Đại sứ Việt Nam tại Hoa Kỳ: Nhìn lại để tiến bước

Thưa Đại sứ, có nhận định cho rằng năm 2019 là một năm đáng nhớ của Ngoại giao Việt Nam trên nhiều mặt trận, đặc biệt trong quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ. Đại sứ đánh giá như thế nào về nhận định này?

Năm 2019, chúng ta chứng kiến nhiều sóng gió, bão tố ở cả cấp độ khu vực và toàn cầu, nhưng con thuyền đối ngoại Việt Nam vẫn vững vàng vươn ra biển rộng. Chúng ta đã đạt được những thành tựu rất to lớn trên cả ba lĩnh vực: duy trì môi trường hòa bình, an ninh; tranh thủ các nguồn lực quốc tế để phát triển và bảo vệ tổ quốc; nâng cao hơn nữa vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, năm 2019 cũng để lại nhiều dấu ấn đậm nét kể từ khi hai nước xác lập quan hệ Đối tác toàn diện năm 2013.

Thứ nhất, với thuận lợi và thách thức đan xen, chúng ta không những duy trì đà phát triển quan hệ, mà còn tiếp tục đưa hợp tác đi vào chiều sâu, tăng chất chiến lược trong quan hệ, mở rộng phạm vi hợp tác sang nhiều vấn đề khu vực và toàn cầu; đồng thời duy trì đối thoại xây dựng để giải quyết vấn đề tồn đọng, không để ảnh hưởng đến hợp tác chung.

Thứ hai, hai bên tiếp tục duy trì các chuyến thăm, tiếp xúc cấp cao. Tổng thống Trump đã trở lại thăm Việt Nam vào cuối tháng Hai, đầu tháng Ba và dự Thượng đỉnh Hoa Kỳ - Triều Tiên lần thứ hai tại Hà Nội. Đây là vị Tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên thăm Việt Nam hai lần trong vòng 15 tháng. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã tiếp xúc với Tổng thống Hoa Kỳ bên lề Hội nghị G20 tại Osaka (6/2019), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh thăm và làm việc tại Hoa Kỳ (5/2019), Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm (4/2019), Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình (tháng 4 và tháng 11/2019) và nhiều Bộ trưởng, Lãnh đạo của các bộ, ban, ngành cũng đã thăm, làm việc và ký thỏa thuận hợp tác với Hoa Kỳ trong năm 2019. Đồng thời, phía Hoa Kỳ cử nhiều đoàn thăm Việt Nam như Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper (11/2019), Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross (11/2019), Trợ lý Ngoại trưởng David Stilwell (12/2019), Thứ trưởng Nông nghiệp McKinney (11/2019), các Trợ lý Đại diện Thương mại Karl Ehlers, Daniel Bahar cũng nhiều lần thăm Việt Nam.

Thứ ba, các lĩnh vực hợp tác ưu tiên đều có những bước tiến rất đáng khích lệ. Kim ngạch thương mại tăng 22,7% so với 2018. Tính đến hết tháng 11/2019, Việt Nam xuất khẩu sang Hoa Kỳ 55,6 tỷ USD và Hoa Kỳ xuất sang Việt Nam 13 tỷ USD. Đáng chú ý, Hoa Kỳ đã công nhận tiêu chuẩn tương đương với cá da trơn của Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ sau nhiều năm xem xét. Đồng thời, hai bên đã tiến hành họp cơ chế Hiệp định Khung về Thương mại và Đầu tư (TIFA) và lần đầu tiên chúng ta đã có Kế hoạch hành động để thúc đẩy quan hệ thương mại cân bằng và bền vững. Hai bên ký Biên bản ghi nhớ hợp tác năng lượng (10/2019) tạo khuôn khổ cho hợp tác trong lĩnh vực quan trọng này.

Hợp tác quốc phòng cũng có những bước tiến vững chắc với chuyến thăm Việt Nam của Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper (11/2019); hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh được đẩy mạnh, với việc Quốc hội Hoa Kỳ thông qua ngân sách dành cho khắc phục hậu quả chiến tranh ở Việt Nam trong năm 2020 là 67 triệu USD. Chúng ta đã khởi động Dự án tẩy độc Sân bay Biên Hòa ngày 20/4/2019.

Hợp tác kênh Đảng, Quốc hội, địa phương, giao lưu nhân dân, giáo dục đào tạo và du lịch được tăng cường. Hai bên gia tăng hợp tác trên các vấn đề quốc tế, khu vực hai bên cùng quan tâm, trong đó có vấn đề Biển Đông, Mekong, Bán đảo Triều Tiên…

Đáng chú ý, Hoa Kỳ đã có lập trường rõ ràng và mạnh mẽ hơn khẳng định chủ quyền của Việt Nam trong các vụ việc xảy ra gần đây ở Biển Đông; đồng thời, có những sáng kiến và biện pháp cụ thể thúc đẩy hợp tác Hoa Kỳ - Mekong lên tầm, mức mới...

Từ kết quả của năm 2019, xin Đại sứ cho biết về những trọng tâm thúc đẩy quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ năm 2020, nhân 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước?

