Mỗi năm, Công ty Oxalis chỉ đưa khoảng 500 khách vào Sơn Đoòng, với giá 3.000 USD/người. Hơn thế nữa, theo như lời Giám đốc Nguyễn Châu Á chia sẻ trên báo chí, “khi thực hiện tour, bên trên miệng hang sẽ có một kiểm lâm và một người gác cửa, họ sẽ gác suốt trong giai đoạn chúng tôi khai thác... Khi nào kết thúc tour, chúng tôi sẽ gỡ một số thiết bị, mà khi đã gỡ thì không ai có thể đi xuống đó được”. Vậy là, số người được vào tham quan là rất hạn chế. Thậm chí, nhà khoa học cũng không thể vào để nghiên cứu.
Tôi rất đồng ý với đề xuất của PGS. TS Nguyễn Hiệu, người có nhiều năm nghiên cứu về địa mạo hang động trong và ngoài nước. Ông cho rằng: “Việc tổ chức tour du lịch khám phá trong hang Sơn Đoòng có thể xây dựng ở nhiều cấp độ khó, mạo hiểm hay theo độ dài, ngắn khác nhau. Phương thức có thể theo mô hình khai thác của tour du lịch mạo hiểm hiện tại, nhưng tránh việc sở hữu và khai thác độc quyền”.
Thiết nghĩ, độc quyền khai thác tour có mặt tốt là cụ thể hóa trách nhiệm của đơn vị khai thác tour trong bảo vệ di sản, tránh chồng chéo quyền lợi và trách nhiệm nếu như có nhiều đơn vị cùng khai thác. Điều này sẽ khiến cơ quan chức năng quản lý di sản tốt hơn, áp dụng các chế tài trong quản lý, bảo vệ di sản, cũng như xử phạt khi có vi phạm... thuận lợi hơn.
Điều đó cũng đem lại lợi ích về kinh tế cho địa phương, cho đất nước, cho chính những người mua tour, bởi sẽ không có chuyện “trăm hoa đua nở” khi bán tour, gây nên tình trạng hỗn loạn trong thị trường du lịch địa phương.
Tuy nhiên, độc quyền khai thác tour khiến cho nhiều người không có cơ hội khám phá hang động này. Theo tôi, cần tạo điều kiện cho các nhà khoa học vào nghiên cứu di sản, đồng thời cân nhắc khả năng mở rộng lượng khách tham quan một cách hợp lý và khoa học trên cơ sở không làm ảnh hưởng đến bảo tồn di sản. Nên chăng, chúng ta mời một số công ty có uy tín trên thế giới cùng Công ty Oxalis và các công ty du lịch lớn ở Việt Nam đưa ra những giải pháp khai thác hang Sơn Đoòng sao cho hiệu quả nhất.
Bên cạnh đó, các hình thức du lịch cần được tổ chức phong phú hơn như tour ngắn ngày nhằm đáp ứng nhu cầu của những khách sức khỏe có hạn, hay ít thời gian, cũng như hạ giá thành để nhiều người có cơ hội thưởng ngoạn. Tour hạng trung và dài ngày cho những người đủ tiền, thời gian và sức khỏe phù hợp.
Mong các cơ quan chức năng có đáp án tối ưu cho bài toán giữa khai thác và bảo tồn, giữa đáp ứng nhu cầu của số đông với chi phí vừa phải, giữa độc quyền và phân quyền khai thác để thế hệ con cháu mai sau của chúng ta có cơ hội đến thăm hang động có một không hai này.
Minh Hoa (Ninh Bình)