| Một khu vực bị ngập trong nước lũ ở Trung Quốc. (Nguồn: Reuters) |
Trung Quốc đang phải gồng mình đối phó với trận lũ lụt lịch sử có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với hàng trăm triệu người sống ở các tỉnh thành phía Nam nước này.
Lũ lụt lịch sử tàn phá Trung Quốc
Mực nước của 433 con sông đã đạt đến ngưỡng nguy hiểm kể từ đầu tháng 6, trong số này có 33 con sông đã đạt mức nước cao kỷ lục. Tính đến giữa tháng 7, gần 38 triệu người dân ở 27 tỉnh thành của Trung Quốc đã bị ảnh hưởng, 141 người chết hoặc mất tích.
Trước đó, hôm 9/7, Bộ Quản lý tình trạng khẩn cấp Trung Quốc cho biết, khoảng 1,72 triệu người đã phải sơ tán đến nơi an toàn, 22.000 ngôi nhà bị sập, thiệt hại kinh tế ước tính vào khoảng 8,81 tỷ USD. Tuy nhiên, chỉ 3 ngày sau đó, các con số đã gia tăng chóng mặt, với 2,25 triệu người phải sơ tán, 1,26 triệu người cần viện trợ khẩn cấp, 209.000 ha hoa màu bị tàn phá và thiệt hại kinh tế tăng gần 30%, lên đến 11,75 tỷ USD.
Trung Quốc thường xuyên phải hứng chịu những trận lũ lụt nghiêm trọng trong suốt chiều dài lịch sử. Trong số 10 trận lũ lụt lớn nhất thế giới suốt 100 năm qua, có 7 trận ở Trung Quốc bao gồm 5 trận lũ lớn xảy ra ở sông Dương Tử vào các năm 1911, 1931, 1935, 1954, 1998 và 2 trận lũ lớn trên sông Hoàng Hà vào năm 1887 và 1938.
Trên thực tế, trận lũ lụt kinh hoàng nhất trên thế giới phải nhắc đến là ở sông Dương Tử và sông Hoài - dòng sông lớn thứ 4 ở Trung Quốc với chiều dài hơn 1.000 km, vào năm 1931. Sau 2 năm hạn hán nghiêm trọng, lượng mưa cực lớn ở lưu vực sông Dương Tử đã gây ra trận lụt này. Ước tính, khu vực bị ảnh hưởng rộng bằng cả nước Anh và một nửa Scotland gộp lại. Hơn 2 triệu người bị thiệt mạng và 40% dân số bị ảnh hưởng phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn. Lũ lụt cũng kéo theo nhiều bệnh tật và tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em.
Kể từ năm 1990, lũ lụt đã gây thiệt hại kinh tế hơn 1 nghìn tỷ USD trên toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh biến đổi khí hậu dẫn đến nhiều hiện tượng thời tiết bất thường, những nước như Trung Quốc cần phải chuẩn bị nhiều hơn để ứng phó với thiên tai.
Thảm kịch đang hiện ra trước mắt
Đợt lũ lụt mới nhất này đã gây ra hậu quả nghiêm trọng chưa từng có. Chỉ trong vòng 1 tuần qua, 4 thành phố bao gồm Kinh Châu, Hàm Ninh ở tỉnh Hồ Bắc, Nam Xương và Thượng Hải ở tỉnh Giang Tây phải ban bố mức cảnh báo cao nhất. Tại tỉnh Giang Tây, 5,5 triệu người đã bị ảnh hưởng. Gần 500.000 người phải sơ tán kể từ ngày 13/7.
Các chuyên gia cho rằng, giai đoạn nguy hiểm nhất có thể sắp diễn ra. Kinh nghiệm trong quá khứ cho thấy, lũ lụt nghiêm trọng nhất thường xảy ra vào cuối tháng 7 đến giữa tháng 8.