Năm 2020 có ý nghĩa quan trọng đối với quan hệ hai nước và Việt Nam - Hoa Kỳ. Cần thúc đẩy năm trọng tâm sau. Thứ nhất, về tổng thể, hai bên cần duy trì đà hợp tác, hướng tới nâng tầm quan hệ.

Thứ hai, hai bên tiếp tục duy trì các chuyến thăm, tiếp xúc của lãnh đạo cấp cao. Phía Hoa Kỳ mong được đón Tổng Bí thư, Chủ tịch nước ta thăm Hoa Kỳ theo lời mời của Tổng thống Trump. Chúng ta đang tích cực chuẩn bị cho Cấp cao Hoa Kỳ - ASEAN dự kiến vào tháng Ba tại Hoa Kỳ. Chúng ta cũng mong đón lãnh đạo Hoa Kỳ dự hội nghị Cấp cao Đông Á và Cấp cao Hoa Kỳ - ASEAN cuối năm 2020, kết hợp thăm Việt Nam. Ngoài ra, hai bên cần duy trì tiếp xúc cấp cao bên lề hội nghị khu vực và quốc tế.

Thứ ba, hai bên thúc đẩy các lĩnh vực hợp tác ưu tiên, cụ thể là tăng cường thương mại và đầu tư hai chiều, hướng tới cán cân thương mại cân bằng hơn và bền vững; ta sớm có dự án đầu tư quy mô tại Hoa Kỳ, trong khi thu hút đầu tư Hoa Kỳ vào Việt Nam. Về du lịch năm 2020, chúng ta hướng tới đón 1 triệu du khách Hoa Kỳ thăm Việt Nam. Hai bên đẩy mạnh hợp tác về khoa học - công nghệ, giáo dục đào tạo. Hiện chúng ta có hơn 31.000 sinh viên đang học tập và nghiên cứu tại Hoa Kỳ, đứng đầu ASEAN. Về quốc phòng, hai bên tiếp tục tăng cường hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển, tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc… Đồng thời, hai bên cần thúc đẩy hợp tác kênh đảng, Quốc hội, địa phương, giao lưu nhân dân… nhằm tăng cường hiểu biết và xây dựng lòng tin.

Thứ tư, chúng ta tiếp tục phối hợp với Chính quyền và Quốc hội Hoa Kỳ ở cả cấp liên bang và tiểu bang, hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam tại Hoa Kỳ ổn định cuộc sống, tiếp tục phát triển và hội nhập với sở tại, góp phần tăng cường quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ, đồng thời hướng về đất nước.

Thứ năm, hai bên tăng cường hợp tác về các vấn đề khu vực và quốc tế, đặc biệt khi Việt Nam là Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Chủ tịch ASEAN, cũng như đẩy mạnh hợp tác trên các diễn đàn Diễn đàn Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các vấn đề Biển Đông, Mekong, Bán đảo Triều Tiên…

Là người nhiều năm gắn bó với quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, nhân năm mới 2020, Đại sứ có thông điệp gì về triển vọng quan hệ hai nước?

Năm 2020 là cột mốc quan trọng, một dịp hết sức có ý nghĩa để chúng ta cùng nhìn lại 25 năm sau bình thường hóa và hướng tới 25 năm tiếp theo. Tôi xin được chia sẻ ba thông điệp.

Thứ nhất, hai nước giờ đây đã là đối tác toàn diện, ngày càng coi trọng nhau trong chính sách khu vực của mỗi nước, chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược trong việc duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực và thế giới dựa trên luật lệ quốc tế. Đây là tài sản quý giá của quan hệ hai nước, không dễ gì có được. Chính vì vậy, hai bên cần có quyết tâm chính trị, tầm nhìn dài hạn, tổng thể; cùng chung sức để quan hệ đó tiếp tục phát triển, vững mạnh; tránh những việc làm có thể tác động tiêu cực đến đà hợp tác đang được mở rộng và quá trình xây dựng lòng tin.

Thứ hai, trong xử lý quan hệ cụ thể, hai bên cần tiếp tục quan tâm đến lợi ích chính đáng của nhau; tiếp tục giải quyết những vấn đề còn tồn đọng thông qua đối thoại xây dựng, với tinh thần hiểu, biết tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng thể chế chính trị của nhau và đóng góp thiết thực vào việc thúc đẩy quan hệ hợp tác cùng có lợi.

Thứ ba, nhân dịp này, tôi xin được bày tỏ sự trân trọng và đánh giá cao đóng góp quý giá, nỗ lực không mệt mỏi của nhiều thế hệ người Việt Nam và Hoa Kỳ trong nhiều thập kỷ qua, xây đắp nền tảng quan hệ hữu nghị, hợp tác sâu rộng. Tôi mong rằng chúng ta sẽ tiếp tục nhận được sự ủng hộ, hợp tác to lớn từ cả hai phía, để 25 năm tới, quan hệ hai nước có những bước tiến xa hơn nữa, phục vụ lợi ích chính đáng của nhân dân hai nước, góp phần tích cực duy trì hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới.