Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản: Bắt đầu giai đoạn phát triển mới hiệu quả và thực chất hơn nữa

Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa của chuyến thăm cấp Nhà nước đến Nhật Bản của Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam lần này?

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung: Nhận lời mời của Nhà Vua và Hoàng hậu Nhật Bản, Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân, cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản từ ngày 29/5 - 2/6/2018. Đây là chuyến thăm cấp Nhà nước đầu tiên đến Nhật Bản của Chủ tịch nước Trần Đại Quang. Chuyến thăm diễn ra đúng dịp hai nước đang tiến hành nhiều hoạt động kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản đang phát triển tốt đẹp, mạnh mẽ và thực chất trên tất cả các lĩnh vực với sự tin cậy chính trị cao. Nhật Bản là đối tác quan trọng hàng đầu, là nước cung cấp Viện trợ phát triển chính thức (ODA) lớn nhất, nhà đầu tư lớn thứ hai, đối tác du lịch thứ ba và thương mại đứng thứ tư của Việt Nam.

Có thể nói chuyến thăm đã thành công hết sức tốt đẹp với chương trình hoạt động phong phú. Nhà Vua, Hoàng hậu, Hoàng gia, Chính phủ Nhật Bản bày tỏ coi trọng đặc biệt, dành cho Chủ tịch nước, Phu nhân và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam - khách cấp Nhà nước duy nhất trong năm 2018, sự đón tiếp đón trọng thị, thân tình và nồng ấm với nghi lễ cao nhất dành cho Nguyên thủ quốc gia. Nhà Vua và Hoàng hậu bốn lần gặp gỡ Chủ tịch nước và Phu nhân tại Lễ đón, Quốc yến, Lễ tiễn và đặc biệt, Nhật Bản dành cho Đoàn những nghi lễ đặc biệt chưa từng có như việc lần đầu tiên Nhà vua và Hoàng hậu dự Tiệc chiêu đãi kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản.

Trong chuyến thăm, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã hội đàm với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, ra Tuyên bố chung Việt Nam - Nhật Bản và phát biểu với báo chí; hội kiến với các nhà lãnh đạo Nhật Bản như Chủ tịch Hạ viện, Chủ tịch Thượng viện; gặp gỡ lãnh đạo chính giới Nhật Bản, như Chủ tịch đảng liên minh cầm quyền Công Minh, Chủ tịch Đảng Cộng sản, Tổng thư ký đảng Dân chủ Tự do cầm quyền kiêm Chủ tịch Liên minh Nghị sĩ hữu nghị Nhật - Việt; đối thoại với giới kinh tế Nhật như Chủ tịch Liên đoàn Kinh tế Nhật Bản (Keidanren), Phòng Công nghiệp Thương mại Nhật Bản (JCCI), Tổ chức Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản (JETRO), Hiệp hội giới chủ doanh nghiệp Nhật Bản, Hiệp hội Mậu dịch Nhật Bản; dự và phát biểu tại Hội nghị xúc tiến đầu tư với sự tham gia của hơn 700 doanh nghiệp hai nước; đi thăm tỉnh Gunma, thăm nhà máy chế tạo động cơ chính xác cao của công ty Koganeseki, nơi có gần 40 kỹ sư tay nghề cao của Việt Nam đang làm việc; dự Tiệc chiêu đãi kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản; gặp gỡ, nói chuyện với cộng đồng người Việt Nam và cán bộ, nhân viên Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản.

Các cuộc hội đàm, hội kiến của Chủ tịch nước Trần Đại Quang với Thủ tướng Abe và lãnh đạo Nhật Bản diễn ra rất thành công, nổi bật là việc hai nhà Lãnh đạo đã ra Tuyên bố chung, xác lập phương hướng lớn của quan hệ hai nước trong giai đoạn phát triển mới. Hai bên đã ký kết và trao đổi 4 văn kiện hợp tác giữa bộ, ngành hai nước trong các lĩnh vực môi trường, xây dựng, đào tạo và 17 giấy phép đầu tư và văn kiện hợp tác giữa doanh nghiệp và địa phương hai nước, trong các lĩnh vực hàng không, bán lẻ, nông nghiệp, công nghệ thông tin, năng lượng, công nghiệp hỗ trợ, trị giá gần 2 tỷ USD.

Đặc biệt, Tiệc chiêu đãi chính thức kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với sự tham dự của Nhà Vua, Hoàng hậu và hàng trăm khách mời Nhật Bản, trong đó có nhiều vị Bộ trưởng, lãnh đạo các đảng phái chính trị, hơn 50 nghị sĩ Quốc hội, lãnh đạo địa phương, các tổ chức, tập đoàn kinh tế lớn và các tổ chức hữu nghị.

Xin Thứ trưởng cho biết kết quả nổi bật trong chuyến thăm này?

Thứ nhất, chuyến thăm giúp tăng cường sự tin cậy chính trị cao, thắt chặt quan hệ mật thiết với Hoàng gia, Chính phủ, Quốc hội và các giới chính trị, kinh tế Nhật Bản. Bên cạnh chương trình đón tiếp chu đáo và trọng thị đặc biệt như đã nêu trên, trong hội đàm và các cuộc trao đổi, Nhà Vua Akihito, Thủ tướng Abe, Lãnh đạo Quốc hội và các giới chính trị, kinh tế Nhật Bản đều khẳng định coi Việt Nam là đối tác quan trọng trong chính sách của Nhật Bản đối với khu vực, sẵn sàng hợp tác vì sự phát triển bền vững của Việt Nam. Thủ tướng Abe đề nghị hai nước "nắm chặt tay", cùng nhau nỗ lực làm sâu sắc hơn quan hệ trên mọi lĩnh vực.

Thứ hai, lãnh đạo hai nước nhất trí sẵn sàng cùng nhau đưa quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng bước vào giai đoạn phát triển mới, duy trì tiếp xúc thường xuyên giữa lãnh đạo cấp cao. Nhìn lại năm 2017, có tới 5 chuyến thăm cấp cao được thực hiện, đó là chuyến thăm có ý nghĩa lịch sử của Nhà Vua và Hoàng hậu Nhật Bản lần đầu tiên tới Việt Nam; Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe hai lần đến Việt Nam; Chủ tịch Hạ viện Nhật Bản thăm Việt Nam; Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc thăm chính thức Nhật Bản. Trong chuyến thăm này, hai bên cũng nhất trí đẩy mạnh hợp tác và giao lưu giữa hai đảng cầm quyền và Quốc hội hai nước; tăng cường hợp tác quốc phòng-an ninh, an ninh biển; thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực trang thiết bị và công nghệ quốc phòng. Nhật Bản khẳng định tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực thực thi pháp luật trên biển, cứu hộ, cứu nạn, tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình, khắc phục hậu quả chiến tranh thông qua xử lý bom mìn và hỗ trợ nạn nhân dioxin, bom mìn tại Việt Nam.

Về các lĩnh vực khác, hai bên đã nhất trí thúc đẩy hợp tác trong nhiều nội dung cụ thể về phát triển nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, môi trường, y tế, giáo dục, văn hóa, hợp tác địa phương; khẳng định sẽ khởi động đàm phán Hiệp định tương trợ tư pháp về hình sự và Hiệp định chuyển giao người bị kết án phạt tù. Nhật Bản cho biết sẽ hỗ trợ Việt Nam cải cách hành chính; tuyên bố cung cấp khoản viện trợ phát triển ODA trị giá 16 tỷ Yên (khoảng 150 triệu USD) để nâng cao năng lực dạy nghề; khẳng định thúc đẩy giao lưu nhân dân, tiếp tục nhận thực tập sinh và lao động chất lượng cao của Việt Nam.

Thứ ba, hai bên nhất trí tiếp tục phối hợp thúc đẩy liên kết kinh tế, nâng cao hiệu quả các cơ chế hợp tác kinh tế giữa hai nước; thực hiện hiệu quả viện trợ phát triển trên cơ sở bảo đảm lợi ích và phù hợp với nhu cầu của hai bên, thúc đẩy quan hệ thương mại và đầu tư với mục tiêu tăng gấp đôi vào năm 2020 so với năm 2014; tạo điều kiện thuận lợi cho cam tươi của Nhật Bản và vải, nhãn của Việt Nam vào thị trường của nhau. Nhật Bản đánh giá cao thành quả đạt được trong quá trình đổi mới, cải cách của Việt Nam; khẳng định hỗ trợ Việt Nam tăng trưởng bền vững thông qua nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao năng suất lao động, đào tạo nguồn nhân lực, phát triển cơ sở hạ tầng chất lượng cao.

Tại hội nghị xúc tiến đầu tư và tọa đàm với các tổ chức kinh tế lớn của Nhật Bản, giới kinh tế Nhật Bản đánh giá cao sự ổn định chính trị, tình hình kinh tế-xã hội, môi trường đầu tư và nguồn nhân lực của Việt Nam; khẳng định Việt Nam là điểm đến đầu tư hấp dẫn trong các nước ASEAN; coi Việt Nam là đối tác tin cậy và đầy triển vọng của Nhật Bản trong hợp tác kinh tế; cho biết 70% doanh nghiệp Nhật Bản đang đầu tư ở Việt Nam muốn mở rộng quy mô kinh doanh, làm ăn lâu dài, thúc đẩy đầu tư trong các lĩnh vực cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước, xây dựng kết cấu hạ tầng, năng lượng, nông nghiệp công nghệ cao, hợp tác xây dựng xã hội tự động hóa.

Thứ tư, hai bên khẳng định phối hợp chặt chẽ và ủng hộ lẫn nhau tại các diễn đàn khu vực và quốc tế vì hòa bình, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới, đặc biệt khi Việt Nam đảm nhận vai trò điều phối viên quan hệ ASEAN-Nhật Bản từ tháng 8/2018; nhấn mạnh coi trọng và cùng hợp tác thúc đẩy tự do thương mại, thúc đẩy Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sớm có hiệu lực; nhất trí ủng hộ các nỗ lực vì hòa bình, ổn định, phi hạt nhân hóa trên Bán đảo Triều Tiên. Lãnh đạo hai nước đã tuyên bố ủng hộ lẫn nhau trở thành thành viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Việt Nam ứng cử nhiệm kỳ 2020-2021, Nhật Bản ứng cử nhiệm kỳ 2023-2024.

Nhật Bản đánh giá cao vai trò của Việt Nam ở khu vực, khẳng định ủng hộ lập trường của Việt Nam trong vấn đề Biển Đông. Hai bên nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, an ninh, an toàn, tự do hàng hải và hàng không, tự kiềm chế, không quân sự hóa, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên biển thông qua việc tôn trọng đầy đủ các tiến trình pháp lý và ngoại giao, tuân thủ luật pháp quốc tế bao gồm Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS), thực hiện đầy đủ và hiệu quả toàn bộ Tuyên bố về ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC), sớm hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) có hiệu lực và có tính ràng buộc về pháp lý.

Có thể nói với những nội dung thiết thực đã đạt được trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Nhật Bản lần này của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, tôi tin tưởng rằng năm 2018 là năm khởi đầu của một giai đoạn phát triển mới hiệu quả và thực chất hơn nữa của quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản.