Thêm một “đầu tàu”
Một điều đáng mừng là trong số nhóm hàng xuất khẩu chủ lực của VN đã có thêm 1 thành viên mới, bên cạnh 9 nhóm hàng “truyền thống” như thủy sản, gạo, cao su, dầu thô, dệt may, giày dép, điện tử và linh kiện máy tính, sản phẩm gỗ, đó là nhóm sảm phẩm cơ khí. Xét về tốc độ tăng trưởng thì sản phẩm cơ khí “vô địch” với mức tăng 120%, từ xấp xỉ 1 tỷ USD năm ngoái lên 2,2 tỷ USD trong năm nay, đúng như dự đoán của Bộ trưởng Trương Đình Tuyển ngay sau khi VN gia nhập WTO rằng cơ cấu xuất khẩu những mặt hàng chủ lực trong năm 2007 sẽ chuyển sang những mặt hàng công nghiệp.
Tuy nhiên, ngành cơ khí cũng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn do phải chờ quy hoạch. Với 8 nhóm sản phẩm cơ khí trọng điểm được Chính phủ phê duyệt, hiện mới có quy hoạch phát triển ngành công nghiệp tàu thủy; quy hoạch ô tô mới được thông qua. Các quy hoạch phát triển ngành thiết bị kỹ thuật điện, thiết bị toàn bộ đang được triển khai. Nhiều quy hoạch còn lại chưa được xây dựng...
Đối với cà phê, dù sản lượng xuất khẩu giảm 22,3% nhưng do được giá nên giá trị tăng 50%. Dệt may cũng có mức tăng trưởng mạnh, tới 32%. Tuy nhiên, một số nhóm hàng chủ lực như dầu thô lại giảm 7,4% so với năm ngoái.Theo đánh giá, qui mô và tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu tiếp tục được duy trì ở mức cao, các chỉ tiêu được đặt ra đều đã được thực hiện đạt và vượt. Cơ cấu hàng hoá tham gia xuất khẩu có những chuyển dịch theo hướng tích cực tăng dần tỷ trọng nhóm hàng chế biến, chế tạo, nhóm hàng có hàm lượng công nghệ và chất xám cao, giảm dần xuất khẩu hàng thô.
Nan giải nhập siêu
Bên cạnh kết quả xuất khẩu khả quan, thì nhập siêu tăng mạnh là vấn đề làm đau đầu các nhà quản lý. Do tốc độ tăng nhập khẩu cao gấp rưỡi tốc độ tăng xuất khẩu, nên nhập siêu đã gia tăng so với cùng kỳ năm trước cả về kim ngạch tuyệt đối (12,45 tỷ USD so với gần 5,1 tỷ USD) và cả về tỷ lệ so với xuất khẩu (25,6% so với 12,7%)… Đây là mức nhập siêu cao nhất so với nhiều năm gần đây. Các mặt hàng nhập khẩu lớn, có mức tăng mạnh bao gồm: ô tô nguyên chiếc tăng 132%, linh kiện ôtô tăng 64%, thép tăng 56,4%, phôi thép tăng 37%, máy móc và thiết bị phụ tùng tăng 54%...
Theo Bộ Công thương, nhập siêu tăng mạnh là do các nguyên nhân chủ yếu như: nhu cầu nhập khẩu để phục vụ sản xuất kinh doanh, đầu tư phát triển kinh tế tăng mạnh; giá các mặt hàng nguyên liệu nhập khẩu tăng cao cũng khiến cho kim ngạch nhập khẩu tăng lên đáng kể; nhu cầu tiêu dùng và sức mua trong nước tăng cao do ảnh hưởng của việc cắt giảm thuế. Mức nhập siêu như thế là quá cao, vượt xa so với năm trước và cao gấp hơn hai lần so với kế hoạch. Do hiệu quả và sức cạnh tranh của sản xuất trong nước còn hạn chế nên nhiều mặt hàng đã thua ngay trên sân nhà. Trong khi chúng ta xuất siêu với Mỹ, EU... nhưng lại nhập siêu lớn đối với các nước trong khu vực, nhất là Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan... Điều này cũng thể hiện một thực tế là năng lực cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp.
Mục tiêu 2008 - cao nhưng không quá khó
Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng khẳng định sẽ đưa tăng trưởng xuất khẩu trở thành động lực chính cho mức tăng GDP 8,5% năm 2008. “Bộ phấn đấu đạt mức trần trong mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu mà Quốc hội đã đề ra là 22%” - Bộ trưởng cam kết. Theo đó, kim ngạch xuất khẩu năm 2008 sẽ phải đạt 58,6 tỷ USD (so với mục tiêu của Quốc hội tương ứng là 20-22%, 57,6-58,6 tỷ USD).Cụ thể, năm 2008, sẽ tập trung tăng trưởng chất lượng nhóm hàng nông, lâm, thủy sản thay vì tăng về số lượng. Như vậy, tăng trưởng xuất khẩu năm 2008 được kỳ vọng nhiều vào nhóm hàng công nghiệp chế tạo, đặc biệt là điện tử và linh kiện máy tính. Dẫn đầu vẫn là dệt may với “tham vọng” đạt 9,5 tỷ USD và trở thành nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất thay thế cho dầu thô.
Theo ông Lê Quốc Ân, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may, dệt may VN hiện đang nỗ lực vượt qua những rào cản ngay thềm năm mới như đánh giá lần hai cơ chế giám sát của Mỹ (dự kiến vào 3/2008), Hiệp định thương mại tự do Việt-Nhật vẫn chưa thành hiện thực…Thêm vào đó, “dệt may Việt sẽ phát triển theo xu hướng thời trang hoá và thân thiện môi trường”. Nếu “lách” được qua cánh cửa hẹp này ngành dệt may mới có hy vọng hoàn thành được tham vọng lớn của mình...
Mai Chi