Theo chia sẻ của TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Chủ tịch Hội nghị Thượng đỉnh Doanh nghiệp APEC 2017 (APEC CEO Summit), trong rất nhiều vấn đề được thảo luận tại các Hội nghị, Đối thoại của cộng đồng doanh nghiệp, bốn nhóm vấn đề ưu tiên của Năm APEC 2017 luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt.
Phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số là ưu tiên đặc biệt
| Chủ tịch nước Trần Đại Quang (phải) dự Hội nghị Thượng đỉnh các doanh nhân APEC. (Ảnh: Nguyễn Hồng) |
Mặc dù các quan điểm chống lại toàn cầu hóa có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây, cộng đồng doanh nghiệp APEC vẫn coi hội nhập về thương mại và đầu tư là con đường tốt nhất cho phát triển kinh tế và khẳng định Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vẫn là nền tảng của thương mại và sự thịnh vượng toàn cầu. Bởi vậy, ủng hộ và hỗ trợ WTO trong các mục tiêu toàn cầu hóa, đẩy mạnh tự do hóa và tạo thuận lợi cho thương mại trong khu vực để đạt được các Mục tiêu Bogor, hình thành khu vực thương mại tự do châu Á - Thái Bình Dương (FTAAP), theo đuổi chương trình nghị sự mới về dịch vụ… là những hướng đi quan trọng của APEC.
Cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị cần tăng cường cam kết của các nền kinh tế APEC chống lại chủ nghĩa bảo hộ; đẩy mạnh các nỗ lực dỡ bỏ hàng rào phi thuế quan thông qua thúc đẩy công khai, minh bạch và không phân biệt đối xử; tập trung thảo luận các biện pháp thúc đẩy thương mại, đầu tư như tham gia đàm phán Hiệp định Thương mại Dịch vụ (TiSA), Hiệp định Hàng hóa Môi trường (EGA), đề ra lộ trình cạnh tranh về dịch vụ của APEC (ASCR)... Tuy nhiên, để có thể đạt được các thỏa thuận, các nền kinh tế thành viên cần có quyết tâm cao vượt qua lợi ích cục bộ, ngắn hạn, xung đột về địa chính trị, cũng như những khác biệt về văn hóa để tiến tới những lợi ích chung, bền vững theo nguyên tắc tất cả cùng có lợi.
Bên cạnh đó, vấn đề phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, xoá bỏ mọi “biên giới” và khuyến khích sự dịch chuyển dữ liệu, thông tin trong khu vực cũng được cho là giải pháp thúc đẩy hội nhập, mở rộng thương mại, bảo đảm lợi ích của nền kinh tế số lan tỏa đến tất cả các nền kinh tế. Những nghiên cứu của Hội đồng Tư vấn Kinh doanh (ABAC) về đầu tư cho công nghệ, thông tin và truyền thông (ICT) và tiềm năng tương lai cho thấy, sự gia tăng bất bình đẳng giữa các nền kinh tế đi tiên phong và các nền kinh tế đi sau là do sự chênh lệch về năng lực cạnh tranh. Trong kỷ nguyên mới, khi nguồn dữ liệu trở thành tài nguyên cốt lõi thì mỗi nền kinh tế phải coi phát triển cơ sở hạ tầng kỹ thuật số để nâng cao năng lực cạnh tranh là ưu tiên đặc biệt. Để làm được điều đó, các nền kinh tế APEC cần tạo ra các môi trường pháp lý minh bạch, xoá bỏ những rào cản không đáng có và tạo thuận lợi cho thương mại kỹ thuật số.
Ngoài ra, vấn đề tăng cường kết nối giữa người với người, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển lao động trong khu vực cũng cần được đẩy mạnh để thúc đẩy tăng trưởng, bởi cộng đồng doanh nghiệp APEC đang ngày càng quan ngại về sự thiếu hụt và không tương thích về kỹ năng của người lao động do sự thay đổi mạnh mẽ về nhân khẩu.
Giới doanh nghiệp cũng quan tâm đẩy mạnh kết nối cơ sở hạ tầng (đường sá, bến cảng, lưới điện…) và kết nối thể chế (sự gắn kết luật pháp quốc tế, tạo điều kiện hội nhập khu vực) như những điều kiện để tăng cường hội nhập và phát triển.
Nông dân trực tiếp bán hàng xuyên biên giới
Doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) được coi là huyết mạch của mọi nền kinh tế trong khu vực. MSMEs chiếm trên 90% doanh nghiệp, sử dụng trên 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, MSMEs chỉ chiếm 35% kim ngạch xuất khẩu.
