| Vẫn còn nhiều khúc mắc trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung kéo dài một năm. (Nguồn: AFP) |
Đã 11 ngày trôi qua kể từ cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ - Trung bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka (Nhật Bản), điều dư luận đang quan tâm là đàm phán thương mại Mỹ - Trung tiến triển ra sao và hai bên sẽ đưa ra những nhượng bộ thực chất nào? Rốt cuộc Trung Quốc giành chiến thắng, Mỹ buộc phải nhượng bộ hay giống như tuyên bố của ông chủ Nhà Trắng: "Mỹ đã thắng lớn"?
Câu trả lời phụ thuộc vào lập trường chính trị và mục tiêu giả định mà các bên đưa ra. Nhưng dư luận nhìn chung cho rằng, căng thẳng thương mại sẽ không có người thắng cuộc, "tiêu diệt được 1.000 kẻ địch thì mình cũng hy sinh 800 người".
''Nước cờ cao'' của ông Trump
Theo tờ Washington Post, Trung Quốc, tập đoàn Huawei, các hãng bán lẻ, người tiêu dùng và phố Wall là những người giành chiến thắng trong chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, còn phe thất bại là Nhà Trắng và phái cứng rắn trong Quốc hội Mỹ. Căn cứ mà báo này sử dụng để chứng minh là sau cuộc gặp thượng đỉnh với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Mỹ Donald Trump không những không áp thuế trừng phạt đối với hơn 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc còn lại, mà còn "phóng sinh" Huawei.
Trong khi đó, Trung Quốc chỉ cam kết mua một lượng lớn nông sản, năng lượng, sản phẩm công nghệ, tiếp tục các chương trình mua sắm, nhưng số lượng như thế nào thì chưa rõ. Điều này cho thấy do phải chịu áp lực tái tranh cử, ông Trump có thể bắt đầu phải nới lỏng biện pháp trừng phạt đối với Trung Quốc.
Tuy nhiên, cũng có bình luận cho rằng ông Trump "đọc thấu tim gan" ông Tập Cận Bình. Ông Trump tuyên bố cho phép các doanh nghiệp Mỹ tiếp tục bán sản phẩm cho Huawei để ông Tập "giữ thể diện" ở trong nước, sau đó kéo Trung Quốc trở lại bàn đàm phán, che đậy chỉ trích cho rằng hội nghị G20 không mang lại điều gì. Đây là ''nước cờ cao'' của ông Trump.
4 nhân tố quyết định
Đối với chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, có 4 nhân tố chủ yếu sẽ quyết định thắng, bại của các bên.
Thứ nhất là việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt đối với Huawei: Đây là yêu cầu của ông Tập và ông Trump đã đáp ứng ngay lập tức. Tuy nhiên, sau đó Cố vấn Thương mại Nhà Trắng Peter Navarro và Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Rossi đều chỉ rõ việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt chỉ giới hạn ở phạm vi các con chíp cấp thấp, không gây ảnh hưởng tới an ninh quốc gia và hạn mức mỗi năm là dưới 1 tỷ USD, còn lại phải được Bộ Thương mại thẩm định cấp phép đối với từng hạng mục cụ thể.
Nói cách khác, Huawei vẫn chưa được đưa ra khỏi "danh sách đen", việc Mỹ tiếp tục bán sản phẩm công nghệ cho Huawei hay không hoàn toàn phụ thuộc vào kết quả đàm phán thương mại Mỹ - Trung.
Thứ hai, Trung Quốc ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ, giáng đòn nặng nề vào các cử tri trung thành với ông Trump. Số liệu của Bộ Nông nghiệp Mỹ cho thấy, so với cùng kỳ năm ngoái, giá trị xuất khẩu đậu tương của Mỹ sang Trung Quốc đã giảm 8,7 tỷ USD. Đậu tương chiếm 52% giá trị xuất khẩu nông sản Mỹ sang Trung Quốc.
