Suy nghĩ không tương đồng
Trong bức thư từ chức gửi cho Tổng thống Donald Trump ngày 20/12, Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis viết ngắn gọn rằng, ông Trump xứng đáng có một Bộ trưởng quốc phòng đồng điệu hơn trong quan điểm.
| Trong bức thư từ chức, ông Mattis viết, ông Trump xứng đáng có một Bộ trưởng quốc phòng đồng điệu hơn trong quan điểm. (Nguồn: Nationalinterest) |
Ông Mattis nhấn mạnh tới tầm quan trọng của các liên minh của Mỹ, một chủ đề mà ông và người đứng đầu Nhà Trắng "không có những suy nghĩ tương đồng". Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, quyết định vội vã của Tổng thống Trump về việc rút quân đội Mỹ khỏi Syria là giọt nước tràn ly, dẫn tới quyết định ra đi của Bộ trưởng Quốc phòng Mattis.
Bộ trưởng Quốc phòng Mattis gay gắt phản đối ý định này của Tổng thống Donald Trump vì những thiệt hại nghiêm trọng mà nó có thể gây ra cho lợi ích của Mỹ tại Syria nói riêng và Khu vực nóng bỏng này nói chung. Một cách rõ ràng, theo quan điểm của ông Mattis, việc rút khỏi Syria ở thời điểm hiện tại là một quyết định “cực kỳ ngu ngốc”. Bên cạnh những đồn đoán về việc Tổng thống Trump có thể còn đang tiếp tục cân nhắc khả năng rút các lực lượng Mỹ khỏi Afghanistan, rõ ràng những lời khuyên của Mattis đã bị bỏ ngoài tai. Trong bối cảnh ấy, sự ra đi của ông Mattis là điều dễ hiểu.
Dù vậy, các đồng minh của Mỹ vẫn rất bất ngờ và lo ngại trước quyết định từ chức có phần đột ngột của Mattis sau tuyên bố rút khỏi Syria mà Tổng thống Trump đưa ra. Họ vẫn trông chờ ông Bộ trưởng Mattis có thể là một cố vấn vững chắc và là người đủ sức kiềm chế, hoặc khuyên Tổng thống Trump về tầm quan trọng của những thể chế như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Một quan chức cấp cao từ một nước đồng minh thậm chí còn nói rằng, ông “sẵn sàng làm mọi thứ” vì Mattis.
Người đứng đầu Lầu Năm Góc cũng chính là một nhân vật có ảnh hưởng và vai trò rất lớn trong việc xử lý mối quan hệ với các đối tác không đơn giản như Pakistan.
Một người được ca ngợi
Tướng James Mattis là một nhân vật nổi bật trong lực lượng thủy quân lục chiến của Mỹ. Ông được ca ngợi có tài thao lược và chỉ huy, cả trong các công việc bàn giấy tại Bộ Quốc phòng và cả trên các chiến trường. James Mattis cũng là một nhà cải cách. Ông đã hướng Lầu Năm Góc tới chiến lược kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc và thúc đẩy các kế hoạch mua sắm khí tài hiệu quả hơn. Điều quan trọng là người kế nhiệm Mattis cần theo đuổi các cải cách này.
James Mattis là một "tư duy ngoại lệ" trong vấn đề Iran. Từng bị Tổng thống Barack Obama sa thải khỏi vị trí lãnh đạo Bộ Chỉ huy Trung ương (CENTCOM) vì quan điểm có phần cứng rắn với nước Cộng hòa Hồi giáo, Mattis là nhân tố khá thận trọng trong vấn đề Iran của Chính quyền Trump. Nói một cách đơn giản, Mattis là người theo chủ nghĩa thực tế.
Mất mát lớn nhất từ sự ra đi của Mattis chính là ở chỗ tính đến thời điểm này ông là quan chức giàu kinh nghiệm và có khả năng đề ra chiến lược an ninh quốc phòng hiệu quả nhất trong Chính quyền Trump. Điều này cho phép Mattis nhìn nhận các mối đe dọa trong một diễn biến, có tính liên tục thay vì chỉ là các thách thức hay vụ việc nhỏ lẻ.
| Ông Mattis được ca ngợi là quan chức giàu kinh nghiệm và có khả năng đề ra chiến lược hiệu quả nhất trong Chính quyền Trump. (Nguồn: AP) |
Khi Mattis được bổ nhiệm làm người đứng đầu Lầu Năm Góc, người ta nhắc lại một ví dụ tiêu biểu cho sự thận trọng và hiểu biết của ông trong bài báo năm 2014 của Tướng Michael Valenti về cách Mattis xử lý các vấn đề liên quan đến hậu cần và địa hình trước thời điểm Mỹ tiến hành cuộc chiến tại Iraq năm 2003. Bài báo có đoạn: “(Mattis) đã tìm đọc các tạp chí National Geographic để hiểu rõ những gì đã diễn ra khi khu vực giữa Sông Tigris và Sông Euphrates bị ngập, tương tự năm 1955”… “Mattis còn yêu cầu tất cả tướng lĩnh và chỉ huy từ cấp sư đoàn trở lên đọc cuốn ‘The Siege’ (tạm dịch “Bao vây”) của Russell Braddon, viết về cuộc viễn chinh của quân đội Anh tại vùng Lưỡng Hà (giữa Sông Tigris và Sông Euphrates , tương ứng với Iraq và Syria ngày nay), bởi đó là một trong số ít những cuốn sách nói về cuộc chiến tại Iraq”.
Chính tinh thần, sự cẩn thận và trí tuệ này đã làm nên thành công của lực lượng thủy quân lục chiến và bản thân Mattis tại các chiến trường. Tuy nhiên, có thể nó sẽ không còn có chỗ đứng trong nền tảng an ninh của Mỹ sau khi James Mattis ra đi. Chính vì vậy, Tổng thống Trump cần tìm kiếm một người tương tự như Mattis, chứ không phải một người có tư tưởng đồng điệu luôn sẵn lòng ca ngợi ông.