Chương mới trong hợp tác khu vực Mekong

Nhận lời mời của Thủ tướng Thái Lan Prayut Chan-o-cha và Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc sẽ dẫn đầu Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự hai Hội nghị lần này. 

ACMECS 8 và CLMV 9 diễn ra trong bối cảnh hợp tác tiểu vùng Mekong tiếp tục có những bước tiến quan trọng, góp phần củng cố môi trường hòa bình, ổn định, thúc đẩy hội nhập và phát triển tại lưu vực sông Mekong; quan hệ Việt Nam – các nước Mekong cũng đang ngày càng được mở rộng và đi vào chiều sâu.

Thúc đẩy kết nối khu vực

Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong (ACMECS) còn được gọi là Tổ chức chiến lược hợp tác kinh tế (ECS), là khuôn khổ hợp tác kinh tế gồm năm nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam nhằm tăng cường hợp tác kinh tế chung và hợp tác song phương để khai thác, phát huy lợi thế so sánh giữa các vùng, các nước thành viên, nâng cao sức cạnh tranh, thu hẹp khoảng cách.

Hợp tác ACMECS thành lập tháng 11/2003 tại Hội nghị Cấp cao Bagan (Myanmar) theo sáng kiến của Thủ tướng Thái Lan Thaksin Shinawatra và gồm bốn nước là Campuchia, Lào, Myanmar và Thái Lan. Tại Hội nghị, các nước đã thống nhất đổi tên Tổ chức chiến lược hợp tác kinh tế thành Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya - Mekong (tên của ba dòng sông chính trong lưu vực sông Mekong). Việt Nam chính thức tham gia ACMECS tại Hội nghị Bộ trưởng ACMECS lần thứ nhất tại Thái Lan tháng 11/2004.

Đến nay, Chiến lược hợp tác kinh tế Ayeyawady - Chao Phraya – Mekong có tám lĩnh vực hợp tác gồm: Thương mại-đầu tư; Nông nghiệp; Công nghiệp, năng lượng; Giao thông; Du lịch; Phát triển nguồn nhân lực; Y tế; Môi trường. Tương ứng với tám lĩnh vực hợp tác đó là tám nhóm công tác được thành lập.

Hợp tác Campuchia - Lào - Myanmar và Việt Nam (CLMV) khởi đầu từ ý tưởng thu hẹp khoảng cách phát triển nhằm thúc đẩy hội nhập của bốn nước vào tiến trình phát triển chung của khu vực, phát huy lợi thế, tiềm năng hợp tác sẵn có của từng nước. Ngoài ra,  đây cũng là kênh kêu gọi hỗ trợ của các nước ASEAN khác và các đối tác phát triển dành cho các nước Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam.

Hợp tác Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam cũng là diễn đàn để các nước phối hợp lập trường, góp phần bảo vệ lợi ích của các nước này trong tiến trình liên kết kinh tế ASEAN cũng như giữa ASEAN với đối tác khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc…

Các lĩnh vực hợp tác của Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam gồm: Thương mại, đầu tư; Nông nghiệp; Công nghiệp, năng lượng; Giao thông; Du lịch; Phát triển nguồn nhân lực. Các nước nhất trí thành lập sáu nhóm công tác tương ứng với sáu lĩnh vực hợp tác, trong đó Việt Nam điều phối ba nhóm công tác (Thương mại - đầu tư, Công nghệ thông tin, Phát triển nguồn nhân lực).

Hợp tác ACMECS và CLMV là hai trong số 12 cơ chế quan trọng để các nước Mekong phối hợp nỗ lực, củng cố lòng tin, đối thoại tìm kiếm giải pháp cho các thách thức chung như vấn đề nguồn nước, biến đổi khí hậu, dịch bệnh... trên cơ sở hài hòa lợi ích của tất cả các bên. Việc tăng cường hợp tác và kết nối cũng giúp nâng cao vai trò và tiếng nói của các nước Mekong trong quá trình hội nhập khu vực và quốc tế.

Tại Hội nghị cấp cao ACMECS lần thứ 7 và Hội nghị cấp cao CLMV lần thứ 8, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, sau hơn một thập kỷ hoạt động, cơ chế hợp tác đã đạt kết quả quan trọng, góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội của mỗi quốc gia, đóng góp vào tiến trình xây dựng cộng đồng ASEAN, củng cố quan hệ láng giềng tốt đẹp, hòa bình, ổn định ở khu vực. Các nước Mekong đã trở thành động lực quan trọng của các nước Đông Nam Á, được đánh giá là một trong những khu vực phát triển năng động hàng đầu trên thế giới. Những kết quả đạt được thể hiện quyết tâm và nỗ lực của các quốc gia trong khu vực và cũng là kết quả của sự hỗ trợ to lớn và hợp tác hiệu quả với các đối tác phát triển, các nhà tài trợ quốc tế, đặc biệt là ASEAN.

Còn nguyên Tổng thư ký ASEAN Lê Lương Minh cho rằng, các cơ chế hợp tác trong khu vực như CLMV và ACMECS đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hội nhập khu vực của các quốc gia ASEAN.

Việt Nam - Thành viên tích cực và có trách nhiệm

Việt Nam đã và đang có nhiều đóng góp quan trọng trong hợp tác CLMV và ACMECS. Với vị trí cửa ngõ phía Đông của tiểu vùng Mekong, Việt Nam là một nhân tố không thể thiếu của các Hành lang kinh tế Đông – Tây (EWEC) và Hành lang kinh tế phía Nam (SEC). Việt Nam đã chủ động đề xuất và triển khai nhiều ý tưởng mới, đóng góp xây dựng các văn bản quan trọng, hình thành và thúc đẩy các sáng kiến, cung cấp hỗ trợ phát triển cho các nước thành viên, trong đó có phát triển nguồn nhân lực và xây dựng hạ tầng cơ sở.

Đối với hợp tác CLMV, Việt Nam đã xây dựng Quỹ học bổng CLMV, theo đó mỗi năm Việt Nam cung cấp hàng chục suất học bổng cho các nước Campuchia, Lào, Myanmar. Chương trình học bổng đã được các nước đánh giá cao và đề nghị tiếp tục thực hiện trong giai đoạn 2016 - 2020. Trong cả hai cơ chế hợp tác CLMV và ACMECS, Việt Nam đều đóng vai trò điều phối một số lĩnh vực hợp tác chuyên ngành và đã triển khai được nhiều hoạt động thiết thực giúp thúc đẩy hợp tác toàn diện giữa năm quốc gia.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc sử dụng bền vững tài nguyên lưu vực sông Mekong, Việt Nam đã tích cực thúc đẩy các hoạt động hợp tác về môi trường và quản lý nguồn nước. Việt Nam là nước đầu tiên đưa ra ý tưởng thành lập Nhóm Công tác về môi trường trong khuôn khổ ACMECS và hiện đóng vai trò đồng chủ trì nhóm công tác.

Một lĩnh vực nữa mà Việt Nam thể hiện rõ vai trò dẫn dắt thúc đẩy hợp tác giữa các thành viên, đó là phát triển nguồn nhân lực. Vai trò của Việt Nam trong lĩnh vực này được các quốc gia coi trọng và đánh giá cao, tạo tiền đề cho các hoạt động hợp tác sâu rộng hơn nữa về giáo dục và đào tạo giữa Việt Nam với các nước.

Không chỉ là nước thụ hưởng, Việt Nam đã có nhiều đóng góp cho hợp tác phát triển tiểu vùng Mekong dưới nhiều hình thức như tổ chức các hội nghị/hội thảo, xây dựng các văn bản quan trọng, thúc đẩy các sáng kiến, hỗ trợ tài chính. Việt Nam đã tổ chức thành công Hội nghị cấp cao ACMECS lần thứ 7 và Hội nghị cấp cao CLMV lần thứ 8 (tháng 10/2016), Hội nghị cấp cao Mekong – Nhật Bản lần thứ 2, Hội nghị Bộ trưởng Mekong – Nhật Bản lần thứ 3 và Hội nghị Bộ trưởng Mekong - Hoa Kỳ lần 2 (2010) và đặc biệt là Hội nghị Thượng đỉnh GMS6 và Hội nghị cấp cao CLV 10 (tháng 3/2018). Việc tổ chức thành công các Hội nghị cấp cao về cơ chế hợp tác Mekong đã góp phần nâng cao vị thế và vai trò của Việt Nam trong khu vực và quốc tế.

Đoàn Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tham dự các Hội nghị lần này tiếp tục thể hiện sự coi trọng của Việt Nam đối với hợp tác ACMECS và CLMV; nâng cao vị thế và vai trò của Việt Nam trong hợp tác ACMECS và CLMV; đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực như kết nối khu vực, hợp tác nguồn nước, thương mại và đầu tư, tăng cường sự liên kết giữa các nước trong khu vực; thúc đẩy quan hệ láng giềng hữu nghị Việt Nam – Thái Lan và củng cố quan hệ láng giềng, hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam – Campuchia.