| Nga là một trong những nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới. (Nguồn: Reuters) |
Sự rút lui của hai nhà cung cấp thực phẩm Cargill Inc. và Viterra đồng nghĩa với việc Nga, nước xuất khẩu lúa mỳ lớn nhất thế giới, sẽ nắm quyền kiểm soát nhiều hơn đối với hàng lương thực xuất khẩu của nước này và thu về nhiều doanh thu hơn.
Sự chiếm lĩnh của Nga trên thị trường ngũ cốc toàn cầu đã được thể hiện rõ nét trong bối cảnh căng thẳng giữa nước này và Ukraine, với giá ngũ cốc tăng mạnh trong năm ngoái do gián đoạn nguồn cung.
Ngoài hai “ông lớn” nói trên, theo các nguồn thạo tin, công ty kinh doanh hàng hóa và chế biến thực phẩm đa quốc gia của Mỹ Archer-Daniels-Midland Co. cũng đang cân nhắc các phương án để ngừng các hoạt động chính của mình tại Nga.
Tờ Kommersant đưa tin công ty thương mại của Pháp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chế biến thực phẩm Louis Dreyfus đang xem xét giảm sự hiện diện của mình tại Nga.
Ông Andrey Sizov, Giám đốc quản lý của công ty nghiên cứu SovEcon, cho rằng đối với Nga, sự rút lui của các “ông lớn” nói trên sẽ giúp giới chức Nga dễ kiểm soát các dòng xuất khẩu hơn nếu muốn và sẽ dễ đối phó với các công ty trong nước hơn.
Lý do rút lui
Cargill và Viterra đã chịu áp lực phải từ bỏ tài sản của mình ở Nga từ ít nhất là tháng 12 năm ngoái, khi một loạt các nhân vật có tầm ảnh hưởng, trong đó có thống đốc của các khu vực sản xuất ngũ cốc lớn ở nước này, kêu gọi chính phủ hạn chế sức ảnh hưởng của các công ty nước ngoài trên thị trường lương thực của Nga.
Các công ty thương mại được chính phủ hậu thuẫn đã nắm được thị phần lớn hơn, khi Tổng thống Vladimir Putin xem “chủ quyền lương thực” là một ưu tiên chính sách xuất khẩu ngũ cốc đã trở thành một biểu tượng cho quyền lực địa chính trị.
Những năm gần đây, ngân hàng quốc doanh VTB đã “nuốt chửng” thị phần của Viterra và Cargill. Công ty quốc doanh OZK cũng nằm trong hàng ngũ năm công ty vận chuyển lớn nhất nước này.
Ông Sizov cho rằng có thể các công ty đa quốc gia được khuyến khích đưa ra quyết định trước khi mùa xuất khẩu lúa mỳ mới bắt đầu vào tháng Năm. Trong khi đó, theo các nguồn thạo tin, các công ty thương mại nước ngoài ngày càng gặp nhiều khó khăn hơn trong việc xin các giấy tờ cần thiết để xuất khẩu ngũ cốc của Nga.
Sự rút lui của Cargill và Viterra đã để lại phần lớn nguồn cung ngũ cốc tại Nga cho các công ty nội địa và công ty quốc doanh, có nghĩa là Nga sẽ kiểm soát được nhiều doanh thu hơn trong bối cảnh cuộc xung đột tại Ukraine đã tiêu tốn rất nhiều ngân sách quốc gia.
Điều này đồng nghĩa với việc Nga có thể dễ dàng hơn trong việc sử dụng lương thực xuất khẩu làm một công cụ để thể hiện tầm ảnh hưởng địa chính trị của mình. Nhiều nước nhập khẩu lương thực của Nga ở Trung Đông và châu Phi đã tránh chỉ trích quá mạnh mẽ Moscow liên quan đến chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.
Ông Matt Ammermann, chuyên gia quản lý rủi ro hàng hóa tại công ty StoneX, nhận định nếu Chính phủ Nga can thiệp sâu hơn, điều này sẽ gây ra nhiều rủi ro hơn xét về khía cạnh thị trường.
Ngũ cốc của Nga sẽ được xuất khẩu như thế nào?
Bộ Nông nghiệp Nga cho biết, sự rút lui của hai công ty nói trên sẽ không ảnh hưởng đến mức xuất khẩu của nước này, nhưng giới giao dịch đang chờ đợi những dấu hiệu mà Nga sẽ làm để tác động đến giá hay các điều khoản thương mại. Thời gian tới có thể sẽ có nhiều thương vụ giao dịch ở cấp chính phủ hơn.
Công ty quốc doanh OZK đã ký nhiều hợp đồng lúa mỳ với các đối tác Thổ Nhĩ Kỳ. Năm ngoái, công ty này đã bày tỏ mong muốn không liên quan đến các công ty thương mại quốc tế mà chỉ làm việc trực tiếp với các công ty nhập khẩu.
Sự thay đổi này của thị trường ngũ cốc Nga còn khiến cho việc theo dõi ngũ cốc từ Ukraine được trộn lẫn với ngũ cốc Nga và xuất khẩu ra thị trường thế giới trở nên khó khăn hơn.
Viterra và Cargill xuất khẩu khoảng 14% sản lượng ngũ cốc của Nga trong vụ mùa trước, vì thế một phần lớn hoạt động xuất khẩu ngũ cốc sẽ tiếp tục diễn ra như trước đây. Hiệp hội ngũ cốc Nga cho biết, một nhóm nhân sự của Viterra tại Nga đã thành lập một công ty mới và tiếp tục hoạt động của mình.
Trong khi đó, Cargill cho hay sẽ dừng xuất khẩu ngũ cốc do công ty này tự mua tại Nga từ tháng Bảy, nhưng sẽ tiếp tục mua hàng từ các công ty khác.
Thế nhưng, nhiều công ty bảo hiểm và vận chuyển có thể thận trọng hơn khi làm việc với các công ty Nga do những rủi ro liên quan đến các lệnh trừng phạt. Mặt hàng lương thực không bị trừng phạt, nhưng nhiều ngân hàng quốc doanh liên quan đến lĩnh vực này lại chịu trừng phạt.
Điều gì sẽ diễn ra tiếp theo?
Nông dân Nga có thể sẽ là đối tượng chịu thiệt nhiều nhất khi các công ty thương mại quốc tế rút khỏi nước này. Ông Dan Basse, người sáng lập công ty tư vấn AgResource, cho biết việc có ít công ty thương mại hơn sẽ làm giảm sự cạnh tranh để có được nguồn cung ngũ cốc từ nông dân.
Bên cạnh đó, giá xuất khẩu của Nga chưa chắc sẽ tiếp tục được xem là giá tiêu chuẩn toàn cầu cho thương mại lúa mỳ. Trước đây, suốt hàng chục năm qua, lượng lúa mỳ xuất khẩu của Nga đã tăng gấp năm lần, đưa nước này trở thành một nước xuất khẩu ngũ cốc lớn trên thị trường toàn cầu, và giá lúa mỳ xuất khẩu của Nga được xem là mức giá thương mại tiêu chuẩn.