Đăng ký và thống kê hộ tịch bảo đảm quyền công dân để không ai bị bỏ lại phía sau

Hội nghị nhằm đánh giá khách quan, toàn diện kết quả triển khai thực hiện Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 101/QĐ-TTg ngày 23/1/2017.

Hội nghị có sự tham dự của đại diện các bộ, ngành như Bộ Công an, Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính; các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp; và đại diện Lãnh đạo Sở Tư pháp các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương.

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi nhấn mạnh, Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024 rất quan trọng, có ý nghĩa thiết thực, liên quan đến bảo đảm việc thực hiện quyền của công dân, có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác quản lý dân cư, quản lý xã hội, là một dấu mốc quan trọng trong thể chế và cơ chế thực hiện đăng ký, thống kê hộ tịch. Việc ban hành chương trình hành động cũng thể hiện cam kết của Việt Nam trong việc triển khai thực hiện các mục tiêu đặt ra trong Tuyên bố chung tại Hội nghị Bộ trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Mục tiêu tổng quát của Chương trình hành động là bảo đảm các sự kiện hộ tịch được đăng ký kịp thời, đầy đủ, chính xác, đúng quy định pháp luật; nâng cao tỷ lệ đăng ký hộ tịch, tập trung vào tỷ lệ đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử.

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp, qua hơn 7 năm thực hiện Chương trình hành động, Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng khích lệ, đặc biệt là những tác động tích cực đối với công tác đăng ký và quản lý hộ tịch trên toàn quốc, bảo đảm quyền đăng ký hộ tịch của người dân.

Phương thức đăng ký, quản lý hộ tịch từng bước được thay đổi thông qua việc xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử, triển khai Phần mềm đăng ký, quản lý hộ tịch điện tử dùng chung miễn phí, thống nhất tại tất cả các cơ quan đăng ký hộ tịch của 63 tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương (gồm trên 10.000 UBND cấp xã, hơn 700 UBND cấp huyện) và trong thời gian tới sẽ triển khai tại các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.

Về cơ bản, pháp luật hộ tịch của Việt Nam đã thừa nhận và bảo đảm quyền đăng ký hộ tịch cho tất cả mọi cá nhân sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt quốc tịch, dân tộc, tôn giáo hay nơi cư trú; bảo đảm mọi sự kiện hộ tịch của cá nhân được đăng ký đầy đủ, kịp thời, trung thực, khách quan và chính xác.

Trên cơ sở đó, từ năm 2016 đến nay, mỗi năm có hàng triệu trẻ em được đăng ký khai sinh và cấp số định danh cá nhân, tỷ lệ đăng ký khai sinh ở Việt Nam trong các năm qua đã đạt trên 98%.

Mặc dù vậy, vẫn còn một số khó khăn, thách thức trong quá trình triển khai thực hiện Chương trình hành động như: hệ thống pháp luật về hộ tịch, quốc tịch tuy đã được ban hành đầy đủ, nhưng vẫn còn các quy định pháp luật trong lĩnh vực khác có liên quan chưa đồng bộ; chưa có các chính sách, quy định phù hợp đăng ký hộ tịch, xác định quốc tịch cho nhóm dân cư khó tiếp cận, dễ bị tổn thương; nguồn lực triển khai Chương trình hành động quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch còn hạn chế; năng lực của đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch một số nơi chưa đáp ứng được yêu cầu. Đặc biệt, các đợt bùng phát dịch Covid-19 cho thấy khả năng ứng phó trong công tác đăng ký hộ tịch thông qua phương thức trực tuyến còn nhiều hạn chế.

"Do đó, Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024 là dịp quan trọng để các Bộ, ngành, địa phương đánh giá lại một cách khách quan nhất các kết quả của việc triển khai thực hiện Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024 trên toàn quốc, đồng thời nhận diện rõ hơn những khó khăn, thách thức để cùng thống nhất đưa ra những giải pháp khả thi, hiệu quả nhằm tiếp tục phát huy mạnh mẽ các thành tựu đã đạt được cả về thể chế và cơ chế triển khai trong thời gian tới, khẳng định sự hội nhập, vai trò, vị trí của Việt Nam trong khu vực trong các hoạt động bảo đảm quyền đăng ký hộ tịch của người dân nói riêng, quyền cơ bản của con người nói chung nhằm hướng đến mục tiêu không ai bị bỏ lại phía sau”, Thứ trưởng Mai Lương Khôi nhấn mạnh.

Tại Hội nghị, ông Nhâm Ngọc Hiển, Phó Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực, Bộ Tư Pháp đã trình bày tóm tắt kết quả công tác thực hiện đăng ký, thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024.

Phó Cục trưởng Cục Hộ tịch, quốc tịch, chứng thực cho rằng cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Hộ tịch trong giai đoạn 2026-2030, bảo đảm tính khả thi, phù hợp với nhu cầu chuyển đổi số, hiện đại hóa phương thức đăng ký hộ tịch, đẩy mạnh đăng ký hộ tịch trực tuyến toàn trình.

Bên cạnh đó, cần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch thông qua theo dõi, đôn đốc, hướng dẫn nghiệp vụ, rà soát văn bản từ Trung ương đến địa phương; tiếp tục củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực cán bộ, công chức làm công tác hộ tịch; đổi mới nội dung, phương thức tập huấn, hướng dẫn cho công chức làm công tác hộ tịch ở cơ sở.

Ông Nhâm Ngọc Hiển cũng nhấn mạnh cần tiếp tục thực hiện cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính; áp dụng đồng bộ các giải pháp chia sẻ thông tin, tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, sự hiểu biết của tất cả các cấp chính quyền, đội ngũ cán bộ công chức và người dân về vai trò, ý nghĩa, quyền, nghĩa vụ và trách nhiện đăng ký hộ tịch, bảo đảm cho mọi người dân được đăng ký, cấp giấy tờ hộ tịch đầy đủ.

Ngoài ra, đại diện các Sở Tư pháp một số tỉnh/thành phố cũng trình bày về việc triển khai Chương trình hành động quốc gia tại địa phương.

Thông qua Hội nghị, Bộ Tư pháp ghi nhận sự hỗ trợ kỹ thuật hiệu quả và thiết thực của Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) và Tổ chức Y tế Công cộng toàn cầu (Vital Strategies) trong khuôn khổ Chương trình “Sáng kiến dữ liệu cho sức khỏe” nhằm tăng cường năng lực quốc gia trong công tác đăng ký và thống kê hộ tịch. Các bên có liên quan đã cùng nhau triển khai các hoạt động kỹ thuật tập trung vào: xây dựng quy trình cải tiến nghiệp vụ nhằm cải thiện chất lượng đăng ký khai sinh và khai tử; hỗ trợ nghiên cứu thí điểm mô hình sáng tạo liên thông trong đăng ký khai sinh và khai tử; rà soát và đề xuất hoàn thiện khung pháp lý về đăng ký và thống kê hộ tịch; tăng cường sự phối kết hợp giữa các Bộ, ngành liên quan trong việc chia sẻ dữ liệu chuyên ngành phục vụ công tác xây dựng chính sách.

Nhân dịp này, Bộ Tư pháp đã công bố Quyết định khen thưởng và thực hiện trao thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong quá trình triển khai Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024; và Quyết định khen thưởng và thực hiện trao thưởng cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua "Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành kế hoạch hóa dữ liệu hộ tịch".

Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao nhận bằng khen tập thể có thành tích xuất sắc trong quá trình triển khai Chương trình hành động quốc gia của Việt Nam về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2017-2024.