Trận lụt mới gần như đạt đến quy mô của trận lụt lịch sử ở khu vực trung lưu và hạ lưu sông Dương Tử vào năm 1998, kéo dài từ giữa tháng 6 đến đầu tháng 9. Trận lụt năm 1998 đã ảnh hưởng đến hơn 180 triệu người và làm hư hại 13 triệu ngôi nhà.
Mực nước ở Hồ Poyang - hồ nước ngọt lớn nhất Trung Quốc tăng 22,6m vào ngày 13/7, mức cao nhất từng được ghi nhận trong lịch sử. Trong khi đó, mực nước tại hồ chứa đập Tam Hiệp đã đạt 164,18 m, mức cao kỷ lục trong suốt mùa lũ kể từ lúc con đập này được xây dựng.
Trước tình hình lũ lụt diễn biến nghiêm trọng, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã kêu gọi toàn quốc tăng cường công tác cứu hộ và cứu trợ thiên tai, đặt việc đảm bảo an toàn cho tính mạng người dân lên hàng đầu.
Cơ quan Di sản Văn hóa Quốc gia Trung Quốc cho biết, hơn 500 di tích, trong đó có nhiều cây cầu cổ, tường thành và các tòa nhà lịch sử ở 11 tỉnh thành đã bị hư hại nghiêm trọng.
Trung Quốc cần ứng phó thế nào?
Các nhà phân tích cho rằng, cùng với việc tăng cường hoạt động nhân đạo và cứu trợ thiên tai, Trung Quốc phải đẩy nhanh kế hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững để giảm thiểu ảnh hưởng của lũ lụt. Kế hoạch này cũng cần phải kết hợp với các hệ thống cảnh báo sớm và hệ thống sơ tán hiệu quả khi thảm họa xảy ra.
Trong những năm qua, Trung Quốc đã đầu tư nhiều vào các công việc quan trọng để theo dõi những diễn biến tại các khu vực dễ ảnh hưởng bởi lũ lụt, mức độ dễ bị tổn thương của những khu vực này và các biện pháp giảm thiểu rủi ro. Việc sử dụng lượng lớn dữ liệu và trí tuệ nhân tạo trong dự báo thời tiết, theo dõi và cảnh báo lũ lụt đã giúp giới chức Trung Quốc cảnh báo cho chính quyền địa phương về nguy cơ lũ lụt sớm hơn.
Trung Quốc cũng đang dẫn đầu thế giới trong việc thực hiện chương trình “thành phố bọt biển” và quản lý thảm họa lũ lụt. Chương trình thành phố bọt biển của Trung Quốc hiện nay có sự tham gia của 30 thành phố, trong đó có Thượng Hải, Vũ Hán và Hạ Môn. Những thành phố này sử dụng các vật liệu thấm nước, thảm thực vật tự nhiên, không gian rộng, để lưu trữ và thoát nước mưa. Ước tính đến cuối năm 2020, các thành phố nằm trong chương trình có thể hấp thụ ít nhất 70% lượng nước mưa. Chúng đóng vai trò là trụ cột chính trong quy hoạch đô thị.
Tuy nhiên, một vấn đề lớn mà Trung Quốc cũng như phần còn lại của thế giới phải đối mặt là làm thế nào để xác định cường độ và thời gian tình trạng lũ lụt cực đoan có thể xảy ra do biến đổi khí hậu. Việc thiếu kiến thức về cách tính cường độ chính xác của các trận lũ lụt có thể dẫn đến việc ban bố tình trạng khẩn cấp, mà nhiều thành phố ở Trung Quốc là ví dụ điển hình.
Theo các chuyên gia, đã đến lúc các thành phố lớn của Trung Quốc và trên toàn thế giới bắt đầu thực hiện kế hoạch bảo vệ người dân khỏi những đợt lũ lụt nghiêm trọng có thể xảy ra trong những thập kỷ tới bằng cách củng cố cơ sở hạ tầng kết hợp với mô hình tăng trưởng xanh.