Trong tương lai, việc Trung Quốc mua bao nhiêu đậu tương của Mỹ trở thành cái "thóp" Bắc Kinh nắm lấy, có thể ảnh hưởng tới khả năng tái đắc cử của Trump. Hiện nay, bệnh dịch tả lợn châu Phi đang hoành hành nghiêm trọng ở Trung Quốc, làm hàng triệu con lợn chết, dẫn tới thiếu hụt nguồn cung thịt lợn. Việc Trung Quốc có nhập khẩu thịt lợn của Mỹ hay không cũng có thể trở thành ''quân bài'' đàm phán với Mỹ. Điều khiến Tổng thống Trump căng thẳng chính là môi trường đàm phán mà Bắc Kinh muốn tạo ra.
| Huawei có phải là lời kết cho chiến tranh công nghệ Mỹ - Trung? (Nguồn: AFP) |
Thứ ba, "phóng sinh" Huawei có phải là lời kết cho chiến tranh công nghệ Mỹ - Trung? Không sử dụng thiết bị 5G của Huawei, kiềm chế chiến lược "Made in China 2025", điều tra các hoạt động gián điệp thương mại và chương trình đào tạo 1.000 chuyên gia của Trung Quốc, hạn chế du học sinh Trung Quốc học lĩnh vực nhạy cảm… đều liên quan tới chiến lược kiềm chế Trung Quốc của Mỹ, không thể vì việc "phóng sinh" Huawei mà rơi vào tình trạng "đầu voi đuôi chuột".
Tuy nhiên, Nhà Trắng cũng phải đối mặt với áp lực nội bộ vì mỗi năm, các doanh nghiệp công nghệ xuất khẩu sang Trung Quốc hàng chục tỷ USD hàng hóa. Cho nên, các doanh nghiệp này đang ra sức thuyết phục chính quyền Trump nới lỏng biện pháp trừng phạt. Mặt khác, các nghị sỹ đảng Cộng hòa như Marco Rubio, nghị sỹ đảng Dân chủ lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer hay Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đều phản đối "ân xá" Huawei, cho rằng việc này sẽ dẫn tới hậu quả mang tính thảm họa.
Nếu Mỹ cố tình đối phó với Huawei và các doanh nghiệp công nghệ khác của Trung Quốc, các "ông lớn" của Mỹ như Boeing, Intel, Qualcomm hay Apple có thể sẽ trở thành đối tượng để Trung Quốc trả đũa. Trong tương lai, khả năng Mỹ yêu cầu đưa người vào giám sát vận hành của Huawei như từng làm đối với tập đoàn công nghệ ZTE không phải là không có, nhưng vì lý do an ninh cũng như sự tôn nghiêm của chủ nghĩa dân tộc và thể diện quốc gia, phía Trung Quốc không thể chấp nhận điều đó.
Thứ tư, cuộc chiến thuế quan rất khó kết thúc. Ngày 7/7, ông Trump đã tỏ ra rất đắc ý với việc "hàng nghìn doanh nghiệp chế tạo rời khỏi Trung Quốc", cho rằng Trung Quốc đang phải chịu áp lực lớn. Kỳ thực, ép doanh nghiệp chế tạo rời khỏi Trung Quốc cần mất nhiều năm, thậm chí là hàng chục năm mới có thể thực hiện được, nhưng Trung Quốc có thể đã cảm nhận được áp lực của biện pháp thuế quan.
Hôm 4/7, Người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc Cao Phong yêu cầu Mỹ phải hủy bỏ toàn bộ biện pháp thuế quan đối với 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, nếu không sẽ không có thỏa thuận thương mại nào hết, cho thấy Bắc Kinh rất lưu ý tới ảnh hưởng của biện pháp thuế quan. Ngược lại, điều này lại khích lệ ông Trump tiếp tục sử dụng biện pháp thuế quan để ép Trung Quốc nhượng bộ, không đạt được mục đích sẽ không có nhiều khả năng dừng lại. Trong khi đó, nếu đàm phán cứ kéo dài, va chạm giữa hai nước sẽ còn mở rộng sang các lĩnh vực mới như tài chính, tiền tệ.