| Quan hệ ngoại giao Canada-Ấn Độ căng thẳng trong thời gian qua vẫn chưa có dấu hiệu "hạ nhiệt" khiến doanh nghiệp hai nước quan ngại sâu sắc. (Nguồn: Travelobiz) |
Không ngừng "lời qua tiếng lại"
Mối quan hệ giữa Canada và Ấn Độ rơi vào tình trạng căng thẳng kể từ tháng 9/2023, khi Thủ tướng Canada Justin Trudeau cáo buộc phía Ấn Độ phải chịu trách nhiệm về vụ sát hại Hardeep Singh Nijjar, một công dân Canada theo đạo Sikh.
Hai bên không ngừng “lời qua tiếng lại” và những động thái ngoại giao đáp trả đã bắt đầu có tác động tới người dân, đặc biệt là sinh viên. Ước tính, khoảng 2 triệu người Canada (5% dân số) có gốc gác Ấn Độ, trong khi sinh viên Ấn Độ chiếm số lượng đông nhất (40%) trong số các sinh viên nước ngoài học tập tại Canada.
Thủ tướng Canada Trudeau hôm 21/10 đã chỉ trích động thái của Ấn Độ là chưa từng có tiền lệ và không hợp lý, có thể gây khó khăn cho cuộc sống của hàng triệu người dân hai nước bởi việc đi lại, giao thương và học tập của họ sẽ bị ảnh hưởng.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Ấn Độ khẳng định, bước đi là phù hợp với Điều 11.1 của Công ước Vienna về quan hệ ngoại giao. Nước này đồng thời bác bỏ mọi nỗ lực coi việc thực hiện bình đẳng trong quan hệ ngoại giao là vi phạm chuẩn mực quốc tế.
Về thương mại, trước khi những cáo buộc được công khai, Canada đã hủy bỏ một phái đoàn thương mại đến Ấn Độ và đình chỉ các cuộc đàm phán thương mại, điều mà các nhóm kinh doanh kỳ vọng ít nhất sẽ mang đến một thỏa thuận thương mại tự do tạm thời vào cuối năm nay.
Căng thẳng tiếp tục leo thang và không có hồi kết. Chẳng hạn như việc Canada rút hàng chục nhà ngoại giao hôm 19/10. Các nhà lãnh đạo cộng đồng doanh nghiệp cho biết những điều này khiến tình trạng bất ổn ngày càng cao.
Victor Thomas, Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp Canada Ấn Độ, cho biết: “Doanh nghiệp muốn sự rõ ràng, ổn định và có thể dự đoán được, nhưng cả ba điều này đều chưa có. Theo nhiều cách, chúng tôi vẫn đang cố gắng tìm cách điều hướng trong khoảng thời gian mới này”.
Ấn Độ đã có một vai trò to lớn đối với kinh tế Canada thông qua cộng đồng người hải ngoại. Có khoảng 1,3 triệu người Canada gốc Ấn Độ trong cuộc điều tra dân số năm 2021. Tuy nhiên, mối quan hệ thương mại này đã phát triển theo một cách không tương xứng.
Ấn Độ là đối tác thương mại lớn thứ 8 của Canada, với kim ngạch xuất khẩu 5,6 tỷ CAD (4,1 tỷ USD) trong năm ngoái, một phần nhỏ so với những gì Canada xuất khẩu sang Mỹ hoặc Trung Quốc. Phần lớn xuất khẩu là từ khai thác tài nguyên hoặc nông nghiệp.
Doanh nghiệp quan ngại sâu sắc
Các doanh nghiệp đã hy vọng một thỏa thuận thương mại có thể xoay chuyển tình thế. Vào tháng 5/2023, hai nước đã đưa ra một tuyên bố chung cho biết họ hy vọng một thỏa thuận thương mại ban đầu có thể được ký kết vào cuối năm nay và dẫn đến việc mở rộng đầu tư vào các lĩnh vực như công nghệ sạch.
Tuy nhiên, mọi thứ đã đóng băng sau sự vụ của công dân Nijjar vào mùa Hè, và các cuộc đàm phán thương mại đã chính thức bị hoãn lại vào tháng 9.
Satish Thakkar, Chủ tịch Quỹ Canada-Ấn Độ, cho biết: “Đây là một cú sốc và thất bại rất lớn đối với cộng đồng doanh nghiệp vì điều này tạo ra nhiều điều không chắc chắn về những gì sẽ xảy ra tiếp theo”.
Các doanh nghiệp đã thận trọng trong việc bày tỏ quan ngại một cách công khai trong môi trường ngoại giao căng thẳng, nhưng các nhóm doanh nghiệp cho biết họ đang nhận thấy những lo lắng ngày càng tăng từ các thành viên của mình.
Ông Matthew Holmes, Phó chủ tịch cấp cao về quan hệ và chính sách chính phủ tại Phòng Thương mại Canada, cho biết mối quan tâm đặc biệt là việc Ấn Độ đình chỉ dịch vụ thị thực. Ông Holmes cho rằng: “Đối với các ngành sử dụng nhiều dịch vụ, chẳng hạn như công nghệ thông tin, điều này có thể trở thành mối quan ngại sâu sắc trong thời gian dài”.
Theo Chủ tịch Victor Thomas, việc vấn đề về xử lý thị thực tiếp tục diễn ra có thể giáng một đòn nặng nề vào nỗ lực thu hút sinh viên quốc tế của Canada. Theo Cục Giáo dục quốc tế Canada, khoảng 40% trong số hơn 800.000 sinh viên quốc tế của Canada đến từ Ấn Độ. Việc chính phủ liên bang cũng ngày càng nới lỏng quy định làm việc cho sinh viên quốc tế trong những năm gần đây, khiến họ trở thành nguồn lao động chủ chốt cho các doanh nghiệp địa phương.
Tờ India Times tuần trước đưa tin thành viên quốc hội Vikramjit Singh Sahney đang thúc giục Chính phủ Ấn Độ tiếp tục xử lý thị thực.
Tại một sự kiện hôm 22/10, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar cho biết những lo ngại về an ninh là lý do khiến nước này ngừng cấp thị thực vào Canada. Ấn Độ sẽ tiếp tục cấp thị thực nếu vấn đề an toàn cho các nhà ngoại giao làm việc ở đó có tiến triển.
Canada cũng đưa ra cảnh báo về việc trì hoãn cấp thị thực đối với công dân Ấn Độ vì cho rằng có những mối đe dọa đối với các nhà ngoại giao của nước này.
Chủ tịch Quỹ Canada-Ấn Độ Thakkar hy vọng các vấn đề ngoại giao có thể được giải quyết để hai nước có thể tiếp tục xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn. Ông cho rằng: “Ấn Độ là một đối tác rất quan trọng. Nhìn vào sự thịnh vượng và tăng trưởng trong tương lai, chúng ta cần tăng cường mối quan hệ với Ấn Độ. Dù vấn đề của chúng ta là gì ở cấp chính phủ hay cấp chính trị, chúng ta đều cần giải quyết vấn đề đó”.