Tuy nhiên, trên thực tế Campuchia khó đạt được mục tiêu này do có vấn đề về giống lúa, cho dù Campuchia có lịch sử trồng lúa gạo từ lâu.
Campuchia hiện còn có hơn 1.000 loại giống lúa nguyên sinh, gạo của một số vùng liên tục nhiều năm được bình chọn là gạo ngon nhất thế giới. Xuất khẩu gạo thơm Hương nhài (Jasmine) của Campuchia đứng thứ hai thế giới. Khu vực sản xuất lúa gạo chủ yếu tập trung ở hai bên bờ sông Mekong có đất đai phì nhiêu, nguồn nước dồi dào của hồ Tông Lê Sáp cũng đã cung cấp môi trường sinh trưởng tốt cho cây lúa.
Nhưng mới đây, Báo cáo của Bộ Nông nghiệp Campuchia cho thấy, lượng xuất khẩu gạo năm 2016 chưa thực hiện được mục tiêu và chỉ đạt 540.000 tấn. Theo giới chức Liên đoàn Lúa gạo Campuchia, một trong những nguyên nhân chưa đạt được kế hoạch do Chính phủ đề ra là vấn đề giống lúa.
| Gạo được trưng bày tại chợ Trung tâm Phnom Penh. (Nguồn: Cambodia Daily) |
Số liệu của Bộ Nông nghiệp Campuchia cho thấy số người làm nông nghiệp chiếm trên 70% trong 15 triệu dân Campuchia. Trong những năm gần đây, diện tích trồng lúa nước của Campuchia vào khoảng 3 triệu ha, chiếm 85% diện tích nông nghiệp.
Mặc dù điều kiện thiên nhiên ưu đãi, nhưng cả nước chỉ có 40% số người có thể sản xuất gạo thích hợp xuất khẩu. Rất nhiều nông dân trồng lúa không muốn bỏ tiền ra mua giống lúa giá cao, mà vẫn dùng giống lúa giá rẻ, sản xuất ra gạo để làm thức ăn gia súc xuất khẩu. Quan niệm lạc hậu này khiến lượng gạo nhiều, song gạo phù hợp tiêu chuẩn xuất khẩu lại không đủ và việc thu mua gạo chất lượng cao rất khó khăn.
Một nguyên nhân nữa là việc Campuchia chưa hình thành được vùng sản xuất theo quy mô lớn. Các doanh nghiệp chế biến lúa gạo vẫn theo kiểu hộ gia đình, xí nghiệp nhỏ nên chưa đủ khả năng cất giữ lúa gạo với khối lượng lớn. Điều này khiến nhiều loại gạo chất lược cao Campuchia sau khi thu hoạch bị các công ty có thực lực tài chính ở các nước xung quanh thu mua, sau đó dán nhãn mác để bán.
Tuy nhiên, dù còn nhiều khó khăn nhưng hiện Campuchia đã xuất khẩu gạo sang 27 nước. Báo cáo của Bộ Nông nghiệp Campuchia cho thấy trong 7 tháng đầu năm 2017, xuất khẩu gạo Campuchia đã đạt 315.916 tấn, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm trước, trong đó Trung Quốc là nước nhập khẩu gạo Campuchia nhiều nhất.
Đầu tháng Tám năm nay, Campuchia và Bangladesh đã ký bản ghi nhớ, theo đó trong 5 năm tới Campuchia sẽ xuất khẩu một triệu tấn gạo sang Bangladesh. Chính phủ Campuchia hy vọng việc này có thể hỗ trợ xuất khẩu gạo để sớm đạt mục tiêu xuất khẩu một triệu tấn gạo mỗi năm.