| Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố Chiến lược An ninh quốc gia mới sau khi ra mắt Hướng dẫn Chiến lược An ninh quốc gia tạm thời hồi tháng 3/2021. (Nguồn: The Hill) |
Ngày 12/10, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố Chiến lược An ninh quốc gia (NSS) mới. Ngay lập tức, động thái này đã nhận được sự quan tâm đặc biệt từ nội bộ xứ cờ hoa cũng như dư luận quốc tế trong bối cảnh hiện nay.
Về cơ bản, tài liệu này được xây dựng dựa trên Hướng dẫn Chiến lược An ninh quốc gia tạm thời hồi tháng 3/2021 và các bản trước, với một số điều chỉnh để phù hợp tình hình hiện nay. Vì thế, bản NSS dưới thời ông Joe Biden có nét tương đồng so với những người tiền nhiệm, song vẫn cho thấy dấu ấn riêng của mình.
Cạnh tranh nước lớn trở lại
Bản NSS năm 2015 dưới thời chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama từng nêu: “Mỹ ủng hộ sự trỗi dậy hòa bình, ổn định và thịnh vượng của Trung Quốc”. Tuy nhiên, bảy năm sau, mọi chuyện đã hoàn toàn khác. Bản NSS của ông Joe Biden lại có nhiều nét tương đồng so với ông Donald Trump hơn là ông Barack Obama.
Trên thực tế, dù bản NSS mới nhắc tới Nga hơn 70 lần và Ukraine hơn 50 lần, song cách tiếp cận chính sách đối ngoại của Mỹ tiếp tục được duy trì so với bản Hướng dẫn Chiến lược An ninh quốc gia năm 2021. Washington vẫn coi Moscow là bài toán trước mắt, trong khi nhận định Bắc Kinh như đối thủ dài hạn hơn.
Trong bối cảnh đó, Washington sẽ “ưu tiên bảo đảm duy trì lợi thế cạnh tranh” trước Bắc Kinh. Đồng thời, Mỹ khẳng định Trung Quốc đang “cố gắng trở thành nước dẫn đầu thế giới” và coi đây là đối thủ số một. Trong khi đó, Nga không còn có “tiềm năng hợp tác” như trước và thay vào đó, đã trở thành “mối nguy hiểm trực diện và liên tục” đối với hòa bình và ổn định toàn cầu hiện nay.
Những đánh giá nêu trên đã tái khẳng định quan điểm trong bản NSS năm 2017 dưới thời cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump: “Cạnh tranh nước lớn đã trở lại”.
Trước tình hình đó, chính quyền Mỹ khẳng định sẽ triển khai chính sách ba trụ cột gồm “đầu tư vào nền tảng của sức mạnh trong nước – khả năng cạnh tranh, sáng tạo và nền dân chủ”, “phối hợp với mạng lưới đồng minh và đối tác” và “cạnh tranh thích đáng với Trung Quốc để bảo vệ lợi ích và xây dựng tầm nhìn về tương lai chung”.
Về Moscow, Washington và đồng minh châu Âu sẽ tiếp tục viện trợ cho Kiev, tăng cường phòng thủ biên giới giáp xứ Bạch dương và không cho phép bất kỳ nước nào sử dụng vũ khí hạt nhân để đạt mục đích của mình.
Điểm nhấn riêng
Mặc dù vậy, sẽ là thiếu sót nếu cho rằng bản NSS dưới thời ông Joe Biden chỉ là “phiên bản nâng cấp” của cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama hay Donald Trump.
Trước hết, bản NSS mới này có sự thay đổi về cách tiếp cận so với phiên bản năm 2017 khi nhấn mạnh sự trở lại của nước Mỹ trên trường quốc tế, đề cao vai trò của ngoại giao đa phương, không tìm kiếm xung đột hay Chiến tranh Lạnh kiểu mới và tránh leo thang căng thẳng dẫn tới các tập hợp lực lượng đối đầu toàn cầu.
Ngoài ra, khác với chính phủ tiền nhiệm, Washington dưới thời ông Biden cho thấy lập trường thân thiện hơn với Liên hợp quốc và các tổ chức đa phương khác, đồng thời phản ánh ưu tiên giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống.
Đặc biệt, bản NSS của ông Joe Biden đã 20 lần đề cập biến đổi khí hậu và 11 lần về khủng hoảng khí hậu. Ở chiều ngược lại, văn bản tương tự dưới thời ông Donald Trump chỉ nhắc đến vấn đề này đúng một lần. Trước đó, chính quyền ông Joe Biden đã thông qua dự luật cho phép chi tới 370 tỷ USD về chống biến đổi khí hậu. Do đó, vấn đề này sẽ tiếp tục là một ưu tiên của nước Mỹ thời gian tới.
Quan trọng hơn cả, bản NSS mới của Washington nhấn mạnh về chính sách đối nội hơn so với các phiên bản trước, hay như Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan nhận định, “xóa nhòa ranh giới giữa chính sách đối nội và đối ngoại”.
Theo đó, chính quyền Mỹ sẽ đầu tư sâu rộng hơn vào công nghiệp, thúc đẩy tiến trình đổi mới để đối phó cạnh tranh nước lớn và thách thức xuyên quốc gia ngày càng nghiêm trọng. Đây là định hướng xuyên suốt của ông Joe Biden kể từ khi tranh cử tới lúc đặt chân vào Nhà Trắng. Kế hoạch Giải cứu Mỹ (ARP), Đạo luật Xây dựng lại tốt hơn (sau được thay thế bằng Đạo luật Giảm phát Mỹ) hay Đạo luật Khoa học và khuyến khích thúc đẩy sản xuất các thiết bị bán dẫn cho nước Mỹ (CHIPS) là minh chứng cho cam kết của nhà lãnh đạo này.
Nỗ lực của chính quyền Tổng thống Joe Biden trong xây dựng, triển khai chính sách theo những gì đã nêu sẽ đóng vai trò quyết định trong đánh giá thành công hay thất bại của bản NSS năm 2022.