xếp loại khá, tốt và được hưởng chính sách nhân đạo, khoan hồng của Đảng, Nhà nước Việt Nam như: Giảm thời hạn chấp hành án phạt tù, tha tù trước thời hạn có điều kiện hoặc đặc xá, trở về hòa nhập cộng đồng và xã hội làm ăn lương thiện”, Thượng tá Phùng Văn Huế cho biết.