Cuộc tranh luận diễn ra trong bối cảnh Công đảng đối lập đang ngày càng thu hẹp khoảng cách với đảng Bảo thủ cầm quyền của bà Theresa May. Dư luận cho rằng, cuộc bầu cử sẽ diễn ra gay cấn và khó đoán định, không loại trừ khả năng không có đảng nào giành được thế đa số tại Quốc hội. Khi đó, các đảng lại phải bắt đầu các cuộc thảo luận thành lập liên minh để thành lập Chính phủ mới.
| Đại diện 7 chính đảng của Anh tham gia cuộc tổng tuyển cử ngày 8/6/2017. (Nguồn: BBC) |
Cuộc tranh luận lớn nhất trước bầu cử
Cuộc tranh luận trên BBC diễn ra vào tối 31/5. Tham gia tranh luận có Bộ trưởng Nội vụ Amber Rudd đại diện đảng Bảo thủ cầm quyền, Chủ tịch Công đảng Jeremy Corbyn, lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do Tim Farron, Phó Chủ tịch đảng Dân tộc Scotland Angus Robertson, lãnh đạo đảng Xanh Caroline Lucas, lãnh đạo đảng Độc lập Anh Paul Nutall, và đảng Plaid Cymru của xứ Wales Leanne Wood.
Tại cuộc tranh luận, đại diện các đảng đã trình bày quan điểm về những vấn đề như làm thế nào để nâng được mức sống của người dân, nước Anh làm thế nào để có đủ lao động tay nghề cao thời hậu Brexit, nguồn tiền sẽ được lấy từ đâu để chi cho cải thiện dịch vụ công, làm thế nào để nước Anh được an toàn hơn, các đảng sẽ dẫn dắt nước Anh như thế nào nếu thắng cử?...
Trong suốt cuộc tranh luận, có thể thấy rõ đảng Bảo thủ cầm quyền đã bị các đảng khác chỉ trích khá nhiều. Ngay việc Thủ tướng Anh Theresa May, Chủ tịch đảng Bảo thủ, không tham dự buổi tranh luận mà cử Bộ trưởng Rudd cũng là một lý do khiến các đảng tham gia tranh luận chỉ trích gay gắt.
| Quang cảnh cuộc tranh luận trực tiếp. (Nguồn: RTE) |
Tuy nhiên, điểm nổi bật của đảng Bảo thủ trong tranh luận là việc đảng này vẫn tiếp tục lấy vấn đề Brexit và nhập cư làm điểm mạnh để thu hút cử tri, trong khi Công đảng lại tập trung vào vấn đề cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua những chính sách an sinh xã hội như y tế, giáo dục, công bằng xã hội.
Về vấn đề phúc lợi xã hội, quan điểm của Công đảng là xóa bỏ bớt khoảng cách giàu nghèo và những thay đổi trong chính sách dịch vụ công là nhằm giúp đỡ đại đa số người dân chứ không phải cho một bộ phận nhỏ trong xã hội. Đảng Bảo thủ cũng bị Công đảng, đảng Dân chủ Tự do, đảng Dân tộc Scotland, đảng Xanh chỉ trích về chính sách chăm sóc xã hội của đảng.
Tuy nhiên bà Rudd cho rằng, chính sách của đảng Bảo thủ là để giúp người già đảm bảo giữ được một số tiền nhất định và giúp hệ thống phúc lợi xã hội cho người già được bền vững. Mặc khác, bà Rudd của đảng Bảo thủ cũng tập trung công kích Chủ tịch Công đảng Corbyrn khi cho rằng ông Corbyrn không phải là người được chuẩn bị kỹ càng để có thể dẫn dắt nước Anh đàm phán vấn đề Brexit với EU. Bà Rudd khẳng định, chỉ có Thủ tướng đương nhiệm Theresa May mới là người lãnh đạo phù hợp nhất trong vấn đề này.
Về vấn đề nhập cư, quan điểm của Công đảng là ủng hộ quyền được sinh sống và làm việc của công dân EU tại Anh, ủng hộ một hệ thống nhập cư công bằng hơn, cho phép người đến Anh có việc làm được nhập cảnh. Một số đảng khác như đảng Xanh cũng ủng hộ quyền tự do đi lại tìm việc, trong khi đảng Dân chủ Tự do ủng hộ tiếp tục có chính sách nhập cư đa dạng đối với những ngành nghề lao động mà nước Anh cần đến. Về phần mình, đảng Bảo thủ khẳng định cần cắt giảm lượng người nhập cư vào Anh để kiểm soát tốt nhiều vấn đề, từ an sinh cho đến an ninh xã hội.
Kết thúc cuộc tranh luận kéo dài 90 phút, Bộ trưởng Rudd, đại diện cho đảng Bảo thủ cầm quyền, khẳng định chính phủ Anh cần phải thực sự mạnh mẽ để dẫn dắt đất nước trong tiến trình đàm phán Brexit vô cùng quan trọng với EU, và người làm được việc đó chỉ có thể là Thủ tướng May.
Trong khi đó, lãnh đạo Công đảng - đảng đối lập lớn nhất - ông Corbyn tuyên bố lựa chọn lúc này là giữa chính phủ của Công đảng hay của đảng Bảo thủ, kêu gọi cử tri chọn Công đảng bởi mục tiêu của đảng là giúp thay đổi cuộc sống cho đại đa số người dân Anh.
