Biển "cấm hút thuốc lá" ở nhiều nơi có chỉ để… cho vui?

Ai cũng biết tác hại của việc hút thuốc lá và những quy định cấm hút thuốc nơi công cộng, nhưng không phải người nào cũng nghiêm túc và tự giác thực hiện. (Nguồn: TVPL)

Mặc dù Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đã có hiệu lực từ hàng chục năm nay ở nước ta (Nghị định số 176/2013 NĐ-CP), và những năm gần đây là Nghị định số 117/2020 NĐ-CP của Chính phủ thay thế Nghị định số 176, quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực y tế với mức phạt tăng nặng hơn, bắt đầu có hiệu lực từ tháng 11 năm 2020, song tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng vẫn diễn ra tràn lan ở cả người trẻ lẫn người già, từ các vùng nông thôn cho tới thành phố. Để thay đổi nhận thức, sửa đổi hành vi của người dân đối với hút thuốc lá cũng như tác hại của hút thuốc lá quả vẫn là một vấn đề quá nan giải…

Như chúng ta biết, việc hút thuốc lá nơi công cộng sẽ gây ảnh hưởng tới sức khỏe của nhiều người, làm cho những người không sử dụng thuốc lá cũng bị… “hút thuốc lá” một cách thụ động, đặc biệt ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ em và phụ nữ đang mang thai. Có nhiều bằng chứng cho thấy rằng, hút thuốc lá thụ động có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, suy tim, ung thư phổi, giảm chức năng hô hấp, sinh sản… Do vậy, việc áp dụng các quy định về cấm hút thuốc lá nơi công cộng ở nhiều nơi là vô cùng cần thiết.

Sau nhiều năm ban hành Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, tình trạng người hút thuốc lá nơi công cộng có giảm chút ít, nhưng vẫn còn khá cao. Mục tiêu xây dựng một môi trường không có khói thuốc đang gặp rất nhiều khó khăn. Thực tế cho thấy, không khó để bắt gặp hình ảnh những người phì phèo điếu thuốc lá nơi tập trung đông người, nhà hàng, bến xe, khuôn viên bệnh viện, trường học…, thậm chí ngay cạnh biển “cấm hút thuốc lá”.

Theo quan sát của chúng tôi trong cuộc sống hàng ngày, ở nhiều khu vui chơi vườn hoa dành cho trẻ em trong thành phố, thậm chí cả các vùng thôn quê, vẫn có không ít ông bố, người thân của các em khi chở các em tới, và trong lúc đợi chúng vui chơi thì thản nhiên châm lửa hút thuốc lá, phả khói mù mịt.

Chị Nguyễn Thị Lan, nhà ở khu dân cư ven thành phố, phàn nàn: “Tôi thường hay đưa con đến các địa điểm vui chơi giải trí dành cho trẻ em vào những ngày nghỉ cuối tuần, hoặc dịp lễ Tết, và cảm thấy rất khó chịu với một số người hút thuốc lá, khi xung quanh có rất nhiều phụ nữ và trẻ em cùng tụ tập vui chơi giải trí. Đáng lẽ hơn ai hết những người hút thuốc lá kia phải hiểu rằng khói thuốc lá ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe, sự phát triển của trẻ em nói riêng, và mọi người khác ở xung quanh nói chung…”.

Ngay cả tại các bệnh viện, nhiều người vào thăm nuôi người nhà bệnh nhân vẫn tranh thủ hút thuốc nơi góc hành lang, khi bị nhắc nhở, có người dập tắt thuốc rồi đi chỗ khác hút tiếp. Tại các quán cà phê, nhà hàng cũng dễ dàng nhìn thấy những người đàn ông, thậm chí là cả một số ít phụ nữ cũng “đốt” thuốc lá một cách thản nhiên.

Chị Trần Thị Hoa, sống tại trung tâm thành phố, chia sẻ: “Dẫu cực kỳ “dị ứng” và rất ghét những người hút thuốc lá ở những nơi công cộng, nhất là các địa điểm có biển “cấm hút thuốc lá”, thế nhưng thường là tôi không dám phản ứng vì nếu gặp người hiểu biết, sẵn sàng tiếp thu thì họ sẽ nghe; còn với những người không có hiểu biết, sợ khi mình nói ra sẽ bị phản ứng ngược, lúc đó lại mang bực bội vào thân…”.

Khi được hỏi, ai cũng biết tác hại của việc hút thuốc lá cũng như những quy định cấm hút thuốc nơi công cộng, thế nhưng không phải người nào cũng nghiêm túc và tự giác thực hiện. Anh Tuấn, năm nay 39 tuổi, làm nghề chạy xe ôm công nghệ grabike cho biết, anh hút thuốc lá từ năm 20 tuổi, đến nay đã được gần 20 năm, trung bình mỗi ngày hút hết khoảng một bao thuốc lá. Tuy biết thuốc lá có hại cho sức khỏe những vẫn không bỏ được, có khi ở nơi công cộng vẫn vô tình lấy thuốc lá ra hút theo thói quen, chứ không phải cố ý... Ở nhiều cơ quan, một số cán bộ công chức chưa thực sự làm gương, hút thuốc lá kể cả khi phòng đang tiếp khách. Đi trên đường, không ít người vừa lái xe vừa hút thuốc, nhất là khi dừng đèn đỏ, rồi tiện tay bỏ đầu thuốc hoặc tàn thuốc xuống đường.

Có nhiều nguyên nhân khiến cho tình trạng hút thuốc lá nơi công cộng vẫn chưa chấm dứt, như: Việc cai nghiện thuốc lá không dễ dàng, người nghiện khó có thể bỏ được ngay; thuốc lá được bày bán công khai, ai cũng có thể dễ dàng mua được mà không bị quản lý; việc kiểm tra, xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng được quy định khá chặt chẽ nhưng triển khai chưa hiệu quả, thiếu lực lượng thi hành, hình thức và biện pháp răn đe còn thiếu.

Để xây dựng một môi trường văn minh, trong sạch, không có khói thuốc lá, đòi hỏi sự chung tay góp sức của toàn xã hội. Cần nâng cao nhận thức, đấu tranh với hành vi hút thuốc lá. Xây dựng cơ chế giám sát, nghiêm khắc đánh giá đối với những trường hợp cán bộ, nhân viên công sở hút thuốc lá. Các chế tài xử phạt phải sửa đổi sao cho phù hợp với tình hình thực tế.

Bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe bản thân cũng như cộng đồng là trách nhiệm của toàn dân. Vì vậy, việc phòng, chống hành vi hút thuốc lá nơi công cộng cần phải được thực hiện thường xuyên, bảo đảm sự nghiêm minh của pháp luật…