Nỗ lực điều chế vaccine phòng ngừa bệnh HIV/AIDS trong 40 năm qua đã ghi nhận tiến triển khi các nhà khoa học thông báo một loại vaccine đang thử nghiệm đã tạo ra một chuỗi phản ứng mạnh trong hệ miễn dịch ở con người và đã bảo vệ các con khỉ không bị lây nhiễm virus HIV.
Trong nghiên cứu mới nhất được công bố trên tạp chí y khoa The Lancet, nhóm nghiên cứu của Dan Barouch, GS trường Đại học Y Harvard (Mỹ), cho biết vaccine HVTN704 - còn gọi là Imbokodo - đã bước đầu phát huy hiệu quả ở 2/3 trong số 72 con khỉ được tiêm thử nghiệm, bảo vệ chúng không bị nhiễm HIV. Tuy nhiên, theo các nhà khoa học, kết quả này vẫn chưa thể đảm bảo vaccine HVTN704 có thể phát huy hiệu quả tương tự ở người.
| Vaccine HVTN704 đã bước đầu phát huy hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh HIV/AIDS. (Nguồn: AFP) |
Vaccine trên đã được thử nghiệm ở 393 người lớn khỏe mạnh không nhiễm HIV trong độ tuổi từ 18 - 50 tại Đông Phi, Nam Phi, Thái Lan và Mỹ. Kết quả ban đầu cho thấy vaccine tạo nên một phản ứng miễn dịch mạnh trong cơ thể người. Có 5 người ghi nhận các tác dụng phụ như đau dạ dày, tiêu chảy, chóng mặt hoặc đau lưng.
Vaccine HVTN704 đang được chuyển sang giai đoạn thử nghiệm tiếp theo. Trong giai đoạn sau, vaccine sẽ được tiêm cho 2.600 phụ nữ sống ở miền Nam châu Phi để đánh giá khả năng ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS. Kết quả thử nghiệm HVTN704 chính thức cuối cùng dự kiến sẽ có trong giai đoạn 2021-2022.
Cho đến nay chỉ có duy nhất vaccine RV144 có khả năng bảo vệ con người không bị lây nhiễm HIV ở một mức độ nhất định. Năm 2009, RV144 được báo cáo đã giảm 31,2% nguy cơ lây nhiễm HIV trong số 16.000 người tình nguyện Thái Lan. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính trên thế giới hiện có 37 triệu người đang phải sống chung với HIV/AIDS. Mỗi năm có khoảng 1,8 triệu ca nhiễm mới và 1 triệu người tử vong mỗi năm vì căn bệnh này. Kể từ thời điểm lần đầu tiên virus HIV/AIDS đã phát hiện hồi đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, đến nay đã có khoảng 80 triệu người nhiễm và 35 triệu người đã chết.
Việc phát triển một loại vaccine phòng ngừa HIV rất khó khăn vì virus có khả năng biến đổi và ẩn náu trong tế bào, tránh sự tấn công của hệ miễn dịch. Chúng có thể hoạt động trở lại và lây lan sau nhiều năm sau đó. Giờ đây, các bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS chủ yếu được điều trị bằng các loại thuốc kháng retrovirus (ATR) suốt đời. Bao cao su vẫn là công cụ hàng đầu giúp ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS, chủ yếu lây qua đường máu và quan hệ tình dục không an toàn.