Lãnh đạo các đảng khác cũng kêu gọi cử tri bỏ phiếu cho đảng mình, ngoại trừ Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do Farron kêu gọi người dân không bỏ phiếu cho Thủ tướng May, khẳng định việc bà không tham dự cuộc tranh luận trực tiếp này cho thấy bà không tôn trọng mọi người.
Mọi kịch bản đều có thể xảy ra
Trong bối cảnh tiến trình đàm phán rời khỏi EU của Anh (còn gọi là Brexit) đã bắt đầu được khởi động, ngày 18/4, Thủ tướng Anh Theresa May đã kêu gọi tiến hành tổng tuyển cử trước thời hạn vào ngày 8/6 tới, sớm hơn kế hoạch dự kiến gần 3 năm rưỡi. Lý do mà bà May đưa ra là cuộc tổng tuyển cử sớm chính là cách duy nhất để đảm bảo ổn định chính trị trong nhiều năm tới khi Anh đang xúc tiến quá trình đàm phán rời EU. Công đảng và các đảng khác cũng ủng hộ quyết định này. Ngay sau đó một ngày, Hạ viện Anh đã thông qua đề xuất của Thủ tướng May về việc tiến hành tổng tuyển cử trước hạn.
| Nhà đàm phán chính của EU về Brexit Michel Barnier. (Nguồn: AFP) |
Vào thời điểm cách đây hơn 1 tháng, các cuộc thăm dò dư luận đều cho thấy đảng Bảo thủ của Thủ tướng May đều nhận được sự tín nhiệm cao của người dân Anh và dẫn trước Công đảng với khoảng cách khá xa. Cũng chính khoảng cách chênh lệch như vậy là lý do chính giúp bà May tự tin đưa ra quyết định tổ chức tổng tuyển cử sớm. Song hiện cuộc tổng tuyển cử đã bước vào giai đoạn nước rút khi chỉ còn hơn 1 tuần nữa, dư luận lại cho rằng mọi việc sẽ không hề dễ dàng với bà May như vậy.
Về mặt logic, vị nữ lãnh đạo của nước Anh, cũng như đảng cầm quyền gần như nắm chắc trong tay chiến thắng. Tuy nhiên, trái với kỳ vọng ban đầu, các cuộc thăm dò dư luận mới đây nhất đều cho thấy, Công đảng đối lập đang ngày càng thu hẹp khoảng cách với đảng Bảo thủ cầm quyền của bà May.
Lý giải điều này, các nhà phân tích cho rằng, nguyên nhân khiến uy tín của đảng Bảo thủ gần đây giảm sút chính là vì vấn đề Brexit. Các cuộc trưng cầu ý dân tại Anh gần đây đều cho thấy, tỷ lệ cử tri ủng hộ việc Anh rời EU giờ thấp hơn nhiều so với các cuộc trưng cầu ý dân cách đây 1 năm.
Với việc ông Emmanuel Macron đắc cử Tổng thống Pháp và tới thăm Đức ngay sau khi nhậm chức, người ta cho rằng, hy vọng về một sự hồi sinh các dự án của châu Âu đã trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Do đó, cử tri Anh giờ đang lo ngại sẽ bị "xa lánh” sau khi Brexit chính thức có hiệu lực. Chính điều này đã giải thích cho sự thay đổi của ý kiến cử tri những ngày gần đây.
Nếu như trong các cuộc thăm dò dư luận trước đó, tỷ lệ ủng hộ đối với đảng Bảo thủ cầm quyền hầu như đều vượt ngưỡng 50%, thì những ngày qua, tỷ lệ này đã giảm xuống. Khảo sát mới nhất đưa ra cho thấy, đảng Bảo thủ dẫn trước với 43% điểm so với Công đảng là 37%. Tỉ lệ khoảng cách giữa hai đảng đang được thu hẹp dần xuống 6 % so với 9% điểm cách đây 1 tuần. Kết quả khảo sát 5 tuần liên tiếp đều khẳng định xu hướng tỉ lệ ủng hộ gia tăng giành cho Công đảng. Đặc biệt, vụ tấn công tại Manchester ngày 22/5 vừa qua đã khiến cử tri Anh càng thêm lo ngại.
Trong khi đó, ông Jeremy Corbyn và Công đảng đối lập nếu như trước đây thường xuyên bị công kích trong vấn đề an ninh thì sau vụ tấn công tại Manchester, tỷ lệ ủng hộ lại có xu hướng tăng lên và có những lúc khoảng cách giữa đảng Bảo thủ và Công đảng đối lập chỉ còn là 5%.
Trước những diễn biến này, dư luận cho rằng nhiều khả năng sẽ không có đảng nào giành được thế đa số tại Quốc hội để có thể tự mình đứng ra thành lập chính phủ trong cuộc tổng tuyển cử ngày 8/6 tới. Khi không có đảng chính trị nào giành thế đa số, các đảng lại phải bắt đầu các cuộc thảo luận thành lập liên minh. Nếu điều này xảy ra thì đây sẽ là một thất bại nặng nề vào uy tín của Thủ tướng Theresa May cũng như vị thế của nước Anh trong các cuộc đàm phán về Brexit.