Ngày nay với sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, truyền thông, các MSMEs có thể trực tiếp tham gia vào thương mại xuyên biên giới với chi phí thấp thông qua kinh tế số và các nền tảng thương mại điện tử. Viễn cảnh một nông dân ở Việt Nam có thể trực tiếp bán hàng cho người tiêu dùng ở Mỹ, châu Âu hay ở bất kỳ nơi nào trên thế giới là không còn quá xa vời, nếu giải quyết được những vấn đề liên quan đến thanh toán, hậu cần vận chuyển hàng hóa hoặc giao nhận dịch vụ, và quan trọng hơn là vấn đề xác lập thị trường thương mại điện tử đáng tin cậy, cũng như vấn đề an ninh và bảo vệ dữ liệu.
Mặc dù vậy, các chi phí giới thiệu, quảng bá sản phẩm có thể rất tốn kém nên việc kết hợp với các doanh nghiệp lớn trong các chuỗi giá trị rất có ý nghĩa đối với MSMEs. Bên cạnh đó, để mở rộng khả năng tiếp cận các nguồn tài chính cho MSMEs thì cần phải vượt qua được rào cản về các quy định pháp lý. Các đề xuất xoay quanh việc xây dựng hệ thống thông tin tài chính, định giá, các giao dịch bảo đảm… cùng nhiều sáng kiến thành lập Mạng lưới Khởi nghiệp APEC và Thị trường doanh nghiệp MSMEs APEC cũng đã được cộng đồng nêu ra, như các nền tảng thúc đẩy phát triển và quốc tế hóa MSMEs.
Chia sẻ công bằng lợi ích của tự do thương mại
Phát triển sáng tạo và bao trùm được đặt ra tại Hội nghị APEC lần này vì những lợi ích từ tăng trưởng kinh tế đã không được phân bổ đồng đều, một bộ phận lớn dân cư vẫn chưa nhận được đầy đủ những lợi ích của tự do thương mại. Trong khi đó, sự phát triển mạnh mẽ hạ tầng kỹ thuật số góp phần thúc đẩy phát triển bao trùm vì đem đến lợi ích cụ thể cho các doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp nữ trong nền kinh tế.
ABAC và VCCI khuyến nghị tạo thuận lợi cho phụ nữ tham gia hoạt động kinh tế, bởi họ phải đối mặt với nhiều thách thức bao gồm việc huy động vốn, tiếp cận thị trường, phát triển kỹ năng và năng lực, cũng như xây dựng các mối quan hệ kinh doanh. Để thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ và hỗ trợ họ tham gia vào thị trường toàn cầu, VCCI và ABAC đã đề xuất sáng kiến về thành lập Mạng lưới Doanh nhân nữ APEC.
Đối với mục tiêu thúc đẩy phát triển nền kinh tế sáng tạo, cần tăng cường hợp tác giữa các cộng đồng doanh nghiệp và chính phủ trong công tác đào tạo, chú trọng các ngành STEM (khoa học, công nghệ, chế tạo và quản trị), nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa, những doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ. Bên cạnh đó, cần quan tâm thúc đẩy đầu tư cho việc chăm sóc sức khoẻ để cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân, thúc đẩy hình thành lực lượng lao động có thể lực tốt. Theo một số tính toán, nếu không có các khoản đầu tư bổ sung, mô hình kinh doanh thông thường hiện nay có thể làm giảm GDP khu vực APEC tới 8,5%, do các vấn đề sức khoẻ.
Loại bỏ tắc nghẽn dòng chảy lương thực
Hiện nay, các hàng rào phi thuế quan đang cản trở, làm tắc nghẽn dòng chảy lương thực và nông nghiệp một cách không cần thiết, đặc biệt là đối với nguồn hàng nông sản từ các nền kinh tế đang phát triển. Bởi vậy, vấn đề đặt ra là phải hài hoà hoá, thừa nhận lẫn nhau và thống nhất các quy định. Giới doanh nghiệp lo ngại về việc chưa có tiến bộ đáng kể trong việc thực hiện các mục tiêu an ninh lương thực của APEC, đồng thời khuyến nghị cần có sự tham gia sâu hơn của khu vực tư nhân để bảo đảm an ninh lương thực bền vững.
Cộng đồng doanh nghiệp APEC cũng kiến nghị các nền kinh tế APEC nên sớm thực hiện các chính sách kinh tế phù hợp để duy trì sự hồi phục tăng trưởng, đặc biệt tập trung giải quyết các rủi ro và nắm bắt những cơ hội mà nền kinh tế số mang lại. Đồng thời, cần có những nỗ lực để giải quyết tình trạng bất bình đẳng và xu hướng bảo hộ mậu dịch ngày càng gia tăng để tạo ra tính năng động mới trong khu vực và giúp đạt được mục tiêu tăng trưởng bền vững, sáng tạo và bao trùm.
Cộng đồng doanh nghiệp tin tưởng, với việc tập trung giải quyết những vấn đề chính yếu, APEC sẽ đạt được mục tiêu cuối cùng là xây dựng một cộng đồng châu Á - Thái Bình Dương phát triển thịnh vượng và một tương lai chung mà không ai bị bỏ lại phía sau.